DUY KHÔI

Đời nghệ sĩ như con tằm rút ruột nhả tơ, đem tài năng nghệ thuật làm đẹp cho đời. Những nghệ sĩ đồng bằng mà chúng tôi có dịp gặp gỡ cũng vậy. Ở họ, ngọn lửa tình yêu nghệ thuật luôn mãi sáng. Dù là nghệ sĩ say mê với máy ảnh, nhạc sĩ thả lòng vào phím nhạc cung đàn hay cô đào sắm trọn vai tuồng trên sân khấu cải lương, ai cũng nhiệt huyết cống hiến.

Lưu giữ khoảnh khắc quê hương

Vào Google, thử gõ những từ khóa như “ảnh đẹp Hậu Giang”, “con đường hoa phượng Hậu Giang”, “khóm Cầu Đúc”... kết quả có rất nhiều ảnh đẹp được chụp bởi tác giả Lý Anh Lam. Đó là một tay máy trẻ với tình yêu nhiếp ảnh mãnh liệt, cần mẫn đi tìm và lưu giữ những khoảnh khắc của quê hương.

“Đó là một sáng tinh sương ngày giáp Tết, tôi tìm về Ngã Bảy - thành phố của bảy nhánh sông. Cảnh đẹp nơi đây đã giúp tôi có được những bức ảnh ưng ý với thiết bị flycam, trong đó có tác phẩm “Bình minh trên thành phố Ngã Bảy” này đây”, nghệ sĩ nhiếp ảnh Lý Anh Lam mở đầu câu chuyện. Tác phẩm đã xuất sắc đoạt giải Cuộc thi Ảnh nghệ thuật Việt Nam năm 2022, cùng với 2 tác phẩm khác của anh được chọn triển lãm.

Giải thưởng này đã bổ sung vào bảng thành tích khá dày dặn của Lý Anh Lam. Trước đó, anh từng đoạt giải, có tác phẩm được chọn triển lãm tại nhiều cuộc thi, liên hoan ảnh nghệ thuật cấp tỉnh, khu vực ĐBSCL, toàn quốc và quốc tế. Năm 2022, Lý Anh Lam vinh dự được kết nạp vào Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Lý Anh Lam tên thật là Nguyễn Hiền Thanh, sinh năm 1984, hiện là họa sĩ thiết kế của Báo Hậu Giang. Đặc thù công việc giúp anh tiếp cận với thể loại ảnh báo chí, nghệ thuật nhiều, lâu dần bén duyên với nhiếp ảnh. Năm 2010, anh dành tiền mua một chiếc máy ảnh đơn giản để tập tành sáng tác. Vốn có lợi thế về kỹ thuật chỉnh sửa ảnh và kỹ năng chuyên ngành mỹ thuật, lại được sự chỉ dẫn của những tay máy có kinh nghiệm, Lý Anh Lam tiếp cận với nghề rất mau. Anh bắt đầu thử sức bằng các cuộc thi ảnh báo chí, ảnh nghệ thuật trong tỉnh và đến năm 2017 chính thức “chào sân” ảnh nghệ thuật chuyên nghiệp, đạt nhiều giải thưởng.

Hành trang theo Lý Anh Lam lúc nào cũng là chiếc ba lô với máy ảnh. Anh sáng tác nhiều thể loại nhưng ấn tượng nhất vẫn là ảnh phong cảnh, đặc biệt là chủ đề đất và người Hậu Giang. Nói về bộ ảnh “Con đường hoa phượng” từng gây sốt trên mạng xã hội, anh Lý Anh Lam kể, đó là con đường từ trung tâm thị xã Long Mỹ quê anh đến ngã ba Vĩnh Tường với hai hàng phượng vĩ nở hoa đỏ rực vào mùa hè. Ngày ngày đi trên con đường ấy, anh đã nuôi nấng cảm xúc và ghi lại qua những tác phẩm ấn tượng. Bây giờ, tuyến đường này đã được nâng cấp, con đường hoa phượng cũng không còn như xưa, nên những bức ảnh của Lý Anh Lam vì vậy mà thêm giá trị.

