Trong kỷ nguyên 4.0, khi từng lĩnh vực của đời sống đều được số hóa, thì công tác Đảng cũng không đứng ngoài cuộc. Những “Chi bộ số”, “Chi bộ thông minh” đang dần hình thành, đánh dấu bước chuyển từ quản lý thủ công sang lãnh đạo bằng dữ liệu, từ sổ tay giấy sang nền tảng điện tử.
Khi chuyển đổi số chạm đến công tác Đảng
Nếu như trước đây, mỗi kỳ sinh hoạt chi bộ là những tập hồ sơ dày cộp, biên bản viết tay, báo cáo in giấy, thì nay chỉ cần vài thao tác trên máy tính hoặc điện thoại thông minh, toàn bộ tài liệu, nghị quyết, hồ sơ đảng viên đã có thể truy cập tức thì. Đó là minh chứng sống động cho việc chuyển đổi số đang len sâu vào từng ngõ ngách của công tác Đảng ở cơ sở giáo dục.
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã khiến mọi lĩnh vực từ kinh tế đến giáo dục đều chuyển mình mạnh mẽ. Trong đó, công tác Đảng – lĩnh vực tưởng chừng “khó số hóa” vì tính đặc thù chính trị – đang cho thấy khả năng thích ứng mạnh mẽ. Việc quản lý đảng viên, sinh hoạt chi bộ, báo cáo định kỳ… vốn thủ công, tốn kém thời gian, nay dần được số hóa, tiết kiệm và minh bạch hơn.
Quá trình này là sự cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trong tình hình mới, và Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Từ sổ tay giấy đến mô hình “Chi bộ số”, “Chi bộ thông minh”
Tại Chi bộ Trường THCS Vĩnh Trung (xã Vĩnh Tường, TP. Cần Thơ), chỉ cách đây hai năm, việc tổng hợp hồ sơ đảng viên mỗi quý cần rất nhiều thời gian và phải in rất nhiều trang giấy. Từ khi nhà trường triển khai mô hình “Chi bộ số”, hồ sơ đảng viên được lưu trữ trực tuyến; biên bản sinh hoạt ký duyệt bằng chữ ký điện tử; nghị quyết và thông báo được gửi qua Google Drive, Zalo nhóm chi bộ. Toàn bộ quy trình trở nên gọn nhẹ, nhanh, minh bạch và có thể kiểm tra bất cứ lúc nào.
Nhờ đó, thời gian hành chính giảm khoảng 40%, độ chính xác của dữ liệu tăng rõ rệt, và quan trọng hơn: cấp ủy luôn nắm bắt được tình hình đảng viên theo thời gian thực.
Những đổi mới ấy cho thấy: công tác Đảng không nằm ngoài tiến trình số hóa. Từ “sổ tay giấy” sang “chi bộ thông minh” chính là bước chuyển căn bản về tư duy và phương thức lãnh đạo.
Chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) – đòn bẩy nâng cao hiệu quả lãnh đạo và quản trị chi bộ
Thứ nhất, nâng cao hiệu quả lãnh đạo và quản lý. Dữ liệu cập nhật nhanh, đồng bộ giúp cấp ủy kịp thời nắm tình hình đảng viên, đánh giá chất lượng sinh hoạt, xây dựng nghị quyết bám sát thực tiễn.
Thứ hai, bảo đảm công khai, dân chủ, minh bạch. Hồ sơ, nghị quyết, kế hoạch lưu trữ có hệ thống, có thể truy xuất bất kỳ lúc nào. Việc ứng dụng phần mềm ghi nhận ý kiến góp ý, biểu quyết điện tử giúp công khai, dân chủ trong sinh hoạt chi bộ.
Thứ ba, tạo động lực đổi mới cho đội ngũ đảng viên trẻ. Sinh hoạt chi bộ qua nền tảng trực tuyến, thảo luận qua mạng xã hội nội bộ giúp đảng viên trẻ chủ động, sáng tạo hơn, giúp “Đảng gần với đời sống số” của thế hệ trẻ.
Thứ tư, tối ưu hóa năng lực dự báo và kiểm tra, giám sát. Đây là bước chuyển từ lãnh đạo bằng cảm tính sang lãnh đạo bằng dữ liệu, từ báo cáo thủ công sang điều hành theo thời gian thực, qua đó nâng cao năng lực dự báo, chỉ đạo, kiểm tra.
