Tổng thống Donald Trump tuyên bố Mỹ đang tìm cách giành lại căn cứ không quân Bagram sau khi mất quyền kiểm soát vào tay lực lượng Taliban trong cuộc rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan.

Căn cứ không quân Bagram. Ảnh: Getty Images

Ông Trump nêu ý tưởng này trong cuộc họp báo với Thủ tướng Anh Keir Starmer hôm 18-9.

Việc giành lại quyền kiểm soát Bagram sẽ đòi hỏi Mỹ phải đàm phán với chính quyền Taliban và chưa rõ liệu Mỹ đã tiến hành động thái này hay không. Tuy nhiên, ông Trump ám chỉ rằng Taliban có thể sẵn sàng “bật đèn xanh” trong bối cảnh lực lượng Hồi giáo này đang vật lộn với khủng hoảng kinh tế, tính chính danh quốc tế, rạn nứt nội bộ và các nhóm phiến quân đối địch kể từ khi trở lại nắm quyền điều hành Afghanistan vào năm 2021. Đài CNN dẫn 3 nguồn tin thân tín nói rằng thực tế chính quyền Trump đã âm thầm thúc giục các quan chức an ninh của mình tìm cách lấy lại căn cứ Bagram từ cách đây vài tháng.

Tổng thống Trump tái khẳng định quan điểm rằng sự hiện diện của Mỹ tại Bagram có giá trị vì vị trí địa lý mang tính chiến lược của căn cứ này. Theo ông Trump, một trong những lý do Mỹ muốn tái kiểm soát căn cứ Bagram là nó chỉ cách nơi Trung Quốc sản xuất vũ khí hạt nhân 1 giờ di chuyển. 

Ông Trump đã chú ý đến Bagram trong nhiều năm. Sân bay rộng lớn này là căn cứ chính của lực lượng Mỹ tại Afghanistan trong suốt 2 thập kỷ chiến tranh sau khi xứ cờ hoa hứng chịu vụ tấn công khủng bố ngày 11-9-2001. Theo thỏa thuận mà chính quyền Trump ký với Taliban vào tháng 2-2020, toàn bộ liên quân do Mỹ dẫn dắt sẽ rút khỏi Afghanistan. Đến tháng 7-2021, Mỹ chính thức rút khỏi quốc gia Nam Tây Á này, bỏ lại căn cứ Bagram và nhiều khí tài quân sự. Cuộc rút quân đã diễn ra hết sức hỗn loạn, bao gồm vụ đánh bom làm chết hàng trăm người, vì Chính phủ Afghanistan thân Mỹ sụp đổ sau khi lực lượng Taliban nhanh ​​chóng chiếm được thủ đô Kabul.

Tại cuộc họp nội các đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai vào tháng 2, Tổng thống Trump cho biết kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông (2017-2021) bao gồm việc Mỹ giữ lại quyền kiểm soát Bagram và triển khai một lực lượng nhỏ tại đây. Ông cũng trách người tiền nhiệm Joe Biden đã từ bỏ căn cứ.

Một cựu quan chức quốc phòng Mỹ giấu tên đã hạ thấp lợi ích quân sự của ý tưởng chiếm lại Bagram, bao gồm cả vị trí của căn cứ này gần Trung Quốc. Ông nói rủi ro có phần lớn hơn lợi ích.

Dennis Wilder, cựu chuyên gia hàng đầu của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ  (CIA) về quân đội Trung Quốc, cho biết cơ sở của Bắc Kinh mà ông Trump đề cập là bãi thử hạt nhân Lop Nur. Theo Wilder, khoảng cách bay từ Lop Nur đến căn cứ Bagram là 2.000km và một máy bay chiến đấu phản lực hiện đại của Trung Quốc có thể vượt qua quãng đường này trong 1 giờ. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng quân đội Trung Quốc chưa bao giờ sản xuất vũ khí hạt nhân ở miền Tây đất nước mà đặt các cơ sở sản xuất vũ khí tại miền Trung.

Trường hợp quân đội Mỹ nắm quyền kiểm soát căn cứ Bagram, việc bảo vệ ban đầu sẽ rất khó và cần một lượng nhân lực khổng lồ để vận hành. Căn cứ này cần được bảo vệ trước nhiều mối đe dọa, bao gồm cả tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) và các chiến binh al-Qaeda hoạt động bên trong Afghanistan.

HẠNH NGUYÊN (Theo Reuters, Telegraph)