Trên mạng xã hội Truth Social hôm 4-8, Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo sẽ tăng “đáng kể” thuế quan đối với hàng hóa từ Ấn Ðộ vì nước này vẫn mua dầu của Nga. Phát biểu này làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước sau nhiều năm xích lại gần nhau.

Thủ tướng Modi gặp Tổng thống Trump tại Nhà Trắng hồi đầu năm. Ảnh: Getty Images
 

Giải thích cho hành động đe dọa trên, Tổng thống Trump cho rằng Ấn Ðộ mua rất nhiều dầu của Nga và bán lại phần lớn ra thị trường mở để thu lợi mà không quan tâm đến cuộc xung đột ở Ukraine. Tuy nhiên, ông không nêu rõ sẽ tăng thuế bao nhiêu.

Cùng ngày, Ấn Ðộ đã bác bỏ những chỉ trích từ phương Tây, cho rằng việc nhập khẩu dầu từ Nga nhằm đảm bảo ổn định chi phí năng lượng trong nước. “Trong bối cảnh này, việc nhắm mục tiêu vào Ấn Ðộ là không chính đáng và vô lý. Ấn Ðộ sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ lợi ích quốc gia và an ninh kinh tế của mình”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ấn Ðộ Randhir Jaiswal khẳng định.

Gần đây, Tổng thống Trump tỏ ra thiếu kiên nhẫn với Ðiện Kremlin. Tuần rồi, do bất bình trước việc New Delhi từ chối thay đổi về chính sách mua dầu của Nga, nhà lãnh đạo Mỹ đã thông báo áp thuế 25% lên hàng nhập khẩu từ Ấn Ðộ và nhấn mạnh nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới sẽ phải chịu thêm một khoản phạt.

Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), kể từ khi xung đột Nga - Ukraine bùng phát vào năm 2022, Ấn Ðộ đã tăng lượng dầu nhập khẩu từ Nga lên gấp 6 lần nhờ mức giá chiết khấu. Nửa đầu năm nay, New Delhi nhập khẩu gần 1,8 triệu thùng dầu của Nga mỗi ngày. Nga chiếm khoảng 1/3 lượng dầu thô nhập khẩu của Ấn Ðộ trong năm ngoái, tương đương 550 triệu thùng.

Thế khó cho Ấn Độ

Việc ông Trump liên tục yêu cầu New Delhi ngừng mua dầu của Mát-xcơ-va đã đẩy Thủ tướng Ấn Ðộ Narendra Modi vào thế khó. Ông Modi phải chọn giữa việc từ bỏ dầu giá rẻ hoặc chịu mức thuế cao cùng những đòn trừng phạt khác, gây áp lực lớn lên chính sách không liên kết của Ấn Ðộ.

Hồi tháng 2 năm nay, ông Modi là một trong những nhà lãnh đạo thế giới đầu tiên được Tổng thống Trump tiếp đón khi đến thăm Nhà Trắng và hai người đã ôm nhau, đồng thời ca ngợi “tình bạn tuyệt vời” của họ. Các quan chức Ấn Ðộ khẳng định rằng Nga thậm chí không được nhắc đến trong các cuộc đàm phán thương mại cho đến khi ông Trump công khai chỉ trích.

Ấn Ðộ coi Mỹ là một trong những đối tác mạnh mẽ và đáng tin cậy nhất. Ðiều này được củng cố nhờ sự thân mật giữa hai nhà lãnh đạo và hợp tác ngày càng sâu sắc trên mọi lĩnh vực, từ an ninh và quốc phòng khu vực đến thương mại song phương, tình báo, công nghệ và cộng đồng người Ấn Ðộ tại Mỹ ngày càng
lớn mạnh.

Theo chính sách đối ngoại “không liên kết” của Ấn Ðộ, quốc gia Nam Á đã duy trì quan hệ đối tác chặt chẽ với Nga trong nhiều thập kỷ, đồng thời củng cố quan hệ với Mỹ. Lập trường này phần lớn được Washington chấp nhận và phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ấn Ðộ Jaiswal cũng đã tái khẳng định sau những lời đe dọa của ông Trump. “Mối quan hệ song phương của chúng tôi với nhiều quốc gia đã phát triển và không nên bị đánh giá từ góc độ của một nước thứ ba. Ấn Ðộ có mối quan hệ đối tác bền vững với Nga và đã được kiểm chứng qua thời gian”, ông Jaiswal nói.

Cựu Ngoại trưởng Ấn Ðộ Shyam Saran là một trong số những người kêu gọi nước này noi gương Trung Quốc và Brazil, đứng lên chống ông Trump. “Việc chấp nhận những yêu cầu thái quá của ông ta, mà giờ đây đã mang tính chính trị và kinh tế, sẽ làm suy yếu nghiêm trọng lợi ích quốc gia của Ấn Ðộ”, ông Saran lập luận, mặc dù bản thân cũng thừa nhận “sẽ rất đau đớn” khi kháng cự ông Trump.

Lựa chọn chấp nhận mức thuế cao sẽ làm tê liệt nền kinh tế Ấn Ðộ. Mỹ là đối tác thương mại lớn nhất của nước này và kim ngạch thương mại song phương đạt gần 129 tỉ USD trong năm 2024, trong đó Ấn Ðộ xuất khẩu 87,4 tỉ USD.

Mặc dù Chính phủ Ấn Độ không nao núng trước sức ép từ Mỹ, các nhà máy lọc dầu quốc doanh của nước này, bao gồm cả tập đoàn dầu khí lớn nhất Indian Oil (IOC), đã không mua thêm dầu Nga trong khoảng một tuần trở lại đây. IOC hôm 4-8 đã chốt một gói mua dầu thô từ Mỹ, Canada, Trung Đông và dự kiến nhận hàng vào tháng 9. Trong đó, dầu Mỹ chiếm 4,5 triệu thùng, mức cao bất thường và được cho là nhằm thay thế một phần nguồn cung từ Nga.

HẠNH NGUYÊN (Theo Reuters, Guardian)