Hay với khóm Cầu Đúc, anh có rất nhiều ảnh đẹp: cảnh nông dân quăng bắt khóm khi thu hoạch, cận cảnh những trái khóm chín vàng căng mọng... Và còn ảnh về những nét sinh hoạt văn hóa của đồng bào Khmer ở Hậu Giang, những nét dung dị của cuộc sống nơi thôn quê, chốn thị thành... Tất cả làm nên thương hiệu người lưu giữ khoảnh khắc quê hương.

Tác phẩm “Bình minh trên thành phố Ngã Bảy” của nghệ sĩ Lý Anh Lam.

Là người con sinh ra và lớn lên trên đất Hậu Giang, Lý Anh Lam đi nhiều, tiếp xúc nhiều với những cảm xúc gần gũi, thân thương để chụp ảnh. Anh chia sẻ: “Không cần đi đâu xa, quan trọng là người cầm máy chịu khó quan sát, cảm nhận để tìm ra góc ảnh đẹp. Với tôi, chụp ảnh về quê hương Hậu Giang không chỉ bằng cơ học, máy móc mà còn bằng sự rung cảm trái tim của người con với quê hương mình”. Tuy vậy, để có những tấm ảnh đẹp về Hậu Giang, Lý Anh Lam đã phải tìm nhiều góc độ khác nhau, nhìn trời, đoán gió, đoán mưa và kỳ công xử lý hậu kỳ… 

5 năm theo đuổi đam mê ảnh nghệ thuật, nay đã là hội viên Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam, đó là hành trình tuy không dài nhưng Lý Anh Lam đi bằng tốc độ rất nhanh. Anh vững chãi trên hành trình đó bằng tình yêu với nghệ thuật nhiếp ảnh, mà theo lời anh tâm sự, chỉ không cầm máy hai, ba ngày là lại thấy “buồn buồn, thiếu thiếu”. Anh hào hứng: “Dạo này tôi thử sức với đề tài mới là chụp ảnh thế giới động vật, nhất là những loài chim phổ biến ở Hậu Giang. Rảnh rảnh vác máy ra sau vườn ngắm chim, ngắm cò cũng vui lắm. Đó là cách để tôi cân bằng cuộc sống”.

“Mật ngọt” từ Hương Tràm

Sau “thế hệ vàng” với những nghệ sĩ Hoa Phượng, Lịch Sử..., bây giờ nhắc đến Đoàn Cải lương Hương Tràm, tỉnh Cà Mau, người ta lại biết thêm nghệ sĩ trẻ Huỳnh Tiểu Nhi. Cô đào thanh sắc cống hiến với nghề bằng trọn niềm đam mê, làm nên dòng “mật ngọt” cho Hương Tràm nơi cuối trời Tổ quốc.

Trong đêm trao giải Cuộc thi Tài năng diễn viên sân khấu cải lương Trần Hữu Trang năm 2022 diễn ra vào ngày cuối tháng 10, nghệ sĩ Huỳnh Tiểu Nhi cùng với nghệ sĩ Võ Minh Lâm được xướng lên ở hạng mục “Thí sinh ấn tượng”. Bấy nhiêu đó đủ để Huỳnh Tiểu Nhi đong đầy hạnh phúc. Nhưng không, trong số 6 nghệ sĩ được trao Huy chương Vàng danh giá, cái tên Huỳnh Tiểu Nhi lại được xướng lên một lần nữa, nước mắt của cô đào đoàn Hương Tràm lăn dài. Hạnh phúc xen lẫn tự hào bởi 5 Huy chương Vàng còn lại đều thuộc về các nghệ sĩ dạn dày kinh nghiệm, đang hoạt động tại TP Hồ Chí Minh, chỉ riêng Huỳnh Tiểu Nhi đến từ miền Tây sông nước.

