Ưu tiên ngành học mới nổi và cơ hội nghề nghiệp ổn định, những học sinh đạt điểm cao nhất kỳ tuyển sinh đại học vừa qua đã không còn lựa chọn các trường đại học danh tiếng nhất Trung Quốc vốn được xem là tấm vé dẫn đến thành công.

Sinh viên Đại học Thanh Hoa ăn mừng tại lễ tốt nghiệp. Ảnh: Đại học Thanh Hoa

Sau kỳ thi tuyển sinh đại học (Cao khảo) hồi tháng 6, trên các trang mạng xã hội Trung Quốc nổ ra tranh luận khi một số học sinh đạt điểm cao nhất từ chối những trường ưu tú như Đại học Thanh Hoa hay Đại học Bắc Kinh. Thay vào đó, họ ưu tiên những cơ sở đào tạo các lĩnh vực mới nổi như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) hoặc những ngành hứa hẹn tương lai nghề nghiệp ổn định.

Điển hình là học sinh đạt điểm cao nhất ở Bắc Kinh đã từ chối học tại Đại học Bắc Kinh để theo học ngành AI tại Đại học Chiết Giang ở Hàng Châu. Một học sinh có thành tích cao khác đến từ Trùng Khánh thì chọn chuyên ngành bán dẫn tại Đại học Westlake, một viện nghiên cứu tư nhân mới cũng có trụ sở tại Hàng Châu.

Đối với những lựa chọn không theo thông lệ như vậy, Shaun Rein, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành công ty tư vấn China Market Research Group, cho rằng những sinh viên này không bỏ qua các trường đại học hàng đầu để theo đuổi lựa chọn kém hơn. Bởi theo báo cáo xếp hạng đại học toàn cầu thường niên, Đại học Chiết Giang cũng là một trong những cơ sở giáo dục đại học nổi tiếng Trung Quốc, chỉ xếp sau Thanh Hoa và Đại học Bắc Kinh. Hàng Châu còn là nơi đặt trụ sở của công ty khởi nghiệp AI DeepSeek, được thành lập bởi một cựu sinh viên Chiết Giang. Đầu năm nay, trường đã triển khai các khóa học DeepSeek trong bối cảnh Trung Quốc nỗ lực phát triển AI trên toàn quốc.

Sức hút của các trường quân sự và áp lực việc làm

Theo Bộ Quốc phòng Trung Quốc, số học sinh tốt nghiệp trung học năm nay nộp đơn vào các trường quân sự đã tăng lên mức kỷ lục 135.000 hồ sơ.

Theo chia sẻ của một phụ huynh, với điểm trúng tuyển tương đương nhưng có triển vọng việc làm tốt hơn, học sinh có thể cân nhắc theo học tại Đại học Công nghệ Quốc phòng Quốc gia thay vì Đại học Thanh Hoa hoặc Đại học Bắc Kinh. Tại một số cơ sở, sinh viên còn được miễn giảm học phí, nhận trợ cấp hằng tháng và sự nghiệp được đảm bảo.

Cũng có một bộ phận sinh viên chọn trường dựa trên yếu tố đầu ra trong bối cảnh giới trẻ Trung Quốc đối mặt với áp lực ngày càng tăng trên thị trường việc làm. Hồi tháng 8, tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên cả nước đạt 18,9% - mức cao nhất trong 2 năm. Trước tình hình này, Xiong Bingqi, Giám đốc Viện nghiên cứu giáo dục thế kỷ 21 tại Trung Quốc, cho biết không khó hiểu nếu một sinh viên trúng tuyển vào Đại học Giao thông Thượng Hải xếp hạng thứ 4 tại Trung Quốc nhưng lại theo học cơ sở xếp hạng 262 như Cao đẳng Hải quan Thượng Hải khi mà trường này có thể giúp họ tăng cơ hội làm việc trong lĩnh vực công.

Ví dụ trên phản ánh sự lo lắng ngày càng lớn về tình hình thiếu việc làm hiện tại, nhất là những công việc không tận dụng hết kỹ năng người lao động. Điều này khiến sinh viên và phụ huynh thực tế hơn trong việc lựa chọn ngành và trường học. Những năm gần đây, mức lương yêu cầu cũng giảm xuống do kinh tế suy giảm và số lượng sinh viên Trung Quốc tốt nghiệp tham gia thị trường lao động ngày càng tăng. Trước đại dịch COVID-19, sinh viên tốt nghiệp Đại học Thanh Hoa thường yêu cầu mức lương hằng tháng từ 2.100-2.800USD, song con số này hiện dao động từ 1.000-1.400 USD.

Năm nay, Trung Quốc dự kiến điều chỉnh khoảng 20% các chuyên ngành đại học, loại bỏ dần những chương trình bị cho không còn đáp ứng nhu cầu của thời đại và bổ sung loạt lĩnh vực mới gắn liền với công nghệ mới nổi. Động thái này diễn ra trong bối cảnh chính phủ nước này đang chuyển hướng đầu tư khỏi những lĩnh vực như nhà ở, bất động sản vốn từng chiếm 40% nền kinh tế, cũng như ngành sản xuất giá rẻ trước áp lực từ cuộc chiến thuế quan với Mỹ. Hơn nữa, theo các báo cáo, tỷ lệ đăng ký vào một số chuyên ngành truyền thống như lịch sử và triết học đang giảm dần tại các trường đại học danh tiếng.

MAI QUYÊN (Theo CNA)