Đái tháo đường (ĐTĐ) là một trong những căn bệnh mạn tính phổ biến nhất trên toàn thế giới, gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng. Bệnh này tuy gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát được, đặc biệt là tránh những sai lầm thường gặp mà bác sĩ chuyên khoa II Trần Quốc Luận, Giám đốc Bệnh viện Tim mạch Cần Thơ, chỉ ra dưới đây:

* Sai lầm trong ăn uống, tập luyện

Béo phì và chế độ dinh dưỡng quá nhiều đường là hai yếu tố nguy cơ gây ĐTĐ. Song song đó, người bệnh còn phải đối mặt với nhiều yếu tố khác như tiền sử bệnh trong gia đình, tăng huyết áp, độ tuổi… Trên thực tế, không phải ai béo phì cũng bị ĐTĐ và rất nhiều bệnh nhân ĐTĐ có cân nặng hoàn toàn bình thường.

Nhân viên Bệnh viện Tim mạch Cần Thơ kiểm tra đường huyết cho bệnh nhân. Ảnh: H.HOA

Khi mắc ĐTĐ, nhiều bệnh nhân lo sợ đường huyết tăng nên kiêng cử quá mức, có người kiêng tất cả các loại đường và không ăn tinh bột. Điều này không đúng. Một chế độ ăn hợp lý và cân bằng trong đó phải đầy đủ các thành phần tinh bột, mỡ, đạm, chất xơ theo tỷ lệ phù hợp.

Giảm cân đóng vai trò cực kỳ quan trọng với bệnh nhân ĐTĐ. Theo nghiên cứu, chỉ cần giảm 7% trọng lượng, bạn đã giảm nguy cơ biến chứng ĐTĐ đến 58%.

Quan điểm bệnh nhân mắc ĐTĐ cần tránh chơi thể thao là không đúng. Mà ngược lại, vận động - tập luyện thể thao phù hợp mang lại hiệu quả kiểm soát đường huyết tốt, giảm các yếu tố nguy cơ bệnh lý tim mạch khác như: Tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, thừa cân, béo phì… Hiệp hội ĐTĐ Mỹ (ADA) khuyến cáo nên dành khoảng 30 phút tập luyện, ít nhất 5 ngày một tuần. Nếu không thực hiện được mỗi ngày 30 phút liên tục, bạn có thể phân nhỏ thành mỗi lần 10 phút trong nhiều lần bao gồm đi bộ nhanh, leo cầu thang, bơi và khiêu vũ.

* Sai lầm trong điều trị

Điều trị ĐTĐ không quá tốn kém, phức tạp và đau đớn như nhiều người lầm tưởng. Thay đổi lối sống tích cực kèm chế độ ăn cân đối là phương pháp điều trị đầu tay mang lại hiệu quả kiểm soát đường huyết ổn định. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn sử dụng thuốc điều trị khi các biện pháp trên không đạt chỉ số mục tiêu. Hiện nay, 90% bệnh nhân ĐTĐ có tham gia bảo hiểm y tế nên chi phí điều trị phần lớn đã được bảo hiểm chi trả.

ĐTĐ là bệnh lý mạn tính cần điều trị lâu dài và bắt buộc phải tái khám định kỳ. Nếu không theo dõi, đường huyết sẽ tăng trở lại và khả năng mắc các biến chứng nặng hơn. Điều cần lưu ý khi đi khám bệnh là bệnh nhân nhớ đem theo sổ hoặc toa thuốc để bác sĩ theo dõi liều lượng, loại thuốc đang sử dụng, thuận tiện điều chỉnh thuốc khi cần.

Khi hết thuốc, bệnh nhân thường chủ quan ngưng thuốc điều trị hoặc sử dụng thuốc của người khác. Điều này không đúng vì mỗi bệnh nhân sẽ có một đáp ứng thuốc khác nhau và có một mục tiêu điều trị riêng.

Tăng đường huyết sau ăn 2 giờ có nguy cơ gây biến chứng tim mạch nhiều hơn tăng đường huyết lúc đói. Do đó, người bệnh bắt buộc phải theo dõi cả đường huyết lúc đói và đường huyết sau ăn để đạt HbA1c mục tiêu.

Người mắc ĐTĐ thường có bệnh kết hợp như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu... nhưng đa số bệnh nhân chỉ tập trung kiểm soát đường huyết mà bỏ quên các bệnh lý này. Đây là các yếu tố nguy cơ kết hợp có tác động qua lại. Nếu điều trị không ổn định toàn diện sẽ gây các biến chứng tim, thận, não…

Biến chứng thường gặp và có chi phí điều trị tốn kém nhất là loét bàn chân do ĐTĐ. Tỷ lệ đoạn chi cao gây tàn phế nếu điều trị không phù hợp. Do đó, khi phát hiện có vết loét nhỏ người bệnh phải đến cơ sở y tế điều trị để được hướng dẫn và chăm sóc tốt nhất.

Người bệnh thường cho rằng khi mới phát hiện mắc ĐTĐ tuýp 2 sẽ chưa bị biến chứng võng mạc do ĐTĐ. Thực tế, bệnh ĐTĐ tuýp 2 thường tiến triển âm thầm và muộn, trung bình khoảng 10 năm sau khởi phát. Do vậy tại thời điểm chẩn đoán ĐTĐ có thể có 1/3 người bệnh ĐTĐ tuýp 2 có các biến chứng võng mạc. Phải nhận thức rõ rằng mặc dù đường huyết được kiểm soát ổn định nhưng về cơ bản đường huyết của người mắc ĐTĐ vẫn dao động cao hơn so với người khỏe mạnh. Bên cạnh đó, người mắc ĐTĐ thường kết hợp các bệnh lý tim mạch kèm theo nên họ có nguy cơ biến chứng võng mạc cao hơn.

Người bị ĐTĐ có nguy cơ sâu răng cao hơn những người bình thường nếu như họ không có một chế độ ăn uống hợp lý. Thủ phạm là sự tập trung quá nhiều đường trong nước bọt. Vì thế, vệ sinh răng miệng ở bệnh nhân ĐTĐ cần được tuân thủ nghiêm ngặt, đánh răng sau khi ăn và kiểm tra răng miệng định kỳ (ít nhất 2 lần/năm).

Thói quen sử dụng thuốc nam thường được người dân ở nông thôn lựa chọn trong điều trị. Điều này rất sai lầm và cần cảnh báo về mức nguy hiểm do tác dụng phụ của thuốc gây nên. Hiện có nhiều thuốc nam, thuốc bắc không rõ nguồn gốc bị ngành chức năng kiểm tra, xử lý. Việc sử dụng các thuốc không rõ ràng, không được thử nghiệm, kiểm nghiệm rất nguy hiểm, không chỉ tăng hoặc hạ đường huyết quá mức mà còn gây tổn thương chức năng gan, thận…, thậm chí tử vong vì nhiễm toan.

H.HOA