Số ca mắc sốt xuất huyết (SXH) đang tăng nhanh ở các tỉnh, thành phía Nam nói chung và TP Cần Thơ nói riêng. So với cùng kỳ năm 2024, số ca mắc và tử vong ở mức cao. Sở Y tế TP Cần Thơ đã triệu tập lãnh đạo, bác sĩ (BS), đội ngũ y tế ở hơn 40 bệnh viện (BV), cơ sở y tế trên địa bàn tham gia chương trình tập huấn cập nhật điều trị bệnh SXH nhằm  có sự chủ động phòng, chống và ứng phó, không để gia tăng ca bệnh và tử vong.

Các BS đặt câu hỏi với diễn giả.

Báo động ca bệnh gia tăng

Theo hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm của Bộ Y tế, tính đến tháng 7-2025, các tỉnh phía Nam có hơn 33.600 ca mắc SXH, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái; trong tổng số ca mắc, đã có hơn 10 người bệnh tử vong.

TP Cần Thơ đã có 1.500 trường hợp mắc SXH và hơn 600 ổ dịch; không có trường hợp tử vong. Khu vực Hậu Giang (cũ) có số ca mắc thấp nhất, tiếp đến là khu vực Sóc Trăng (cũ) và cao nhất là Cần Thơ (cũ). Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) thành phố ghi nhận, năm 2025 tại khu vực Cần Thơ, từ tuần 1 đến tuần 24, có số ca mắc SXH Dengue dao động dưới 25 ca/tuần. Nhưng bước sang tuần thứ 25, số ca bệnh bắt đầu tăng, cả về số ca mắc cũng như ổ dịch. Địa bàn Thới Lai (cũ) tập trung hơn phân nửa số ổ dịch toàn khu vực; địa bàn Bình Thủy (cũ) có tỷ suất mắc SXH cao nhất với 87 ca/100.000 dân. Các khu vực Hậu Giang, Sóc Trăng đều có số ca mắc và ổ dịch giảm hơn so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, tình hình dịch bệnh đáng lưu ý ở Sóc Trăng là đối tượng bệnh nhi từ 15 tuổi trở xuống có hơn 460 trường hợp, chiếm hơn 70% tổng số ca SXH của khu vực.

Theo PGS.TS.BS Phạm Văn Quang, Trưởng Khoa Hồi sức tích cực chống độc BV Nhi đồng 1, mô hình bệnh tật của dịch SXH đã có sự thay đổi trong 2 thập kỷ qua. Giai đoạn 2008-2017, mỗi năm nước ta có từ 50.000-100.000 ca mắc SXH và khoảng 50-100 ca tử vong. Những năm gần đây, số ca tử vong có xu hướng tăng, cao nhất là năm 2022 với khoảng 150 ca, cũng là số ca tử vong do SXH cao nhất trong vòng 25 năm qua. Năm nay, số ca tử vong do SXH lại có dấu hiệu tăng. Mới vào đầu mùa mưa, riêng TP Hồ Chí Minh đã có 12 ca tử vong, trong đó có 10 người lớn và 2 trẻ em. Những trường hợp tử vong do các nguyên nhân hàng đầu là phát hiện bệnh trễ, nhập viện trễ, điều trị bệnh chưa theo đúng phác đồ, bệnh nhân bị sốc nặng, biến chứng nghiêm trọng, việc chuyển tuyến chưa an toàn…

PGS.TS.BS Phạm Văn Quang, nhấn mạnh, mục tiêu lớn nhất trong lĩnh vực điều trị SXH chính là ngăn ngừa trường hợp tử vong, đòi hỏi BV và nhân viên y tế giải quyết tốt các nguyên nhân, bao gồm chẩn đoán sớm, điều trị bám sát phác đồ, tăng cường hội chẩn ca bệnh nặng giữa các tuyến và chuyển viện an toàn cho người bệnh.

Nhận diện ca bệnh cảnh báo, ngăn ngừa tử vong

Ngành chức năng dự báo, thời tiết năm 2025 thuận lợi cho muỗi phát triển, bệnh SXH có nguy cơ tiếp tục gia tăng và diễn biến phức tạp nếu không quyết liệt triển khai các biện pháp phòng, chống ngay từ đầu mùa dịch.

