Nhiều quả bom và thùng đạn nằm vương vãi trong kho không được bảo vệ ở Tripoli. Ảnh: AP

Lầu Năm Góc và Tổ chức cấm vũ khí hóa học (OPCW) của Liên Hiệp Quốc tuyên bố rằng các kho vũ khí còn lại của ông Gadhafi được đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, theo báo Bưu điện Washington, nhiều bằng chứng mới đây cho thấy vũ khí hóa học vẫn có nhiều khả năng tồn tại ở Libye. Tại một nhà kho lớn ở ngoại ô al-Ajelat, cách Tripoli khoảng 80 km về phía Tây, hàng ngàn áo bảo vệ vũ khí hạt nhân, hóa học và sinh học được xếp ngay ngắn trong thùng. Bên cạnh đó là dãy thùng đựng mặt nạ chống khí độc, cũng như hàng ngàn quả mìn chống tăng, chống càn... tất cả hoàn toàn không được bảo vệ. Bằng chứng đáng ngại nhất là nhiều hồ sơ được phát hiện cho thấy 2.000 mặt nạ chống khí độc và 2.000 áo bảo vệ hóa chất đã được gởi từ al-Ajelat tới căn cứ quân sự trọng yếu của Gadhafi ở sa mạc al-Jufrah ngày 26-7. Có hồ sơ cho thấy từ tháng 4 tới tháng 6 năm nay, 7.500 mặt nạ chống khí độc, lượng lớn bột và chất lỏng khử nhiễm, hàng chục kg napalm và 20 súng phun lửa được gởi tới Sirte. Tất cả đều theo lệnh của Ban giám đốc bảo vệ hóa chất Bộ Quốc phòng Libye.

Trước đây, ông Gadhafi từng sử dụng vũ khí hóa học trong cuộc chiến với nước láng giềng Chad năm 1987. Thế nhưng, ông đã đồng ý giải giáp chương trình vũ khí hủy diệt hàng loạt vào năm 2003, để đổi lại tái lập quan hệ với phương Tây. Chứng tỏ thực hiện cam kết, ông Gadhafi đã ra lệnh san bằng 3.300 ụ pháo, vốn có thể được dùng để phóng vũ khí hóa học. Tuy nhiên, các kho trữ khí độc phải mất thời gian lâu hơn để tháo dỡ. Một bức điện tín của đại sứ quán Mỹ hồi tháng 11-2009 rò rỉ trên trang mạng WikiLeaks cho biết Libye đang “câu giờ” để dùng “át chủ bài” (vũ khí hóa học) đòi điều kiện đền bù lớn hơn. Kết quả là 11,25 tấn khí độc vẫn ở Libye khi làn sóng biểu tình phế truất ông bùng phát hồi tháng 2, theo OPCW.

Lượng lớn khí độc này khiến lực lượng chống đối lo ngại. Họ cho rằng các trợ thủ của ông Gadhafi có thể tiếp cận khí độc và sử dụng nó trong nỗ lực cuối cùng nhằm ngăn cản bước tiến công của họ. Các chỉ huy nổi dậy cho biết lo sợ về điều này là lý do khiến họ tiến quân cẩn trọng ở Sirte và al-Jufrah.

Theo Noman Benotman, nhà phân tích tại Quỹ Quilliam ở Luân Đôn, khi can thiệp quân sự vào Libye, phương Tây đã để ngỏ khả năng đàm phán với Gadhafi để ông không nghĩ đến vũ khí hóa học, nhưng hiện nay “củ cà rốt” này không còn, nên động thái kế tiếp của Gadhafi rất khó đoán. Benotman còn cho biết ông có thông tin đáng tin cậy từ Tripoli rằng hai nhà khoa học, từ Nga và Ukraina đã đến Tripoli hồi tháng 4 nhằm giúp chính quyền Libye “trang bị vũ khí hóa học cho quân đội”.

Trong khi thực hư vũ khí hóa học của Gadhafi chưa thể xác định được, Chủ tịch Ủy ban tình báo Hạ viện Mỹ Mike Rogers ngày 6-9 kêu gọi Tổng thống Barack Obama nên đưa nhân sự tới Libye ngay lập tức. Ông Rogers cho rằng các đội đặc nhiệm của Mỹ được huấn luyện để xác định và giải trừ vũ khí hóa học cần được triển khai tới Libye. Tuy nhiên, chính quyền Obama đang do dự vì vướng cam kết không triển khai quân tới quốc gia Bắc Phi.

NGUYỄN MINH
(Theo Washingtonpost, AP)