“Phó tướng” al-Zawahiri được xem là có nhiều khả năng trở thành thủ lĩnh mới của al-Qaeda. Ảnh: Dailymail

Al-Zawahiri là “cận thần” lâu năm nhất của bin Laden. Trong những năm dài bin Laden sống “ẩn dật” vừa qua, al-Zawahiri là người điều hành các hoạt động của al-Qaeda trên khắp thế giới. Bác sĩ phẫu thuật 56 tuổi này xuất thân từ gia đình nổi tiếng trong ngành y và trong giới trí thức Hồi giáo ở Ai Cập. Sinh ra, lớn lên và học tập tại Thủ đô Cairo, al-Zawahiri sớm bị ảnh hưởng bởi triết lý cực đoan, rồi gia nhập nhóm Huynh đệ Hồi giáo năm mới 15 tuổi và nhanh chóng trở thành nhà tư tưởng, hoạch định của tổ chức này. Trong thời gian học thạc sĩ ngành phẫu thuật giữa thập niên 1970, al-Zawahiri đã tham gia tích cực phong trào đấu tranh của người Hồi giáo Ai Cập mà sau này nó trở thành phong trào thánh chiến (Jihad) đòi lật đổ chính quyền và thành lập nhà nước Hồi giáo. Sau khi kích động các vụ bạo lực hồi giữa những năm 1990 làm hơn 1.200 người thiệt mạng, al-Zawahiri trốn ra nước ngoài và bôn ba qua nhiều nước trước lệnh truy nã gắt gao của chính quyền Cairo. Thời gian này, al-Zawahiri lần đầu tiên gặp bin Laden tại Pakistan và sau đó “uống máu ăn thề” gia nhập al-Qaeda ở Afghanistan. Năm 1998, al-Zawahiri và bin Laden bắt tay thành lập “Mặt trận Hồi giáo quốc tế vì Thánh chiến chống quân xâm lược và Do Thái”. Kể từ đó, al-Zawahiri trở thành nhà tư tưởng của al-Qaeda cũng như một trong những người trực tiếp hoạch định các cuộc tấn công của tổ chức này, trong đó có các vụ đánh bom nhằm vào đại sứ quán Mỹ ở Kenya và Tanzania cuối năm 1998.

Trước tin al-Zawahiri có thể được chọn làm lãnh đạo mới của al-Qaeda, giám đốc Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Leon Panetta ngày 3-5 tuyên bố tên này sẽ sớm bị liệt vào diện “kẻ thù số một” của nước Mỹ. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng trong mắt nhiều thủ lĩnh al-Qaeda, al-Zawahiri bị cho là người thiếu khả năng thu hút cảm tình và tầm nhìn chiến lược, nên một số chỉ huy cao cấp khác vẫn có cơ hội thay thế bin Laden.

Những người đó có thể là Abu Yahya al-Libi, một học giả Hồi giáo 48 tuổi người Libye với đầy đủ “phẩm chất” của một chỉ huy quân sự và thủ lĩnh tinh thần của al-Qaeda; hay Saif al-Adel, nhân vật số ba của al-Qaeda đang bị Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) truy nã gắt gao bởi “thành tích” lập kế hoạch và huấn luyện đánh bom chống Mỹ tại nhiều nước; hoặc Nasser al-Wahayshi, thủ lĩnh người Yemen thuộc chi nhánh al-Qaeda tại Bán đảo A-rập. Ngoài ra còn phải kể đến Anwar al-Awlaki, người có hai quốc tịch Mỹ và Yemen, một nhà truyền bá tư tưởng cực đoan trên phạm vi toàn cầu nhờ giỏi tiếng Anh và hiểu được tư tưởng phương Tây do sống và học tập hơn 10 năm ở Mỹ.

KIẾN HÒA (Tổng hợp)