Chuyển đổi số trong hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) là một chủ trương lớn mà Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đang nỗ lực triển khai thực hiện. TTKDTM càng nhận được sự hưởng ứng và trở thành thói quen của nhiều người tiêu dùng. Ðể đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, các ngân hàng thương mại, đơn vị cung ứng dịch vụ thanh toán cũng cung ứng rất nhiều các dịch vụ thanh toán, tạo thuận lợi cho khách hàng. Ði cùng với đó là nhiều chính sách đảm bảo an toàn cho TTKDTM, đảm bảo quyền lợi của người có tài khoản thanh toán.

Tại quầy tính tiền của siêu thị Co.opmart Cần Thơ, khách hàng có thể sử dụng hình thức TTKDTM. 

Xu hướng tiêu dùng hiện đại

Sau khi nhận báo tổng hóa đơn khi mua hàng tại siêu thị, anh Nguyễn Ðăng Lưu, ở phường An Khánh, quận Ninh Kiều chọn hình thức trả tiền theo phương thức TTKDTM. Sử dụng ứng dụng ngân hàng điện tử (tích hợp thẻ ATM) trên điện thoại thông minh và quét mã phản hồi nhanh (QR) trên hóa đơn điện tử của siêu thị, anh Lưu đã thanh toán tiền mua hàng nhanh chóng. Anh Nguyễn Ðăng Lưu cho biết: “Hiện nay, thanh toán tiền điện, tiền nước, viễn thông, đóng bảo hiểm xã hội, mua hàng online, các khoản học phí cho con, đi mua sắm,… tôi cũng như các thành viên trong gia đình thường chọn giải pháp thanh toán điện tử - TTKDTM, ít khi dùng đến tiền mặt”.

Trên địa bàn TP Cần Thơ có 13 siêu thị, 5 trung tâm thương mại và 162 cửa hàng tiện lợi kinh doanh theo chuỗi. Hiện nay 100% các đơn vị chấp nhận TTKDTM; tỷ lệ đạt TTKDTM đạt 30-35% tại các siêu thị, 10-16% tại các cửa hàng tiện lợi. Hiện có 20/78 chợ tại 9 quận, huyện thực hiện mô hình chợ 4.0. Theo Sở Công Thương TP Cần Thơ, số lượng tiểu thương tại các chợ 4.0 tham gia hoạt động TTKDTM đạt từ 5-10%, tỷ lệ giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tại các chợ 4.0 chiếm khoảng 20-25% trong tổng số các giao dịch mua bán.

Hiện nay, các quầy thu ngân tại các siêu thị trên địa bàn TP Cần Thơ đều bố trí các máy POS (máy bán hàng chấp nhận thẻ ngân hàng để thanh toán hóa đơn) để khách hàng tự thanh toán bằng thẻ ATM hoặc mã QR để người tiêu dùng có thể dễ dàng thanh toán. Theo các siêu thị, mỗi ngày có khoảng 15-25% khách hàng giao dịch TTKDTM, còn lại khách hàng chi trả bằng tiền mặt.

Tại siêu thị Co.opmart Cần Thơ, mỗi ngày có khoảng 20-25% giao dịch TTKDTM. Cùng với hệ thống trên toàn quốc, mua sắm tại siêu thị Co.opmart Cần Thơ, đối với dịch vụ mua hàng qua điện thoại, khách hàng gọi điện đến đặt hàng rồi chuyển khoản thanh toán, nhân viên sẽ giao hàng tận nhà. Với người tiêu dùng trực tiếp đến siêu thị mua sắm, có thể lựa chọn TTKDTM qua các hình thức: ứng dụng thanh toán MoMo, quẹt thẻ thanh toán nội địa/thẻ thanh toán quốc tế do ngân hàng trong nước phát hành tại máy quẹt thẻ (POS), ví ZaloPay…

