Vì nhiều lý do, hàng ngàn trẻ em nước ngoài chào đời ở Hàn Quốc không được đăng ký khai sinh và chịu nhiều thiệt thòi khi sinh sống tại nước này.

Trẻ em người nước ngoài tại một lớp học hòa nhập ở tỉnh Gyeonggi. Ảnh: ShutterStock

Điển hình như trường hợp của Olivia, một bé gái trong độ tuổi đi mẫu giáo. Theo nhân viên phụ trách hồ sơ, cả bố và mẹ bé đều là người nước ngoài và sinh con khi chưa đăng ký kết hôn, nên họ không thông báo cho đại sứ quán nước mình hay Chính phủ Hàn Quốc. Việc này khiến bé không được cấp bất kỳ giấy tờ cá nhân nào.  

Nhiều đứa trẻ khác cũng trong tình cảnh như bé Olivia. Theo dữ liệu từ Ủy ban Kiểm toán và Thanh tra Hàn Quốc, có 4.025 trẻ em không có quốc tịch Hàn Quốc hoặc không có số đăng ký quốc tịch nước ngoài đã chào đời tại Hàn Quốc trong giai đoạn 2015-2022. Vì không được đăng ký khai sinh, các em không thể tiếp cận nhiều quyền lợi quan trọng mà chính phủ Hàn Quốc đảm bảo cho tất cả cư dân, như bảo hiểm y tế công và học tập ở trường công.

Theo luật pháp Hàn Quốc, tất cả trẻ em sinh ra bởi cha mẹ là người Hàn Quốc đều là công dân nước này; Hàn Quốc không công nhận công dân dựa theo nơi sinh. Các bệnh viện được yêu cầu báo cáo tất cả ca sinh cho cơ quan y tế và những trẻ sơ sinh đủ điều kiện sẽ tự động được đăng ký khai sinh.

Tuy nhiên, thủ tục đăng ký khai sinh phức tạp hơn đối với con của những người nhập cư. Các bậc cha mẹ được yêu cầu phải báo cáo việc sinh con với cả đại sứ quán nước mình tại Hàn Quốc và cơ quan di trú Hàn Quốc - chứ không phải với cơ quan y tế - trong vòng 90 ngày sau khi con chào đời. Nếu không, trẻ sẽ không được tự động đưa vào cơ sở dữ liệu cư dân nước ngoài của Hàn Quốc. 

Hiện có nhiều nhóm trẻ em không được đăng ký khai sinh tại Hàn Quốc, bao gồm trẻ sinh ra từ cha mẹ chưa đăng ký kết hôn. Bà Kang Mi-jeong, trưởng nhóm chính sách và vận động tại tổ chức Save the Children, cho biết do một số quốc gia không cho phép đăng ký khai sinh cho trẻ em sinh ra ngoài giá thú, nên những trẻ này không thể nhập quốc tịch tại quốc gia của cha mẹ, do đó cũng gặp khó khăn trong việc đăng ký khai sinh hợp lệ tại Hàn Quốc. Những trường hợp khác không có giấy tờ hợp pháp là do quốc gia của cha mẹ đứa trẻ không có đại sứ quán tại Hàn Quốc, trong khi cha mẹ các em không có đủ kinh phí để đưa con về nước xin hộ chiếu.

Thiệt thòi về học hành và phát triển

Không được đi học là một trong những thiệt thòi lớn nhất mà những đứa trẻ như Olivia phải đối mặt. Chính quyền thành phố Seoul trợ cấp từ 140.000-270.000 won (100-150USD) cho các hộ gia đình người nước ngoài có con dưới 5 tuổi để đăng ký vào học nhà trẻ. Nhưng khoản trợ cấp này không dành cho trẻ em chưa đăng ký khai sinh tại Hàn Quốc, nghĩa là cha mẹ các em phải tự chịu mọi chi phí. 

Ngoài vấn đề học tập, tình trạng chậm phát triển ngôn ngữ cũng thường thấy ở trẻ em không có giấy tờ pháp lý tại Hàn Quốc. Park Eun-byeol, một nhân viên xã hội, giải thích: “Thời thơ ấu là giai đoạn quan trọng cho sự phát triển khả năng ngôn ngữ, cũng như ảnh hưởng đến các kỹ năng xã hội. Việc không được đi học mẫu giáo hoặc nhà trẻ đồng nghĩa với việc trẻ mất đi cơ hội phát triển khả năng ngôn ngữ đúng lúc”.

Để giúp đỡ cho những trẻ em nước ngoài sinh tại Hàn Quốc, thành phố Siheung ở tỉnh Gyeonggi đã thí điểm chương trình đăng ký tự động cho trẻ em nước ngoài từ tháng 8-2023. Theo đó, những trẻ em đã đăng ký sinh tại Siheung, được thành phố cấp thẻ đăng ký trẻ em sẽ đủ điều kiện nhận phúc lợi và bảo hiểm y tế quốc gia.

Còn với trẻ em nước ngoài không có giấy tờ, giới chức sẽ can thiệp nếu gia đình các em bị coi là không phù hợp để nuôi dạy con, kết nối các tổ chức từ thiện để họ chi trả chi phí y tế cho các em. 

Giáo sư Hyun So-hea tại Đại học Sungkyunkwan cho biết kể từ năm 2011, Liên Hiệp Quốc đã nhiều lần thúc giục Chính phủ Hàn Quốc áp dụng hệ thống đăng ký khai sinh phổ cập, nhằm cho phép công dân nước ngoài cũng có thể đăng ký cho con họ. Nhưng một hệ thống như vậy đến nay vẫn chưa được áp dụng. Và mặc dù các nhà lập pháp đã trình một số đề xuất lên Quốc hội nhằm tạo ra hệ thống đăng ký khai sinh phổ cập, nhưng chưa có dự luật nào được xem xét.

NGUYỆT CÁT (Theo Korea JoongAng Daily, Korea Herald)