Trong bối cảnh cuộc xung đột đẫm máu tái bùng phát giữa lực lượng an ninh Israel và người Palestine diễn ra căng thẳng, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence sẽ đến Trung Đông với nỗ lực khôi phục tiến trình hòa đàm giữa Israel và Palestine.

Tường thành phía Tây thuộc Thành Cổ Đông Jerusalem. Ảnh: tư liệu

Trước khi ông Pence thăm Ai Cập và Israel trong cùng ngày 20-12,  Nhà Trắng cử đặc phái viên về Trung Đông Jason Greenblatt đến khu vực này nhằm thúc đẩy tiến trình đàm phán hòa bình giữa Israel và Palestine. Ông Greenblatt nói rằng tiến trình đàm phán do Mỹ dẫn dắt là con đường duy nhất thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Palestine mà Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn cam kết theo đuổi, bất chấp chủ nhân Nhà Trắng đã chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. 

“Đổ dầu vào lửa”

Trong ngày 20-12, Phó Tổng thống Mỹ sẽ có cuộc thảo luận với Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah El-Sisi tại Cairo và ngay sau đó sẽ sang Israel gặp Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Tổng thống Reuven Rivlin. Ông Pence cũng có bài phát biểu trước Quốc hội Israel và thăm Tường thành phía Tây thuộc Thành Cổ Đông Jerusalem. Dự kiến ban đầu, ông Pence còn đi thăm thành phố Bethlehem thuộc khu Bờ Tây và gặp Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas. Tuy nhiên, ông Abbas đã thông báo tẩy chay cuộc đón tiếp này. 

Cùng với sứ mạng thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình được cho còn quá xa vời giữa Israel và Palestine, giới phân tích cho rằng chuyến công du này của Phó Tổng thống Pence là nhằm thể hiện cam kết an ninh của Washington đối với đồng minh thân cận Tel Aviv sau khi Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Không những thế, hãng tin AP cho biết Nhà Trắng hôm 15-12 đã bắn tín hiệu rằng Mỹ sẽ tiếp tục công nhận Tường thành phía Tây, nơi ông Pence sẽ đi thăm, là phần lãnh thổ của Israel. Tường thành này án ngữ Đền Do Thái, địa điểm linh thiêng nhất mà người Do Thái có thể đến cầu nguyện. 

Trên thực tế, Israel đang kiểm soát tường thành và ứng xử nó như phần lãnh thổ của mình khi thường xuyên tổ chức các buổi lễ tưởng niệm cấp quốc gia. Israel coi việc kiểm soát tường thành là điều kiện trong bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào với Palestine. Tuy nhiên, phức tạp ở chỗ đây là nơi liền kề một đỉnh đồi mà cả Israel và người Hồi giáo đều coi là địa điểm linh thiêng. Khu đồi được Israel gọi là Núi Đền linh thiêng nhất này là nơi có nhà thờ Al Aqsa, địa điểm tôn nghiêm thứ ba của người Hồi giáo. Bản thân Mỹ cũng chưa bao giờ công nhận chủ quyền của Israel trên các vùng lãnh thổ chiếm đóng từ năm 1967, bao gồm Đông Jerusalem. Vì vậy, nếu ông Pence tuyên bố công nhận Tường thành phía Tây là lãnh thổ của Israel có thể được coi là hành động “đổ dầu vào lửa” trong lúc tình hình an ninh giữa Israel và Palestine đang nóng  bỏng. 

Bạo lực gia tăng

Chuyến thăm Trung Đông của Phó Tổng thống Mỹ được dự báo sẽ làm dậy sóng cuộc biểu tình chống Mỹ của những người Hồi giáo khu vực và thế giới sau khi chính quyền Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Đồng thời, bạo lực giữa Israel và người Palestine có thể bùng nổ mạnh mẽ hơn.

Trong buổi cầu nguyện hôm thứ sáu (15-12), hãng tin Reuters cho biết hàng ngàn người Palestine tại Dải Gaza xuống đường ném đá vào binh sĩ Israel ở sát biên giới. Tại khu Bờ Tây, hàng ngàn người Palestine cũng ném đá và bom xăng vào lực lượng an ninh Israel. Bạo lực đồng thời xảy ra ở Jerusalem.

Kết quả, theo Bộ Y tế Palestine, lực lượng an ninh Israel đã nã súng thẳng vào những người biểu tình có hành vi quá khích làm ít nhất 4 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương. Riêng tại Dải Gaza có 2 người thiệt mạng và 164 người bị thương, trong đó có ít nhất 5 trường hợp nguy kịch. Đây là ngày leo thang bạo lực đẫm máu nhất  kể từ khi Tổng thống Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel hôm 6-12. Trước đó, có 4 người Palestine thiệt mạng, bao gồm 2 người chết trong biểu tình và 2 người là thành viên phong trào vũ trang Hồi giáo Hamas chết do bị Israel không kích. 

Cùng ngày 15-12, hàng ngàn người biểu tình ở Jordan đã xuống đường. Họ đốt cờ Mỹ và Israel theo lời kêu gọi của phong trào Anh em Hồi giáo. Trong khi đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan có thêm những lời chỉ trích gay gắt nhằm vào Mỹ và Israel. Ông Erdogan cho rằng quyết định hôm 6-12 của Tổng thống Trump là hành động “ném bom” vào toàn bộ khu vực Trung Đông và gọi Israel là “nhà nước khủng bố”. “Trao thủ đô Jerusalem cho một nhà nước khủng bố là điều mà người Hồi giáo không thể chấp nhận được” - ông Erdogan bình luận. 

ĐỨC TRUNG