Định danh điện tử – nền tảng đồng bộ hóa dữ liệu đảng viên: Trong lộ trình chuyển đổi số toàn quốc, việc ứng dụng định danh điện tử VNeID hoặc mã định danh cá nhân cho mỗi đảng viên có vai trò hết sức quan trọng. Nó giúp xác thực danh tính, phân quyền truy cập hồ sơ, biểu quyết trực tuyến và ký duyệt điện tử theo đúng pháp lý, bảo đảm tính bảo mật và minh bạch. Khi dữ liệu đảng viên gắn liền với hệ thống định danh quốc gia, việc kết nối liên thông giữa chi bộ và cấp trên trở nên thống nhất, tránh trùng lặp và sai lệch thông tin.
Hiệu quả kinh tế của “Chi bộ số”: Chuyển đổi số trong công tác Đảng không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Tại Trường THCS Vĩnh Trung, chi phí in ấn, photo hồ sơ đảng viên và biên bản sinh hoạt trước đây khá nhiều, nay gần như giảm 80%. Việc lưu trữ điện tử giúp tiết kiệm không gian, nhân lực văn thư, đồng thời giảm nguy cơ thất lạc tài liệu.
Ứng dụng AI – công cụ phân tích sâu sắc cho cấp ủy: Việc ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ dừng lại ở việc lưu trữ và quản lý dữ liệu, mà còn mở ra khả năng hỗ trợ cấp ủy trong công tác phân tích, đánh giá và dự báo:
Phân tích ngữ nghĩa biên bản: AI có thể tự động đọc và phân tích tâm lý, trọng tâm các ý kiến phát biểu trong biên bản sinh hoạt, giúp nhận diện mức độ đồng thuận, phát hiện các chủ đề “nóng” cần tập trung giải quyết.
Đánh giá chất lượng sinh hoạt: Dựa trên các tiêu chí như số lần phát biểu, mức độ gắn kết với chủ đề, hay số nghị quyết được đề xuất, AI có thể đưa ra báo cáo đánh giá khách quan, hỗ trợ nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ.
Dự báo rủi ro: Thông qua việc phân tích dữ liệu đảng viên (thành tích, báo cáo tự phê bình, lịch sử công tác...), AI có thể cảnh báo sớm các dấu hiệu suy thoái tư tưởng, đạo đức hoặc phát hiện các lĩnh vực cần bồi dưỡng. Điều này giúp công tác kiểm tra, giám sát đi vào chiều sâu, chủ động và hiệu quả hơn.
Thách thức và những “điểm nghẽn” cần tháo gỡ
Một, tâm lý e ngại công nghệ của một bộ phận cán bộ, đảng viên lớn tuổi khiến việc triển khai còn chậm.
Hai, thiếu nền tảng quản lý dùng chung khiến mỗi đơn vị số hóa theo cách riêng, dữ liệu rời rạc, không liên thông, khó kết nối dữ liệu chi bộ toàn quốc.
Ba, vấn đề bảo mật hồ sơ đảng viên chưa được đồng bộ; nhiều chi bộ vẫn dùng tài khoản cá nhân để lưu hồ sơ, tiềm ẩn rủi ro an toàn thông tin.
Bốn, thiếu nhân lực có hiểu biết cả về chính trị lẫn công nghệ; việc phân công phụ trách CNTT trong chi bộ thường chỉ mang tính kiêm nhiệm.
Hạn chế và thách thức trong thực tiễn mô hình “Chi bộ số”: Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực, mô hình “Chi bộ số” tại Trường THCS Vĩnh Trung vẫn gặp một số hạn chế trong giai đoạn đầu triển khai. Một số đảng viên lớn tuổi gặp khó khăn khi sử dụng thiết bị và thao tác phần mềm; sự cố kỹ thuật (mạng yếu, lỗi đồng bộ dữ liệu) đôi khi gây gián đoạn sinh hoạt trực tuyến. Ngoài ra, nhà trường phải đầu tư bổ sung máy chủ lưu trữ và giải pháp bảo mật, đồng thời tập huấn kỹ năng số cho cấp ủy. Chính từ những hạn chế đó, việc xây dựng một lộ trình chuyển đổi số đồng bộ, bền vững và có yếu tố AI là yêu cầu tất yếu.