Khi Huỳnh Tiểu Nhi được xướng tên, khán giả vỗ tay rần rần, vì ai cũng thấy cô xứng đáng. Trong vòng chung kết, Huỳnh Tiểu Nhi thi diễn trích đoạn “Ảo vọng” (soạn giả Nguyễn Tiến Dương, đạo diễn Quốc Tín), vào vai Loan, một cô gái Việt Nam bị gả bán sang nước ngoài và trở thành người “đẻ thuê”. Khi vừa sinh con xong, cô gái ấy bị người vợ cả bắt con và đem cô bán cho nhà chứa. Huỳnh Tiểu Nhi đã khiến cả khán phòng nín lặng, ngậm ngùi với lớp diễn quá ấn tượng. Nỗi đau đớn khi xa con, rồi trong bao xót xa giữa mơ và thật, cô mơ ngày về quê, được sà vào vòng tay mẹ, được mẹ vỗ về như ngày nào... Sự lăn xả trên sân khấu, lột tả tận cùng nỗi đau nhân vật, ca và diễn hài hòa, Huỳnh Tiểu Nhi chiếm trọn lòng người mộ điệu.

“Vai diễn đó đòi hỏi nhiều thể lực vì nhiều cảnh lăn lộn, chống trả, lại phải ca, diễn sao cho trọn vẹn. Rất may là tôi đã làm tròn”, Huỳnh Tiểu Nhi kể. Sau vòng thi sơ tuyển với vai Thắm trong trích đoạn “Chớp biển”, Huỳnh Tiểu Nhi còn thời gian rất ít để tập luyện và được giới thiệu nhiều trích đoạn để dự vòng chung kết. Nhưng cô chọn “Ảo vọng” với sự đồng cảm và tâm huyết. Với Huy chương Vàng quý giá ấy, Huỳnh Tiểu Nhi còn nhắc đến những người đã dày công “mài giũa” cùng cô như nghệ sĩ Quốc Tín, nghệ sĩ Nguyễn Tiến Dương, nghệ sĩ Hoa Phượng, nghệ sĩ Hoa Biển... và đặc biệt là cha mẹ cô, đôi nghệ sĩ Phi Hải - Kim Hà.

Huỳnh Tiểu Nhi tâm sự chặng đường cô gắn bó với cải lương không dài nhưng nhờ “Tổ đãi” và tình thương của các thế hệ đồng nghiệp ở Đoàn Cải lương Hương Tràm, nền tảng nghệ thuật của gia đình, giúp cô có được thành quả như hôm nay. Cô gái quê Cà Mau sinh năm 1991 nhớ lại, mới 2 tuổi cô đã đóng cải lương. Tình yêu cải lương cứ vậy mà lớn dần theo tuổi đời của Huỳnh Tiểu Nhi.

“Thật tình mà nói, khi lớn lên, tôi cũng học đủ nghề như làm tóc, trang điểm... Ba mẹ cũng muốn con có nghề khác để kinh tế vững vàng hơn. Nhưng dường như nghề chọn mình!”, Huỳnh Tiểu Nhi cười nói. Từ khoảng năm 2015-2016, Huỳnh Tiểu Nhi đạt nhiều thành tích ở các cuộc thi, liên hoan đờn ca tài tử, tìm kiếm tài năng cải lương Hạt ngọc mùa vàng, Chuông vàng vọng cổ... Sau đó cô tham gia tuyên truyền lưu động, văn nghệ quần chúng ở Trung tâm Văn hóa tỉnh Cà Mau, đến năm 2017 thì đầu quân cho Đoàn Cải lương Hương Tràm đến bây giờ.

Ông bà ngoại rồi ba mẹ đều là nghệ sĩ cải lương, Huỳnh Tiểu Nhi vui khi cô là thế hệ tiếp theo gìn nghề giữ nghiệp. Sở trường là vai đào mùi nhưng Huỳnh Tiểu Nhi không ngại thử sức ở các vai đào mụ, đào độc hay đào võ. Với cô, không có giới hạn cho một nghệ sĩ cải lương yêu nghề. Cứ nương theo tiếng đờn lời ca mà cống hiến.

