Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe (giữa). Ảnh: CNN

Nhiệm kỳ đầu tiên của Thủ tướng Abe bất ngờ kết thúc vào tháng 9- 2007 sau đúng một năm cầm quyền do một loạt bê bối của các thành viên nội các cùng vấn đề sức khỏe, song ông đã trở lại lãnh đạo Nhật Bản tháng 12 năm ngoái và cam kết phục hồi nền kinh tế trì trệ cũng như thúc đẩy vai trò của Tokyo đối với an ninh toàn cầu. Giáo sư Jiro Yamaguchi thuộc Đại học Hokkaido cho rằng, ông Abe đang cảm nhận một cách mạnh mẽ rằng năm 2014 là cơ hội cuối để ông thực hiện các mục tiêu đã vạch ra từ lâu. "Mặc dù không có cuộc bầu cử quốc gia nào cho tới năm 2016, nhưng nếu ông ấy không giải quyết một loạt vấn đề ở quốc hội vào năm tới, ông ấy sẽ mất đà và không còn đủ thời gian", ông Yamaguchi cảnh báo.

Việc dỡ bỏ lệnh cấm thực hiện quyền phòng vệ tập thể có trong hiến pháp hòa bình sẽ đánh dấu bước ngoặt lớn đối với chính sách an ninh của Nhật thời hậu Thế chiến thứ hai. Trong nỗ lực trên, ủy ban các nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền do ông Abe chỉ định dự kiến sẽ thúc giục quốc hội dỡ bỏ lệnh cấm trên vào năm tới. Hồi tháng rồi, ông Abe cũng đã đạt được một mục tiêu trong việc thay đổi hiến pháp khi quốc hội phê chuẩn việc thành lập Hội đồng An ninh Quốc gia theo mô hình của Mỹ, được cho là sẽ tập trung quyền kiểm soát các chính sách an ninh và ngoại giao vào tay thủ tướng. Mới đây, chính phủ của ông Abe cũng công bố dự thảo Chiến lược An ninh Quốc gia đầu tiên và dự kiến sẽ được thông qua vào ngày mai 17-12. Dự thảo khẳng định sự cần thiết phải tăng cường sức mạnh quân sự (trong đó có tăng chi tiêu quốc phòng hàng năm lên gần 50 tỉ USD trong 5 năm tới) và nâng cao vai trò an ninh của Nhật trước sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc tại châu Á. Trong nỗ lực nâng cao vai trò của quân đội ở nước ngoài, Tokyo hồi tháng rồi đã gửi 1.000 binh sĩ cùng các tàu và máy bay quân sự đến Philippines giúp khắc phục hậu quả của siêu bão Haiyan, đánh dấu chiến dịch triển khai quân sự lớn nhất của nước này kể từ sau năm 1945.

Xuất khẩu vũ khí cũng là một mục tiêu trong chiến lược an ninh quốc gia của Nhật. Hồi đầu tháng 8 năm nay, Bộ Quốc phòng Mỹ đã phái người sang Tokyo gặp giới chức Nhật nhằm thảo luận về việc thay đổi lệnh cấm bán vũ khí của quốc gia Đông Á này. Cụ thể, phía Lầu Năm Góc mong muốn hợp tác sản xuất và mua vũ khí từ các tập đoàn quốc phòng Nhật.

Tuy nhiên, Thủ tướng Abe đang hứng chịu không ít chỉ trích trong nước, thậm chí từ các thành viên LDP khi tìm cách thay đổi hiến pháp hòa bình tồn tại từ sau Thế chiến thứ hai. Họ cho rằng sự điều chỉnh này có thể khiến Nhật can dự vào các cuộc xung đột vũ trang ở nước ngoài.

THANH BÌNH (Tổng hợp)