Các nhà khoa học Anh và Trung Quốc vừa đạt được một thành tựu quan trọng, đó là dự đoán nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ sớm tới 15 năm trước khi bệnh nhân khởi phát triệu chứng, bằng cách sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) phân tích mẫu máu của họ.

Thiết bị tầm soát ung thư vú tức thời của các nhà khoa học Mỹ và Đài Loan.
https://www.dailymail.co.uk/health/article-13078525/breast-cancer-spit-test-disease-saliva.html

Trên thế giới, cứ mỗi 3 giây thì có một người được chẩn đoán mất trí nhớ - căn bệnh chưa có cách chữa và thường tiến triển chậm trong những giai đoạn đầu. Ðiều này thúc giục các nhà khoa học liên tục tìm kiếm công cụ chẩn đoán tốt và sớm hơn để có biện pháp can thiệp phù hợp.

Trong nghiên cứu mới công bố trên Tạp chí Nature Ageing, các nhà khoa học tại Ðại học Warwick (Anh) và Ðại học Phúc Ðán (Trung Quốc) đã sử dụng dữ liệu của hơn 52.000 người từ 40-69 tuổi trong ngân hàng sinh học BioBank. Trong số này, có 1.417 người đã phát triển chứng mất trí nhớ và mẫu máu của họ đã có những bất thường về các chỉ dấu sinh học. Cụ thể, các chuyên gia đã tìm ra hàng trăm prôtêin có liên quan đến chứng mất trí nhớ trong mẫu máu của người bệnh, nhưng khi tập trung nghiên cứu vào một số ít “prôtêin quan trọng”, họ phát hiện chúng đã bắt đầu thay đổi biểu hiện ít nhất một thập kỷ trước khi bệnh nhân khởi phát triệu chứng lâm sàng.

Nhóm nghiên cứu cũng đã xác định những prôtêin có liên quan đến nguy cơ phát triển các loại mất trí nhớ khác nhau. Và với sự trợ giúp của AI, họ đã thành công trong việc tạo ra một mô hình đánh giá nguy cơ mắc bệnh mất trí nhớ. Giáo sư thần kinh học Yu Jintai tại Bệnh viện Hoa Sơn thuộc Ðại học Phúc Ðán, một trong các tác giả nghiên cứu, nhận xét việc sử dụng AI là “một trong những yếu tố then chốt dẫn đến sự thành công của mô hình chẩn đoán mới”.

Theo đánh giá của nhóm nghiên cứu, mô hình dự đoán kết hợp (dữ liệu sinh học và AI) của họ đầy hứa hẹn về khả năng cung cấp “dự đoán chính xác về chứng mất trí nhớ trong tương lai, thậm chí sớm hơn 10 năm trước khi được chẩn đoán”. Và so với phương pháp chụp ảnh não bộ hoặc chọc tủy sống hiện được sử dụng để sàng lọc nguy cơ mắc bệnh, phương pháp mới của họ cũng có thể “mang lại lợi ích đáng kể về mặt chi phí”.

+ Xét nghiệm nước bọt chẩn đoán ung thư vú

Trong nỗ lực đơn giản hóa và tiết kiệm chi phí tầm soát ung thư vú, các nhà nghiên cứu tại Ðại học Florida ở Mỹ và Ðại học Yang Ming Chiao Tung ở Ðài Loan vừa hợp tác phát triển một thiết bị xét nghiệm bệnh dựa vào nước bọt.

Bộ xét nghiệm có giá chỉ 5 USD (hơn 122.000 đồng) bao gồm một thiết bị nhỏ gọn cầm tay và các que thử bằng giấy. Cảm biến sinh học của thiết bị chứa các kháng thể đặc trưng tương tác với các chỉ dấu sinh học của bệnh ung thư vú - như HER2 và CA 15-3, hai prôtêin khiến các tế bào ung thư vú phát triển và tăng trưởng nhanh chóng. Các chuyên gia cho biết 20% số ca ung thư vú dương tính với HER2, trong khi 80% bệnh nhân còn lại được phát hiện có nồng độ CA 15-3 gia tăng.

Trong các thử nghiệm, khi các chuyên gia nhỏ một giọt nước bọt của bệnh nhân lên que thử và đưa vào thiết bị xét nghiệm, các xung điện sẽ kích hoạt sự liên kết với các kháng thể và chuyển đổi các chỉ dấu sinh học ung thư thành tín hiệu kỹ thuật số trên thiết bị. Và kết quả sẽ hiển thị sau khoảng 5 giây. Bằng cách này, thiết bị có thể phân biệt người có bệnh và không có bệnh.

So với các phương pháp chụp X-quang tuyến vú hoặc chụp ảnh cộng hưởng từ (MRI) vừa tốn kém vừa khiến phụ nữ phải tiếp xúc với bức xạ, thiết bị mới được đánh giá có thể là “một cuộc cách mạng” trong tầm soát ung thư vú. Nhóm nghiên cứu còn cho biết thiết bị sử dụng phần mềm mã nguồn mở Aduino nên có thể giúp tầm soát ung thư vú cho phụ nữ ở những khu vực xa xôi thiếu trang thiết bị y tế.

ÐINH NHI (Theo SCMP, Medical Express, Good News Network)