Cuối năm, Huỳnh Tiểu Nhi bận rộn với nhiều chuyến lưu diễn ở phía Bắc, miền Trung, phục vụ bà con trong tỉnh. Những vai diễn trong các vở “Hương tràm”, “Huyền thoại một vị vua”... dù đã diễn nhiều lần nhưng mỗi lần chuẩn bị đợt diễn mới là cô tập lại vai tuồng. Cô đào Hương Tràm luôn tâm nguyện, sân khấu thiêng liêng lắm nên mỗi lần đứng trên sân khấu là mỗi lần chỉn chu, nghiêm cẩn với nghề, để khán giả thương mình dài lâu. Cô tâm sự: “Làm sao để sống được với nghề là vui rồi. Thế hệ chúng tôi bây giờ theo cải lương sung sướng hơn nhiều so với các thế hệ đi trước. Vậy nên tôi phải nỗ lực hết sức”.

Cà Mau ngày cận Tết đằm thắm trong làn gió cuối đông. Huỳnh Tiểu Nhi cùng đồng nghiệp ở Đoàn Cải lương Hương Tràm miệt mài tập luyện chương trình Tết để phục vụ bà con. Tiếng ca cô đào trẻ thiết tha và ngọt ngào như mật ngọt hương tràm vậy...

“Ngã rẽ” của nhạc sĩ Quang Thanh Giang

Vốn là sinh viên sư phạm của Trường Đại học Cần Thơ, nhưng vì tình yêu âm nhạc, nhạc sĩ Quang Thanh Giang chọn “ngã rẽ” mới cho cuộc đời mình. Hơn 20 năm nhìn lại, nhạc sĩ Quang Thanh Giang hài lòng với lựa chọn đó, khi vừa thỏa niềm đam mê âm nhạc vừa sống được với nghề.

Những ngày cuối năm, phòng thu và cũng là nhà riêng của nhạc sĩ Quang Thanh Giang ở đường Phạm Ngọc Hưng, phường An Thới, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ, thường xuyên có các nghệ sĩ, ca sĩ đến nhờ anh thu bài hát hoặc hòa âm, phối khí. Những giai điệu mùa xuân vì thế mà rộn ràng ở phòng thu mang tên Thanh Giang Pro Music. Với giới âm nhạc ĐBSCL nói riêng, cả nước nói chung, nhạc sĩ Quang Thanh Giang đã không còn xa lạ. Thành quả đó có được từ gần 25 năm anh miệt mài theo đuổi và bám trụ với đam mê âm nhạc.

Anh kể quê ở huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau, từ lúc 7-8 tuổi đã biết đờn ghi-ta phím lõm, lớn lên thì học thêm ghi-ta tân nhạc, organ. Năm 1995, nhận giấy báo trúng tuyển vào ngành sư phạm của Trường Đại học Cần Thơ, anh rời quê hương lên Cần Thơ đi học. Anh phát huy năng khiếu, gia nhập ban nhạc của trường. Niềm đam mê âm nhạc càng mãnh liệt, anh quyết định chọn con đường âm nhạc chuyên nghiệp. Anh học Trung cấp Sáng tác âm nhạc tại Trường Văn hóa - Nghệ thuật Cần Thơ, được học với NSND Lê Đóa, Ths.NSƯT Thanh Hùng, nhạc sĩ Lê Nghiệp… Song song đó, anh vẫn chơi đàn và hòa âm phối khí đều đặn để có thu nhập.

