Trong một thay đổi quan trọng về chính sách đối ngoại, Anh, Canada, Úc và Bồ Đào Nha đã chính thức công nhận Palestine là một quốc gia vào ngày 21-9, trong khi một số quốc gia châu Âu và đồng minh khác của Mỹ dự kiến làm điều tương tự trong tuần này.

Một số địa điểm công cộng ở Pháp bắt đầu treo quốc kỳ Nhà nước Palestine. Ảnh: AP

Quyết định trên được đưa ra chỉ 1 ngày trước thềm phiên họp cấp cao của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc (LHQ). Trong đó, Canada đã trở thành thành viên đầu tiên trong Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) công nhận Nhà nước Palestine, cam kết ủng hộ “tương lai hòa bình cho cả Palestine và Israel”.

Sau đó vài phút, Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine để “hồi sinh hy vọng về hòa bình cho người Palestine và Israel cũng như giải pháp hai nhà nước”. Cùng ngày, Thủ tướng Úc Anthony Albanese ra tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine “độc lập và có chủ quyền”.

Bồ Đào Nha cũng đã nối gót 3 nước trên. Phát biểu với báo giới tại New York, Ngoại trưởng Bồ Đào Nha Paulo Rangel khẳng định việc công nhận Nhà nước Palestine “nhằm thực thi một chính sách cơ bản, nhất quán và được đồng thuận rộng rãi”, theo đó Bồ Đào Nha “ủng hộ giải pháp hai nhà nước như con đường duy nhất để đạt được một nền hòa bình công bằng và lâu dài, thúc đẩy sự chung sống cũng như quan hệ hòa bình giữa Israel và Palestine”.

Ngoại trưởng Palestine Varsen Aghabekian Shahin cho rằng loạt quốc gia công nhận Nhà nước Palestine là “bước đi không thể đảo ngược”, giúp bảo vệ giải pháp hai nhà nước và đưa mục tiêu độc lập, chủ quyền của Palestine đến gần hơn. Phong trào Hồi giáo Hamas cũng hoan nghênh quyết định của các nước phương Tây.

Trong phản ứng hôm 21-9, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho rằng việc các quốc gia phương Tây công nhận Nhà nước Palestine sẽ “đe dọa sự tồn vong của Israel và là một phần thưởng vô lý cho chủ nghĩa khủng bố”. Ông khẳng định một Nhà nước Palestine sẽ không được thành lập ở phía Tây sông Jordan.

Palestine hiện được khoảng 75% trong số 193 quốc gia thành viên LHQ công nhận là một quốc gia, nhưng không có ranh giới, thủ đô hay quân đội được quốc tế công nhận. Do vậy, động thái công nhận này chủ yếu mang tính biểu tượng.

Tuy nhiên, quyết định của các nước lớn phương Tây có thể giúp Palestine nâng cao vị thế ngoại giao và mở ra khả năng ký kết các hiệp ước. Hiện 3 quốc gia này có thể ký kết các hiệp ước với Chính phủ Palestine và bổ nhiệm đại sứ chính thức. 

Theo giới phân tích, chiến sự khốc liệt tại Dải Gaza nhiều khả năng ​​sẽ không lắng xuống sau các tuyên bố hôm 21-9. “Chừng nào việc công nhận không đi kèm với các hành động cụ thể, chẳng hạn như các lệnh trừng phạt, cấm vận vũ khí và thực thi vùng cấm bay ở Palestine bị chiếm đóng bằng một liên quân quốc tế để giảm bớt đau khổ cho người dân, tôi vẫn bi quan”, nhà nghiên cứu Chris Osieck nói.

Mohamad Elmasry, Giáo sư tại Viện Nghiên cứu Sau đại học Doha (Qatar), tin rằng các nước phương Tây hành động vì họ đang chịu áp lực ngày càng lớn từ cộng đồng quốc tế và dư luận trong nước về việc phải làm điều gì đó.

Theo các cơ quan y tế Palestine, hơn 65.000 người đã thiệt mạng tại Gaza kể từ tháng 10-2023. Phần lớn lãnh thổ bị tàn phá bởi các cuộc tấn công của Israel, trong khi đa số người dân đã phải nhiều lần sơ tán.

Loạt động thái gần đây đồng nghĩa hiện chỉ có Mỹ, một vài quốc gia châu Âu, vùng Baltic, Hàn Quốc và Nhật Bản là không công nhận Nhà nước Palestine. Pháp và Bỉ có kế hoạch công bố bước đi tương tự tại hội nghị cấp cao về tương lai của giải pháp hai nhà nước, do Saudi Arabia đồng chủ trì tại trụ sở LHQ.

Giải pháp “hai nhà nước” là ý tưởng thiết lập hai nhà nước có lãnh thổ tách biệt, trong đó một cho người Israel và một cho người Palestine. Người Palestine kêu gọi thành lập một quốc gia độc lập bao gồm Bờ Tây và Dải Gaza, với Đông Jerusalem là thủ đô. Đây là những vùng lãnh thổ do Israel kiểm soát sau cuộc chiến năm 1967.

Nhưng ngay cả khi phần lớn thế giới ủng hộ tư cách Nhà nước Palestine, quốc gia này vẫn chưa phải là thành viên chính thức của LHQ.

Palestine hiện là “nhà nước quan sát viên phi thành viên” của Đại hội đồng LHQ. “Để trở thành thành viên chính thức cần có sự khuyến nghị của Hội đồng Bảo an LHQ, kế đến là cuộc bỏ phiếu của Đại hội đồng LHQ - điều rất khó xảy ra nếu xét đến quyền phủ quyết của Mỹ”, nhà khoa học chính trị người Palestine Rida Abu Rass giải thích.

HẠNH NGUYÊN (Theo NBC News, Al Jazeera)