Trên nền tảng Co.op online tại website https://cooponline.vn và app Saigon Co.op của Liên hiệp Hợp tác xã thương mại TP Hồ Chí Minh (Saigon Co.op), người mua hàng có thể dễ dàng chọn và mua hàng của tất cả 5 ngành hàng gồm công nghệ, tươi sống, hóa phẩm, may mặc và đồ dùng. Các khách hàng mua sắm online được đảm bảo quyền lợi thành viên như mua sắm trực tiếp tại hệ thống, đặc biệt khách hàng không phải bận tâm về chất lượng hàng hóa, chất lượng dịch vụ hậu mãi... Ông Nguyễn Anh Ðức, Tổng Giám đốc Saigon Co.op, cho biết, số hóa, trong đó tập trung vào trải nghiệm của người tiêu dùng, đang là một trong những trọng tâm mà Saigon Co.op đẩy mạnh thực hiện. Ðể đáp ứng tính tiện lợi, hệ thống cập nhật gần như tất cả các công nghệ TTKDTM đang có trên thị trường. Theo ông Ðức, tỷ lệ người mua hàng TTKDTM ở hệ thống này tăng đáng kể thời gian qua cùng phát triển thương mại điện tử và các trải nghiệm này đang trở nên liền mạch, thuận tiện hơn.

Tại Lễ hội Không tiền mặt - Cashless Day 2024 tổ chức tại TP Hồ Chí Minh mới đây, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng cho biết, thương mại điện tử chỉ chiếm 8% tổng mức bán lẻ hàng hóa và tiêu dùng cả nước, chỉ số này còn thấp so với trung bình của thế giới là 19,4%. TTKDTM chỉ chiếm 50% trong thương mại điện tử, nên tiềm năng thương mại điện tử và TTKDTM thương mại điện tử là rất lớn. Bộ Công Thương sẽ tạo điều kiện thúc đẩy và để người dân tin tưởng mua sắm không tiền mặt, bảo vệ tuyệt đối người tiêu dùng. Bởi TTKDTM vừa là xu thế tất yếu, vừa là động lực nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Hiện Bộ Công Thương có nhiều giải pháp thúc đẩy TTKDTM trong lĩnh vực thương mại điện tử, dịch vụ công trực tuyến; ban hành khung pháp lý, tuyên truyền người dân khuyến khích không dùng tiền mặt qua sự kiện Tuần lễ không tiền mặt, Ngày mua sắm quốc gia; khuyến khích doanh nghiệp xây dựng hạ tầng trong TTKDTM.

Nhiều giải pháp phát triển

Ra mắt năm 2021, Viettel Money - Dịch vụ tài chính số, được phát triển bởi Tổng công ty Dịch vụ Viettel của Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội, ngày càng trở nên phổ biến và thịnh hành tại Việt Nam. Ðơn vị cung cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng như chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, nạp tiền điện thoại, mua sắm trực tuyến… giúp người dùng thực hiện các giao dịch nhanh chóng và an toàn. Ðặc biệt, với mục tiêu nâng tầm chất lượng sống tiện lợi cho tất cả mọi người, Viettel Money đã đưa dịch vụ đến tiếp cận người dân ở vùng sâu vùng xa, nơi các dịch vụ ngân hàng truyền thống còn hạn chế.

MoMo với công nghệ Face Payment (Thanh toán bằng nhận diện khuôn mặt). Ðây là phương thức thanh toán hiện đại nhất trên thị trường, sử dụng công nghệ AI và sinh trắc học, đảm bảo an toàn và bảo mật cao. Việc thực hiện xác thực khuôn mặt với vài thao tác đơn giản, không cần nhập mã xác thực OTP/mã PIN vì khuôn mặt chính là mật khẩu để xác thực chính chủ.

