Tháng 4-2013, UBND TP Cần Thơ ban hành Quyết định số 1270/QĐ-UBND phê duyệt Đề án Xây dựng danh mục các ngành công nghiệp ưu tiên, ngành công nghiệp mũi nhọn của TP Cần Thơ giai đoạn 2013 - 2015, tầm nhìn đến năm 2020. Các ngành công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn gồm: chế biến nông, thủy sản; dệt may (sợi, quần áo xuất khẩu, nguyên phụ liệu…); da giày (giày, dép xuất khẩu…); nhựa (nhựa gia dụng, kỹ thuật); hóa chất (hóa chất cơ bản, phân bón, hóa dược…); thiết bị điện tử, viễn thông; cơ khí chế tạo (ô tô, thiết bị toàn bộ, máy nông nghiệp); sản phẩm từ công nghệ mới (năng lượng mới, năng lượng tái tạo)... Đề án đặt mục tiêu phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn của thành phố với tốc độ cao; tiếp tục giữ vai trò động lực, quyết định trong phát triển nền kinh tế để sớm đưa Cần Thơ xứng tầm là trung tâm của vùng kinh tế trọng điểm  ĐBSCL.

Hoạt động sản xuất tại DNTN Cơ khí Sông Hậu.

Những năm qua, mặc dù nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, các ngành công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn của thành phố vẫn duy trì đà tăng trưởng, góp phần đưa cơ cấu kinh tế của thành phố chuyển dịch đúng hướng. Trong năm 2017, chỉ số sản xuất công nghiệp của ngành chế biến thực phẩm tăng 7,54%, dệt tăng 6,45%, sản xuất trang phục tăng 30,73%, hóa dược tăng 7,03%, kim loại đúc sẵn tăng 9,45%... Tổng giá trị sản xuất công nghiệp của các ngành công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn chiếm tỷ trọng 81% giá trị sản xuất công nghiệp của toàn ngành. Mặc dù đạt được những kết quả nhất định, song mức tăng trưởng này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu của thành phố.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu là do đa phần doanh nghiệp của thành phố thuộc doanh nghiệp nhỏ và vừa sản xuất với quy mô nhỏ lẻ, công nghệ lạc hậu, thị trường xuất khẩu bị thu hẹp. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm môi trường trong sản xuất công nghiệp; nhu cầu mặt bằng thực hiện các dự án đầu tư phát triển công nghiệp của thành phố hiện nay hết sức bức xúc. Sự phát triển các khu, cụm công nghiệp của thành phố vẫn gặp nhiều khó khăn, tiến độ kéo dài mà chủ yếu do các khâu về thủ tục hành chính, giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư, thiếu vốn… Nhiều doanh nghiệp cho biết đang có nhu cầu cao về vốn để đầu tư mở rộng sản xuất, thay đổi công nghệ nhưng vẫn khó tiếp cận các chương trình, chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp thuộc lĩnh vực công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn. Chính vì vậy, theo các chuyên gia kinh tế, để các ngành công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn bước sang giai đoạn phát triển mới, thành phố cần có những bước đi "khôn khéo" với những giải pháp trước mắt và lâu dài để đạt mức tăng trưởng như kỳ vọng.

Thời gian qua, ngành công nghiệp chế biến nông, thủy sản của thành phố đạt được mức tăng trưởng khá ấn tượng nhưng đã bắt đầu bước vào giai đoạn bão hòa, khả năng tăng trưởng không còn cao. Trong khi đó, ngành công nghiệp về năng lượng mới (mặt trời, gió, sinh khối…) sẽ phát triển do nhu cầu về nguồn năng lượng sạch thay thế cho năng lượng hóa thạch nhằm bảo vệ môi trường… Và đây được nhận định là hướng đi mới cho ngành công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn của thành phố. Mặt khác, công nghiệp chế biến nông thủy sản vẫn là thế mạnh của TP Cần Thơ. Do đó, thành phố cần hoàn thiện hơn nữa chuỗi cung ứng nông thủy sản; hình thành vùng nguyên liệu quy mô lớn, chất lượng cao như mô hình "Cánh đồng lớn" để giải quyết đầu ra. Thành phố cũng cần có cơ chế phối hợp, hình thành hệ thống liên hoàn giữa các sở ngành thì mới phát huy lợi thế cũng như khắc phục những hạn chế đã và đang diễn ra.

Nhiều ý kiến cho rằng, giải pháp, hướng đi mới cho ngành công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn của thành phố là ứng dụng và đổi mới công nghệ mới, tiên tiến vào sản xuất. Trước mắt, thành phố cần rà soát lại việc ứng dụng công nghệ tại các doanh nghiệp để có sự hỗ trợ đúng mục tiêu. Các sở ngành hữu quan đánh giá thị trường tiềm năng, cơ hội để tập trung vào ngành cụ thể để tránh đầu tư dàn trải. Chẳng hạn, vùng ĐBSCL là vựa lúa, tôm, cá, trái cây thì nên ưu tiên vấn đề giảm tổn thất sau thu hoạch; các sản phẩm nông sản cũng cần tập trung chế biến tinh, sâu để nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm... Ngoài ra, TP Cần Thơ có thể hình thành 1 nhóm doanh nghiệp dẫn đầu để dẫn dắt, tạo đà phát triển công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn của thành phố.

Bài, ảnh: CHI MAI