Thổ Nhĩ Kỳ vừa chính thức đưa vào vận hành “Vòm Thép”, hệ thống phòng không tích hợp được Tổng thống Recep Tayyip Erdogan mô tả là bước ngoặt đối với ngành công nghiệp quốc phòng nước này. Đây được xem là bước chuyển mình quan trọng hướng tới hệ thống phòng thủ tự động, do trí tuệ nhân tạo (AI) điều khiển trong thế giới đa cực.

Sơ đồ triển khai hệ thống phòng không “Vòm Thép” của Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: ASELSAN

“Những hệ thống như vậy là minh chứng cho sức mạnh của Thổ Nhĩ Kỳ. Về phòng không, chúng ta đang mở ra kỷ nguyên mới cho đất nước Thổ Nhĩ Kỳ thân yêu của chúng ta” - ông Erdogan phát biểu tại một sự kiện do nhà thầu quốc phòng Aselsan tổ chức. Ông Erdogan nhấn mạnh, việc triển khai “Vòm Thép” là bước tiến chiến lược trong bối cảnh khu vực đang chứng kiến xung đột có nguy cơ gia tăng. Theo nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ, hệ thống được cấu thành từ 47 tổ hợp phòng không trị giá 460 triệu USD này sẽ “tạo niềm tin cho bạn bè và gây ra nỗi sợ hãi cho kẻ thù”.

“Không một quốc gia nào không thể tự phát triển hệ thống radar và phòng không cho riêng mình có thể tự tin nhìn về tương lai trước những thách thức an ninh hiện tại, đặc biệt là trong khu vực của chúng ta. Việc tự phát triển hệ thống radar và phòng không là cách duy nhất để tự tin tiến về phía trước. Với “Vòm Thép”, Thổ Nhĩ Kỳ đã ở một đẳng cấp khác về năng lực phòng thủ” - ông Erdogan nói thêm.

Được Hội đồng An ninh Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ công bố vào tháng 8 năm ngoái, “Vòm Thép” là kết quả của sự kết hợp các loại tổ hợp đánh chặn nội địa, chẳng hạn như HISAR cung cấp khả năng chống lại các mối đe dọa tầm trung; hệ thống phòng thủ tên lửa SIPER chuyên nhắm mục tiêu vào tên lửa đạo và máy bay tầm cao, đi kèm hệ thống radar và tác chiến điện tử được sản xuất trong nước. AI cũng đóng vai trò then chốt trong “Vòm Thép”, cho phép hệ thống phân tích mối đe dọa và ra quyết định tự động để cải thiện thời gian phản ứng. Mục tiêu của hệ thống là tạo ra khả năng phòng thủ đa tầng, bao phủ từ tầm rất thấp đến tầm cao. Nếu cần thiết, “Vòm Thép” có thể được kết nối với cả máy bay không người lái và xuồng không người lái.

Lấy kinh nghiệm thực tiễn từ cuộc xung đột Nga - Ukraine, nơi các tổ hợp phòng không đơn lẻ dễ dàng bị vô hiệu hóa, “Vòm Thép” tập trung vào việc liên kết và đồng bộ dữ liệu. “Hạt nhân” chính cho chiến thuật này là hệ thống tác chiến điện tử T-Link, thiết bị đầu - cuối cho phép điều khiển toàn bộ các loại vũ khí mà Ankara sở hữu, đồng thời chia sẻ thông tin thời gian thực ở tốc độ cao.

“Vòm Thép” được triển khai trong bối cảnh các cường quốc trên thế giới đang tìm kiếm các phương tiện phi truyền thống, bất đối xứng để làm suy yếu các công nghệ thông thường trong kho vũ khí của nhau. Trong khi Israel, quốc gia đối mặt với các mối đe dọa thường trực từ phong trào Hamas, đã phát triển thành công “Vòm Sắt”, Mỹ đang xây dựng “Vòm Vàng”. Song, không giống như hệ thống “Vòm Sắt” của Israel vốn chủ yếu tập trung vào việc đánh chặn tên lửa tầm thấp, “Vòm Thép” được thiết kế để bảo vệ toàn diện các cơ sở hạ tầng quan trọng, gần giống như hệ thống “Vòm Vàng” do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất, gồm các cảng, cơ sở năng lượng và nhà máy điện hạt nhân.

Sự ra đời của “Vòm Thép” có thể bắt nguồn từ những nỗ lực lâu dài của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm hiện đại hóa năng lực phòng không. Lâu nay, Ankara phụ thuộc vào các hệ thống của nước ngoài, gồm hệ thống tên lửa phòng không tầm xa S-400 (Nga) hay hệ thống phòng không MIM-23 Hawk do Mỹ sản xuất. Tuy nhiên, căng thẳng địa chính trị đã thúc đẩy Thổ Nhĩ Kỳ ưu tiên các giải pháp nội địa.

Theo giới phân tích, “Vòm Thép” đã làm nổi bật năng lực của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc thiết kế và sản xuất những hệ thống tiên tiến nhằm mục đích tăng cường năng lực phòng thủ trước những mối đe dọa từ trên không. Họ cho rằng về mặt chiến lược, “Vòm Thép” không chỉ giúp củng cố chủ quyền của Thổ Nhĩ Kỳ trong các vấn đề quốc phòng, giảm sự phụ thuộc vào các đồng minh và mà còn nâng cao vị thế toàn cầu của Ankara. Chưa kể, sáng kiến này còn giúp tăng cường khả năng tương tác của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), đồng thời giải quyết các mối đe dọa khu vực, có khả năng đóng góp vào hệ thống phòng thủ của liên minh. Đặc biệt, “Vòm Thép” có thể định hình lại các chiến lược phòng không, truyền cảm hứng cho các dự án tương tự trên toàn thế giới. Đối với một quốc gia nằm ở “ngã tư” giữa các châu lục như Thổ Nhĩ Kỳ, “lá chắn thép” này được cho sẽ sớm mang đến sự bảo vệ mà giới lãnh đạo nước này mong muốn.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)