Với bộ ria mép và chiếc mũ lưỡi trai, Bogdan Levchikov, 15 tuổi, trông như bất kỳ thiếu niên Ukraine nào khác. Tuy nhiên, Bogdan lại là điển hình của một thế hệ thanh thiếu niên đang mắc kẹt trong bi kịch của cuộc chiến kéo dài gần 4 năm, chịu nhiều thiệt thòi và mất mát.

Bogdan Levchikov là hiện thân cho lớp thanh thiếu niên đối mặt bi kịch chiến tranh ở Ukraine. Ảnh: AFP

Cha của Bogdan, ông Stanislav, là một quân nhân và đã hy sinh khi bảo vệ thành phố Kharkov, chỉ vài tuần sau khi Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” hồi tháng 2-2022. Nỗi đau chất chồng nỗi đau khi mẹ cậu là bà Iryna, 50 tuổi, gần đây được chẩn đoán mắc ung thư tử cung giai đoạn ba.

Sau thời gian lánh nạn rồi quay về thị trấn Balakliya, Bogdan hầu như không còn quen biết ai cùng tuổi. “Tôi và mẹ trở về vài ngày sau khi thành phố được giải phóng. Tuy nhiên, chẳng còn đứa trẻ nào ở đây và cũng chẳng có cửa hàng nào mở cửa. Chẳng còn gì cả” - Bogdan kể. Chỉ một phần nhỏ trong số 26.000 cư dân Balakliya trở về nhà, hầu hết đều là người già. 

Sinh sống và học hành trong tình trạng cô lập, đầy lo lắng

Giống như Bogdan, gần một triệu học sinh Ukraine đang sống trong tình trạng phong tỏa kéo dài, buộc phải học trực tuyến toàn bộ hoặc một phần. 

Ngoài học trực tuyến, học sinh Ukraine còn học tại các trường dưới lòng đất. Chính quyền thành phố Kharkov cho hay hiện có 10 trường học dưới lòng đất đang hoạt động, đa số được xây dựng theo tiêu chuẩn hầm trú ẩn hạt nhân và được trang bị cửa bọc thép chắc chắn.

Mặc dù mọi hoạt động thể thao ngoài trời đều bị cấm, song không vì vậy mà các em không được vận động. “Các giải đấu chính thức bị cấm, nhưng vì chúng tôi không phải là tổ chức nhà nước, nên chúng tôi tự xoay xở” - huấn luyện viên bóng đá kiêm cựu binh Oleksandr Andrushchenko chia sẻ khi cổ vũ cầu thủ của mình. Bên trong khu phức hợp bể bơi lớn nhất Kharkov, nhà giáo dục Ayuna Morozova bày tỏ sự đồng tình: “Bạn không thể mãi sống trong nỗi sợ hãi được. Nước và bơi lội có thể chữa lành mọi thứ”.

Theo nhà tâm lý học Maryna Dudnyk, chiến tranh ảnh hưởng rất lớn đến cảm xúc của giới trẻ, khiến họ luôn sống trong trạng thái căng thẳng. Qua tư vấn, bà ghi nhận nhiều trường hợp có ý định tự làm hại bản thân.

Một cuộc khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đối với 24.000 thanh thiếu niên Ukraine độ tuổi 11-17 phát hiện rằng, đối tượng này có “sự suy giảm đáng kể về sức khỏe tâm thần và mức độ hạnh phúc”. 

Ukraine thiếu nguồn lực để đo lường tác động của chiến tranh đối với giới trẻ. Để giảm nhẹ mức độ tổn thương tinh thần, Chính phủ Ukraine đã mở 326 “trung tâm phục hồi” cho trẻ em và cha mẹ trên khắp đất nước và dự kiến lập thêm 300 trung tâm mới vào năm tới. Trước đó, khoảng 130.000 chuyên gia y tế tuyến đầu đã được đào tạo về sức khỏe tâm thần theo tiêu chuẩn của WHO.

TRÍ VĂN (Theo AFP)