Vietcombank hiện đang phát hành 2 loại thẻ phi vật lý chính: Thẻ ghi nợ phi vật lý Vietcombank là thẻ được kết nối với tài khoản thanh toán của khách hàng, cho phép khách hàng thực hiện các giao dịch thanh toán trực tuyến, mua sắm online, thanh toán hóa đơn,… Thẻ tín dụng phi vật lý Vietcombank là thẻ cho phép khách hàng thanh toán trước, trả sau, với hạn mức tín dụng được cấp bởi ngân hàng. Sản phẩm thẻ phi vật lý Vietcombank (sản phẩm phát hành dưới dạng điện tử - không có thẻ vật lý) là một sản phẩm thẻ ngân hàng tiện lợi, an toàn và tiết kiệm chi phí. Thẻ được kết nối với tài khoản thanh toán của khách hàng tại Vietcombank, cho phép khách hàng thực hiện các giao dịch thanh toán trực tuyến, mua sắm online, thanh toán hóa đơn,… Theo Vietcombank, với những “thẻ” phi vật lý này, người dân sẽ có tài khoản thanh toán với mức bảo mật cao trong giao dịch bởi khi khởi động thẻ cần phải có xác thực khuôn mặt, vân tay… sẽ an toàn hơn so với thẻ vật lý thông thường. Ngoài ra, với công nghệ thanh toán mới, người dân cũng chỉ cần đưa thiết bị đến gần máy thanh toán, không cần chạm trực tiếp trên máy cũng sẽ hoàn tất giao dịch.

Thẻ nội địa (thẻ Napas) là thẻ thanh toán do 53 ngân hàng và công ty tài chính Việt Nam phát hành. Hiện nay, thẻ Napas được chấp nhận thanh toán tại hơn 761.000 đơn vị cung cấp hàng hóa dịch vụ có lắp đặt thiết bị chấp nhận thanh toán (POS/mPOS) của các ngân hàng trên toàn quốc. Thẻ được sử dụng để thanh toán trực tuyến trên trang thương mại điện tử, trang thanh toán trực tuyến trên Cổng dịch vụ công quốc gia và ứng dụng VNeID... Không chỉ ở trong nước, chủ thẻ Napas có thể sử dụng các dịch vụ thanh toán tại Hàn Quốc và dịch vụ rút tiền tại một số quốc gia như Thái Lan, Malaysia, Lào, Hàn Quốc. Mới đây, Napas giới thiệu công nghệ thanh toán mới “Tap to Phone” - dùng smartphone thay thế máy POS; thanh toán không tiếp xúc bằng xác thực bằng khuôn mặt...

VNPT Money do Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) cung cấp, là dịch vụ giúp mọi khách hàng có thể sử dụng thuê bao VinaPhone của mình như một tài khoản ngân hàng, với đầy đủ các chức năng nạp, rút, chuyển tiền và thanh toán các dịch vụ. Hiện VNPT Cần Thơ đã phối hợp với chính quyền địa phương, Ban quản lý ở các chợ thí điểm mô hình chợ 4.0 hướng dẫn các tiểu thương, người dân đi chợ cài đặt ví VNPT Money TTKDTM.

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, thời gian tới cùng với các đơn vị liên quan, các bộ, ngành sẽ phối hợp để đưa ra các giải pháp khuyến khích TTKDTM, đồng thời đảm bảo an toàn bảo mật cho người dùng, giảm tội phạm trong TTKDTM. Theo đó, từ ngày 1-7-2024, chuyển khoản trên 10 triệu đồng/lần hoặc trên 20 triệu đồng/ngày là phải xác thực sinh trắc học…

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đến hết năm 2023, Việt Nam có hơn 182 triệu tài khoản thanh toán cá nhân và có 87,08% người trưởng thành sở hữu tài khoản thanh toán. 4 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm 2023 cho thấy, các chỉ số TTKDTM có mức tăng trưởng khá: Giao dịch TTKDTM tăng 57,11% về số lượng và 39,49% về giá trị; qua kênh Internet tăng 47,48% về số lượng và 30,20% về giá trị; qua kênh điện thoại di động đạt tăng 59,26% về số lượng và 35,91% về giá trị. 

Bài, ảnh: KHÁNH NAM