Trong chương trình tập huấn do Sở Y tế TP Cần Thơ tổ chức, PGS.TS.BS Phạm Văn Quang lưu ý, việc chẩn đoán sớm, chính xác, phòng ngừa hơn bỏ sót, góp phần quan trọng vào kết quả điều trị, bảo vệ tính mạng bệnh nhân. Phần lớn bệnh nhân mắc SXH đều có triệu chứng lâm sàng điển hình là sốt. Bệnh nhi sốt từ 2 ngày trở lên, nhưng không kèm theo ho, hay tiêu chảy, BS nên nghĩ đến SXH và theo dõi sát diễn tiến bệnh. Tiếp đó, chỉ định bệnh nhân thực hiện các xét nghiệm máu cần thiết để chẩn đoán và điều trị theo phác đồ. Tuy nhiên, một số trường hợp không có dấu hiệu điển hình, có thể liên quan đến việc bệnh nhi uống thuốc hạ sốt trước đó. Cần chú ý một số dấu hiệu khác như chấm xuất huyết trên cơ thể. Sau khi đã chẩn đoán xác định bệnh, BS cần phân mức độ bệnh, nhận diện cảnh báo trường hợp SXH nặng và các giai đoạn sốc, tiên lượng diễn biến bệnh và nguy cơ. Đa phần các trường hợp mắc SXH tử vong ở nhóm bệnh nhân có dấu hiệu cảnh báo. Trong quá trình thăm khám, theo dõi điều trị bệnh nhi SXH, cần tư vấn cho người nhà để kịp thời phát hiện các dấu hiệu nghiêm trọng.

BSCKI Nguyễn Trọng Nghĩa, Phó trưởng Khoa Cấp cứu BV Nhi đồng TP Cần Thơ cũng có một số lưu ý nhằm đảm bảo an toàn khi chuyển viện cho bệnh nhi. Đơn vị tuyến trước cần hội chẩn và cung cấp đầy đủ thông tin điều trị của bệnh nhân cho BV tuyến sau; chỉ chuyển tuyến khi BV tuyến sau sẵn sàng tiếp nhận điều trị. Trường hợp khi BV tuyến sau nhận định khả năng chuyển viện không an toàn cho bệnh nhân thì BV tiếp tục điều trị theo sự tham vấn của tuyến sau, thông qua hội chẩn trực tiếp và trực tuyến. Phiếu chuyển tuyến phải đúng mẫu dành cho bệnh SXH dengue. Nhân viên thực hiện chuyển tuyến phải được đào tạo xử trí cấp cứu tốt trên đường chuyển viện. Các cơ sở y tế cần trang bị đủ cơ số dịch truyền bao gồm điện giải, cao phân tử đủ đáp ứng truyền chống sốc ban đầu.
Với SXH ở người lớn, theo BSCKII Phan Vĩnh Thọ, BV Bệnh nhiệt đới TP Hồ Chí Minh, nguy cơ chính đe dọa tính mạng bệnh nhân là tình trạng sốc, xuất huyết nặng, làm tổn thương đa tạng, nhất là tổn thương gan. Một số yếu tố nguy cơ khác ở bệnh nhân người lớn là tuổi cao, mắc nhiều bệnh nền, thừa cân, béo phì hay trường hợp bệnh nhân nữ đang mang thai. Bệnh nhân SXH diễn biến nặng thường rơi vào giai đoạn sốc rất sớm, tái sốc liên tục và thay đổi theo từng giờ. Việc điều trị SXH đòi hỏi các y BS, điều dưỡng theo dõi sát tình trạng bệnh nhân và chăm sóc, điều trị theo hướng cá thể hóa.

Trong khuôn khổ chương trình tập huấn, các diễn giả còn chia sẻ nhiều trường hợp bệnh cảnh cụ thể, các triệu chứng, giai đoạn bệnh và biến chứng cũng như kinh nghiệm xử trí, điều trị cho bệnh nhân. Đồng thời, diễn giả cũng giải đáp nhiều thắc mắc cho các đồng nghiệp ở Cần Thơ xuất phát từ thực tế thăm khám và điều trị cho bệnh nhân SXH.

Bài, ảnh: THU SƯƠNG