Năm 2009, anh học tiếp bậc đại học sáng tác ở Nhạc viện TP Hồ Chí Minh, vừa học vừa làm nghề. Anh là nhạc sĩ hòa âm, phối khí, dàn dựng nhiều chương trình âm nhạc cho các đơn vị nghệ thuật, VTV Cần Thơ, Đài PT&TH nhiều tỉnh, thành phố... Nhiều nhạc sĩ tên tuổi của ĐBSCL và trên khắp cả nước như Nguyễn Văn Hiên, Lê Nghiệp...; hay các ca sĩ như Quỳnh Trang Bolero, Hoàng Viết Danh, Hoàng Nghiệp... cũng “chọn mặt gửi vàng” để anh hòa âm phối khí ca khúc. Năm 2014, nhạc sĩ Quang Thanh Giang được kết nạp hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam.

Nói về việc sáng tác, nhạc sĩ Quang Thanh Giang nhớ lại: Từ hồi còn là sinh viên, anh đã tập tành sáng tác, rồi cùng ban nhạc thể hiện. Nhưng có lẽ, “chín muồi” phải kể đến ca khúc “Về bến sông quê” đạt giải B (không có giải A) tại Cuộc thi sáng tác ca khúc chào mừng 10 năm TP Cần Thơ trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2014. Từ đó, anh sáng tác đều tay hơn. Anh viết nhạc phim, nhạc múa, ca khúc cho nhiều đài truyền hình, đơn vị nghệ thuật. Năm 2016, ca khúc “Miền Tây ngày nắng lên” của anh được trao giải A Giải thưởng Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Đây là giải thưởng danh giá của giới âm nhạc chuyên nghiệp và anh trở thành nhạc sĩ đầu tiên ở ĐBSCL đạt được thành tích này.

Tiếp sau đó, tại Liên hoan Âm nhạc ĐBSCL năm 2019 do Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức, anh đạt thêm giải A với tác phẩm “Gặp nhau nơi cuối con đường”. Trong các cuộc thi, cuộc vận động sáng tác âm nhạc cấp toàn quốc, khu vực, địa phương, anh liên tục đạt nhiều giải thưởng cao. Năm 2021, anh lại ghi thêm dấu ấn mới cho âm nhạc ĐBSCL khi đạt giải C Giải thưởng Hội Nghệ sĩ Việt Nam ở thể loại hợp xướng với tác phẩm “Miền châu thổ Cửu Long”.

Nhạc sĩ Quang Thanh Giang hào hứng: “Mới nhất, ca khúc “An Giang - Viên ngọc sáng giữa đồng bằng” do tôi sáng tác được trao giải“Tác phẩm đạt chất lượng tốt nhất trong đợt sáng tác ca khúc về An Giang” do Tỉnh ủy An Giang tổ chức”. Đây là giải thưởng thứ 9 trong năm 2022 của anh và nếu tính luôn cả năm 2021, tổng giải thưởng anh đạt tại các cuộc thi là 22 giải. 

Anh Giang tâm tình đã viết rất nhiều đề tài, tuy nhiên cảm xúc về quê hương, đất nước luôn cho anh nhiều cảm hứng sáng tạo nhất. “Cần Thơ nay trở về góc phố quen, người thân quen. Còn đâu đây bao ước hẹn một lần về thăm quê hương...”, và rồi:  “Về cùng nhau ta hát câu dân ca, để lòng ta còn mãi thương yêu, miền sông nước Cầm Thi”… Ca khúc “Về bến sông quê” vang lên trong phòng thu qua tiếng hát ca sĩ Hoàng Nghiệp. Ca từ lãng mạn, giai điệu bay bổng, ngọt ngào, nhạc sĩ Quang Thanh Giang thăng hoa cùng âm nhạc.

“Âm nhạc cho tôi nhiều thứ lắm. Từ không có gì, cả xe đạp còn không có để đi, nay thì tôi có cơ ngơi ổn định, gia đình êm ấm, tạo dựng được tên tuổi. Âm nhạc gắn bó máu thịt với tôi, mà hễ cái gì gắn bó máu thịt thì đó chính là tình yêu, tôi nghĩ đơn giản vậy và tôi sẽ mãi sống trọn với tình yêu đó”, nhạc sĩ Quang Thanh Giang trải lòng trong một chiều cuối năm giữa âm nhạc du dương.