TRÍ VĂN (Tổng hợp)

Bộ trưởng Tài chính Pakistan Ishaq Dar hôm 22-2 thông báo nước này chuẩn bị nhận được khoản vay mới trị giá 700 triệu USD từ Trung Quốc giữa lúc dự trữ ngoại tệ quốc gia đang dần cạn kiệt, khiến nhiều nước phương Tây lo ngại Islamabad chìm sâu trong “bẫy nợ” của Bắc Kinh.

Giá rau củ tại Pakistan hiện tăng “chóng mặt”. Ảnh: AFP

Mối lo chung từ nợ Trung Quốc

Pakistan tiếp nhận khoản vay mới của Trung Quốc trong bối cảnh quốc gia Nam Á này đang đàm phán với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) để giải ngân các khoản vay trong gói cứu trợ trị giá 6,5 tỉ USD nhằm ngăn chặn nền kinh tế sụp đổ. IMF cho biết Pakistan phải tuân thủ một số yêu cầu nhất định, chẳng hạn như tăng thuế và đảm bảo nguồn tài trợ bên ngoài nếu như Islamabad muốn giải ngân 1,1 tỉ USD quỹ cứu trợ, một phần của gói cứu trợ nói trên đã được thống nhất vào năm 2019. Ðược biết, Quốc hội Pakistan hôm 21-2 đã nhất trí thông qua dự luật tăng thu thuế.

Theo báo Guardian, Pakistan hiện đang gánh khoản nợ nước ngoài lên tới 100 tỉ USD, trong đó Trung Quốc là chủ nợ lớn nhất của nước này và có xu hướng tính lãi suất tương đối cao so với các bên cho vay đa phương. Ngoài khoản vay 700 triệu USD nói trên, Pakistan hiện nợ Trung Quốc và các ngân hàng thương mại quốc gia đông dân nhất thế giới số tiền lên tới 30 tỉ USD. Phần lớn khoản nợ này đến từ Hành lang Kinh tế Trung Quốc - Pakistan, một phần trong Sáng kiến “Vành đai, Con đường” của Bắc Kinh.

Trong chuyến thăm Islamabad gần đây, Cố vấn cao cấp của Ngoại trưởng Mỹ Derek Chollet đã bày tỏ lo ngại về các khoản nợ mà Pakistan và các quốc gia khác đang nợ Trung Quốc. “Mối lo ngại của chúng tôi hiện không chỉ là các khoản nợ của Trung Quốc ở Pakistan mà còn ở những nơi khác trên thế giới” - ông Chollet phát biểu trước báo giới sau khi gặp các quan chức Pakistan. Ông Chollet cho hay Washington đã đề cập với Islamabad về “những nguy cơ” mà mối quan hệ ngày càng gần gũi với Bắc Kinh mang lại.

Song, Zubair Khan, một nhà kinh tế và cựu quan chức của IMF, tin rằng tham nhũng và tình trạng quản lý yếu kém chứ không phải Trung Quốc mới chính là nguyên nhân gây ra những khó khăn về kinh tế của Pakistan. Năm ngoái, Pakistan đã bị lũ lụt tàn phá nặng nề, gây thiệt hại ước tính 30 tỉ USD và cướp đi sinh mạng của khoảng 1.700 người. Thảm họa thiên nhiên này kết hợp với tác động của cuộc chiến ở Ukraine khiến giá lương thực và nhiên liệu tăng vọt cộng với việc quản lý kinh tế yếu kém trong thời gian dài đã làm tê liệt nền kinh tế Pakistan.

Pakistan “trên con đường tự sát”

Trong bối cảnh GDP thu hẹp sau trận lũ kinh hoàng hồi năm ngoái cùng với việc khó vực dậy tình trạng xuất khẩu và cải thiện cán cân thanh toán, Pakistan được cho sẽ là quốc gia Nam Á tiếp theo sau Sri Lanka tuyên bố vỡ nợ nước ngoài. Giống như nhiều nước có thu nhập trung bình và thấp khác, Pakistan đã bị thâm hụt thương mại và thâm hụt tài khoản vãng lai trong một thời gian dài. Xuất khẩu chậm chạp vì những lý do bên trong và ngoài nước, trong khi nhập khẩu tăng. Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, nợ nước ngoài của Pakistan trong giai đoạn 2013-2018 đã tăng từ con số 60 tỉ USD lên mức 108 tỉ USD. Sau đó, các yếu tố đặc biệt như đại dịch COVID-19, hậu quả của cuộc chiến ở Ukraine và lũ lụt đã làm tình hình trở nên tồi tệ hơn. Thâm hụt thương mại vốn đã giảm từ con số 27 tỉ USD năm 2019 xuống còn 24 tỉ USD năm 2020 đã tăng lên mức 47 tỉ USD vào năm 2021. Tính đến ngày 10-2, dự trữ ngoại tệ của Pakistan đã rơi xuống mức thấp nhất trong 10 năm qua, chỉ còn hơn 3 tỉ USD, không đủ để chi trả nhập khẩu hàng hóa thiết yếu trong 3 tuần.

Cuộc khủng hoảng ngoại hối buộc Chính phủ Pakistan phải thắt chặt nhập khẩu. Nước này đã phải hạn chế tiêu thụ nhiên liệu, dẫn tới tình trạng cắt điện trên diện rộng. Việc giảm nhập khẩu thực phẩm và nguyên liệu thô dẫn đến tình trạng thiếu hụt và gây ra lạm phát. Ông Khan cho rằng nền kinh tế Pakistan đang trên “con đường tự sát”. “Chính phủ của chúng tôi đang theo đuổi những chính sách sai lầm và chương trình của IMF đang khiến cho tình hình trở nên trầm trọng hơn” - ông Khan nói với Guardian. Ông này tin rằng việc Pakistan tăng thu thuế theo yêu cầu của IMF sẽ chỉ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng cán cân thanh toán của nước này.