Kiến nghị và Giải pháp đột phá: Đẩy mạnh Chuyển đổi số và ứng dụng AI xây dựng “Chi bộ thông minh”
Một, xây dựng và nhân rộng mô hình “Chi bộ số” ngành giáo dục. Ngành giáo dục có lợi thế lớn về hạ tầng công nghệ và nhân lực trẻ. Cần có đề án thống nhất toàn ngành để quản lý hồ sơ, sinh hoạt, kiểm tra, giám sát điện tử, tiến tới kết nối dữ liệu chi bộ toàn quốc.
Hai, chuẩn hóa dữ liệu và quy trình điện tử. Ban Tổ chức Trung ương và Bộ Giáo dục và Đào tạo nên ban hành hướng dẫn thống nhất về biểu mẫu, quy trình lưu trữ, xác thực đảng viên bằng định danh điện tử, đảm bảo tính pháp lý và bảo mật.
Ba, đào tạo “đảng viên số”. Tổ chức lớp bồi dưỡng kỹ năng số, kỹ năng an toàn thông tin, phản ứng nhanh với tin giả. Mỗi chi bộ cần ít nhất một đảng viên phụ trách công nghệ để hỗ trợ triển khai.
Bốn, phát huy vai trò giáo viên công nghệ thông và đảng viên trẻ. Đây là lực lượng xung kích, có khả năng ứng dụng, hỗ trợ và lan tỏa mô hình “Chi bộ số”. Nhiều trường học có thể biến phòng tin học thành “Trung tâm hỗ trợ chuyển đổi số chi bộ”.
Năm, gắn chuyển đổi số với học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tinh thần Hồ Chí Minh về công khai, minh bạch, gần dân là nền tảng để hình thành “Đảng thông minh, nhân văn, hiện đại” – nơi công nghệ phục vụ con người chứ không thay thế con người.
Sáu, nghiên cứu ứng dụng Trí tuệ Nhân tạo (AI) vào quản trị Chi bộ. Cần có các đề tài nghiên cứu cấp cơ sở hoặc cấp huyện nhằm thí điểm ứng dụng AI trong quản trị dữ liệu Đảng, hướng đến hình thành “Chi bộ thông minh” thực thụ.
Tổng hợp tự động báo cáo: AI có thể tự động tổng hợp các báo cáo từ hồ sơ đảng viên số, giúp giảm đáng kể gánh nặng hành chính, nâng cao năng suất của cấp ủy.
Cá nhân hóa việc học tập nghị quyết: Phát triển các công cụ AI hỗ trợ đảng viên tra cứu và học tập nghị quyết, gợi ý lộ trình học tập cá nhân hóa phù hợp với chuyên môn, vị trí và nhu cầu thực tế của từng người.
Từ chuyển đổi số đến chuyển đổi tư duy
Chuyển đổi số trong công tác Đảng không chỉ là áp dụng phần mềm hay mạng trực tuyến, mà là chuyển đổi cách nghĩ, cách làm của cấp ủy, của từng đảng viên.
Khi chi bộ họp online vẫn giữ được nguyên tắc tập trung dân chủ; khi báo cáo được gửi tức thì lên cấp ủy; khi việc đánh giá đảng viên dựa trên dữ liệu thực, đó chính là lúc công tác Đảng bước sang giai đoạn “lãnh đạo bằng minh chứng”.
Đây là sự thay đổi mang tính căn cơ: từ Đảng lãnh đạo bằng mệnh lệnh hành chính sang Đảng lãnh đạo bằng dữ liệu, hiệu quả và lòng tin. Nó giúp công tác Đảng minh bạch, linh hoạt và gần dân hơn – đúng tinh thần xây dựng “Đảng cầm quyền hiện đại, khoa học và nhân văn”.
Kết luận: Niềm tin số - Đảng mạnh hơn
Trong kỷ nguyên dữ liệu, niềm tin của Nhân dân vào Đảng được củng cố không chỉ bằng lời nói, mà bằng hiệu quả lãnh đạo và tốc độ phản hồi.
Mỗi “Chi bộ số”, mỗi “Đảng viên số” là một viên gạch đặt nền cho ngôi nhà Đảng hiện đại, kiên định lý tưởng, đổi mới phương thức và gắn bó sâu sắc với Nhân dân.
“Khi Đảng làm chủ công nghệ, Đảng làm chủ thời cuộc. Khi công nghệ phục vụ lý tưởng cách mạng, đó chính là biểu hiện sinh động nhất của một Đảng tiên phong”.
NGUYỄN VĂN VŨ THÔNG
(Giáo viên Trường THCS Vĩnh Trung)
