Khu vực tư nhân Mỹ từ lâu đã vượt qua các giới hạn kỹ thuật trong lĩnh vực phóng tên lửa, vệ tinh quỹ đạo thấp, phân tích hình ảnh và nhiều lĩnh vực khác, qua đó trở thành động lực thúc đẩy vị thế dẫn đầu của Washington trong lĩnh vực không gian. Song, Mỹ không còn “độc quyền” trong lĩnh vực này. Theo đó, các công ty Trung Quốc đã quan sát và học hỏi từ các công ty khởi nghiệp không gian xứ cờ hoa để thúc đẩy ngành công nghiệp không gian thương mại của riêng mình.

Sản xuất tên lửa phóng vệ tinh của Trung Quốc.  Ảnh: Wikimedia Commons
 

Dù các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc lâu nay vẫn thống trị thị trường không gian của nước này nhưng Bắc Kinh đang ngày càng trông cậy vào các công ty không gian thương mại để thực hiện tham vọng trở thành cường quốc không gian hàng đầu thế giới.

Theo tờ War On The Rocks, Chính phủ Trung Quốc năm 2014 đã ban hành chỉ thị, cho phép mở cửa một số lĩnh vực nhất định của ngành công nghiệp vũ trụ quốc gia cho đầu tư tư nhân. Trong thập niên tiếp theo, Trung Quốc đã thông qua một loạt hướng dẫn để hỗ trợ các công ty vũ trụ thương mại.

Ðơn cử, Trung Quốc năm 2015 kêu gọi ngành công nghiệp vũ trụ nước này “nắm bắt sự đổi mới mang tính chuyển đổi” về phát triển thương mại. Ðến năm 2019, Bắc Kinh đưa ra các quy định rõ ràng hơn cho các công ty phóng vệ tinh thương mại. Năm 2022, Trung Quốc tiếp tục mở rộng các dự án mua sắm và nghiên cứu cho các công ty tư nhân. Năm 2023, nước này chỉ định vũ trụ thương mại là “ngành công nghiệp mới nổi chiến lược”, qua đó kêu gọi thúc đẩy lĩnh vực vũ trụ thương mại địa phương. Và vào năm 2025, Cục Vũ trụ Quốc gia Trung Quốc bắt đầu xây dựng kế hoạch phát triển nhằm củng cố lĩnh vực không gian thương mại của quốc gia Ðông Á này trong giai đoạn 2026-2035. Kế hoạch này được cho có thể sẽ đơn giản hóa hơn nữa việc cấp phép cho các vụ phóng thương mại.

Theo ghi nhận của War On The Rocks, các chính sách nói trên đã giúp hàng trăm công ty khởi nghiệp không gian Trung Quốc được hỗ trợ vốn đầu tư mạo hiểm trong các lĩnh vực phóng vệ tinh, quan sát Trái đất, truyền thông vệ tinh, dịch vụ trên quỹ đạo, động cơ đẩy, chất bán dẫn và nhiều lĩnh vực khác, qua đó giúp Trung Quốc nhanh chóng thu hẹp khoảng cách với Mỹ trong lĩnh vực không gian. Trong đó, các công ty vũ trụ thương mại hoạt động trong 3 lĩnh vực, gồm truyền thông vệ tinh, quan sát Trái đất và phóng vệ tinh, được cho gặt hái nhiều thành công nhất.

Cụ thể, trong thị trường truyền thông vệ tinh, Shanghai Spacecom, đơn vị phát triển chòm sao “Ngàn cánh buồm” gồm 15.000 vệ tinh, đã phóng 90 vệ tinh trong vòng chưa đầy một năm và dự kiến sẽ phóng thêm 648 vệ tinh nữa vào cuối năm 2025. Ngoài ra, công ty này còn có các thỏa thuận cung cấp Internet tại Trung Quốc, Brazil, Thái Lan, Malaysia, Kazakhstan và đang đàm phán với hơn 20 quốc gia, chủ yếu ở Nam bán cầu.

Theo nhiều dự đoán, các công ty Shanghai Spacecom, China SatNet, Huawei, Honqing Technology và Geespace có khả năng phóng tổng cộng 54.000 vệ tinh trong thập niên tới để cung cấp kết nối Internet từ quỹ đạo Trái đất tầm thấp. Sự gia tăng đột biến về băng thông của Trung Quốc dự kiến sẽ tràn ngập thị trường quốc tế, thu hút hàng tỉ người dùng và mở rộng phạm vi tiếp cận của “Con đường tơ lụa số” của Trung Quốc.

Trong khi đó, trong lĩnh vực quan sát Trái đất, các công ty Trung Quốc đang phát triển mạnh các chòm sao quỹ đạo Trái đất tầm thấp, trong đó gồm công ty công nghệ vệ tinh Trường Quang, nơi hiện tự hào sở hữu một trong những chòm sao cảm biến từ xa quang học lớn nhất thế giới. Ðến nay, Trường Quang đã triển khai hơn 130 vệ tinh đa phổ, hồng ngoại và siêu phổ thuộc một phần của chòm sao Cát Lâm-1. Một nghiên cứu gần đây cho thấy, công ty này nằm trong số 3 nhà cung cấp hàng đầu toàn cầu về tốc độ xem lại, chất lượng video, cảm biến hồng ngoại sóng trung và sóng dài.

Mặc dù Trung Quốc đạt được những bước tiến trong lĩnh vực phóng vệ tinh nhưng vẫn còn nhiều hạn chế trong ngành công nghiệp vũ trụ thương mại. Chỉ trong năm ngoái, Trung Quốc đã phóng 68 tên lửa mang theo 270 vệ tinh lên quỹ đạo. Song, con số này chỉ bằng một nửa so với số lượng tên lửa mà tập đoàn công nghệ SpaceX (Mỹ) phóng trong năm 2024. Theo giới phân tích, để đáp ứng nhu cầu triển khai hàng chục ngàn vệ tinh của Trung Quốc, tốc độ này phải được tăng lên đáng kể.

Trong bối cảnh đó, hàng chục công ty khởi nghiệp phóng tàu vũ trụ Trung Quốc đang cạnh tranh để giải quyết vấn đề trên. Theo đó, CAS Space, LandSpace và một số công ty khởi nghiệp khác đang giới thiệu các tên lửa đẩy giai đoạn đầu có thể tái sử dụng nhằm tăng tần suất phóng và giảm chi phí. Riêng các công ty khởi nghiệp mới thành lập gần đây như CosmoLeap hay Yushi Space có kế hoạch sử dụng phương pháp mới để có thể “buộc” tên lửa quay trở lại sau khi chúng đưa vệ tinh lên quỹ đạo.

TRÍ VĂN