(CTO) - Giá nguyên vật liệu tăng cao và không có hợp đồng xây dựng mới là 2 yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến doanh nghiệp (DN) ngành xây dựng trong quý II-2024. Tuy nhiên, tình hình kinh doanh của DN đã bớt ảm đạm hơn quý đầu năm.

Sản xuất kinh doanh bớt ảm đạm

Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) vừa công bố báo cáo điều tra xu hướng sản xuất kinh doanh quý II và dự báo quý III-2024 của các DN ngành xây dựng. Với 6.056 DN phản hồi điều tra (chiếm 94,7% số DN được chọn mẫu), cho thấy kết quả sản xuất kinh doanh quý II đã tốt hơn quý I-2024, nhưng nhiều khó khăn kéo dài vẫn chưa giải quyết dứt điểm.

Kết quả điều tra ghi nhận, trong quý II có 26,4% DN phản hồi điều tra nhận định sản xuất kinh doanh thuận lợi hơn (quý I tỷ lệ này là 16,3%); 42,9% DN cho biết giữ ổn định (quý I là 41,5%) và 30,7% DN nhận định khó khăn hơn (quý I là 42,2%). Dự báo quý III so với quý II-2024, tỷ lệ DN nhận định tốt hơn là 28,8%; 43,1% nhận định giữ ổn định và 28,1% dự báo khó khăn hơn. Chỉ số cân bằng chung quý III so với quý II là dương 0,7% (28,8% nhận định thuận lợi hơn cà 28,1% dự báo khó khăn hơn). Đây cũng là quý đầu tiên, kể từ năm 2018 đến nay có chỉ số cần bằng chung lớn hơn 0.

Mặc dù tình hình sản xuất kinh doanh quý II bớt ảm đạm hơn, nhưng chỉ số cần bằng hợp đồng xây dựng mới quý II so với quý I-2024 âm (-1,7%), với 24,1% nhận định tăng và 25,8% nhận định giảm. Sang quý III, chỉ số này dương 11,2%, DN lạc quan hơn so với quý II, với 30,1% dự báo tăng và 18,9% nhận định giảm. Theo ngành kinh tế, các DN xây dựng công trình kỹ thuật dân dụng dự báo chỉ số cân bằng về hợp đồng xây dựng mới quý III so với quý II cao nhất với 15,8%; DN xây dựng nhà các loại 9,3% và DN hoạt động xây dựng chuyên dụng 8,4%.

Quý III, hợp đồng xây dựng mới được dự báo tăng, tuy nhiên chi phí sản xuất cũng được dự báo tăng và trở thành gánh nặng cho DN xây dựng. Chỉ số cân bằng chi phí sản xuất quý III so với quý II-2024 dự báo tăng với 31,7% (44,6% DN dự báo tăng và 12,9% DN dự báo giảm). Trong khi quý II so với quý đầu năm 2024 chỉ số này là 26,6%. Chỉ số cần bằng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tăng mạnh, quý III so với quý II là 34,4% (46,7% dự báo tăng và 12,3% DN dự báo giảm); chi phí nhân công trực tiếp tăng với 28,7% (40,3% DN dự báo tăng và 11,6% dự báo giảm). Điều này phản ánh DN xây dựng đang ngày càng khó khăn hơn, bởi việc tăng chi phí này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến dòng vốn, chi phí vốn của DN.

Nhưng khó khăn vẫn bủa vây DN

Kết quả khảo sát quý II-2024 cho thấy, có 21,1% DN hoạt động dưới 50% năng lực thực tế của DN; 33,3% hoạt động từ 50% đến dưới 70% năng lực thực tế; 26,6% hoạt động từ 70% đến dưới 90%; có 16,7% DN hoạt động từ 90 đến 100% năng lực. Chỉ có 2,3% DN hoạt động trên 100% năng lực thực tế của mình.

Sang quý III, DN lạc quan hơn về nhu cầu thị trường phục hồi, ngành xây dựng bớt khó hơn với các chính sách gỡ khó cho DN cảu Chính phủ và sự vào cuộc quyết liệt của các Bộ, ngành, địa phương trong gỡ khó, thúc đẩy đầu tư công, trợ lực cho đầu tư tư nhân tăng tốc. Tuy nhiên, sự biến động của các yếu tố đầu vào như lao động, chi phí sản xuất trong quý III so với quý II-2024 được nhận định là thách thức lớn cho DN ngành xây dựng.

Dự báo báo quý III-2024, các DN ngành xây dựng cho rằng 2 yếu tố tác động mạnh nhất đến hoạt động sản xuất kinh doanh vẫn là giá nguyên vật liệu tăng cao (46,5%) và không có hợp đồng xây dựng mới (41,6%). Các DN kiến nghị Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương tiếp tục hỗ trợ DN vượt qua khó khăn.

Cụ thể, 44,8% DN đề nghị được hỗ trợ về nguyên vật liệu (đảm bảo nguồn cung và bình ổn giá nguyên vật liệu). Có 43,5% DN đề nghị được hỗ trợ về vốn (được vay vốn ưu đãi, thủ tục vay vốn thuận lợi và nhanh chóng hơn, giảm lãi suất cho vay); 39,4% DN đề nghị thông tin đấu thầu cần công khai, minh bạch; 32,7% DN đề nghị tiếp tục cắt giảm thủ tục hành chính; 27% đề nghị được bàn giao mặt bằng đúng tiến độ để đảm bảo thời gian thi công đúng hợp đồng đã ký kết; có 24,8% đề nghị phải có chế tài xử phạt các chủ đầu tư chậm thanh quyết toán nợ đọng xây dựng cơ bản để doanh nghiệp xây dựng quay vòng vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Trong số DN trả lời điều tra, có 75,8% DN vay vốn từ ngân hàng.

Trong các kiến nghị của DN, thì kiến nghị đảm bảo nguồn cung một số nguyên vật liệu chính cho ngành xây dựng cần được ưu tiên giải quyết. Nhất là một số nguyên vật liệu xây dựng phục vụ cho các tuyến đường giao thông trọng điểm của quốc gia như: đất san lấp, cát san lấp, cát xây dựng, nhựa đường,… DN kiến nghị các cấp có thẩm quyền nhanh chóng có những biện pháp như cấp thêm mỏ mới, tăng công suất của các mỏ cát cũ hoặc có phương án điều chuyển một phần khối lượng nguyên vật liệu của những dự án có thời gian hoàn thành muộn hơn cho các dự án có yêu cầu hoàn thành sớm.

Bên cạnh đó, vốn cho sản xuất kinh doanh cũng rất cần được tháo gỡ sớm. Bởi kết quả điều tra phản ánh, quý II trong số 75,8% DN vay vốn ngân hàng cho sản xuất kinh doanh, chỉ có 39,7% DN tiếp cận được các khoản vay ưu đãi, còn lại 60,3% không tiếp cận được. Trong điều kiện chi phí sản xuất tăng thì việc giảm lãi vay, tiếp cận được các khoản vay ưu đãi là giải pháp hỗ trợ hữu ích trong DN trong việc giảm chi phí, nâng cao năng lực hoạt động.

GIA BẢO