Trước những câu hỏi của Nghị viện châu Âu (EP) về mối đe dọa với Greenland, Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Mark Rutte cho rằng các bên cần đối thoại và châu Âu vẫn nên tin tưởng Mỹ.

Tổng Thư ký NATO Mark Rutte bị các nghị sĩ EU chất vấn hôm 13-1.

Trong chuyến thăm chính thức đầu tiên tới EP, Tổng Thư ký NATO bị các nhà lập pháp Liên minh châu Âu (EU) chất vấn mọi thứ, từ tiêu chuẩn đạn dược đến nghi ngờ hành vi phá hoại của Nga trên biển. Tuy nhiên, mối quan tâm lớn nhất vẫn là khó xử nội bộ sau lời đề nghị gần đây của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump với đảo Greenland ở Bắc Cực, nhất là việc ông từ chối loại trừ khả năng dùng vũ lực để giành quyền kiểm soát lãnh thổ tự trị của Đan Mạch.

Nói với các nghị sĩ EU, ông Rutte cho biết chính quyền mới ở Mỹ đi vào hoạt động từ tuần tới, vì vậy các bên có thể chờ tới thời điểm đó để thảo luận vấn đề liên quan. Ông cũng nhấn mạnh Tổng thống đắc cử Trump đã nhiều lần nói đúng về NATO, nhất là yêu cầu các thành viên dành hơn 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho chi tiêu quốc phòng. Vì vậy, quan điểm của ông là châu Âu có thể tin tưởng vào Washington và cần đối thoại với lãnh đạo sắp tới của Mỹ. “Vấn đề không phải ai cai trị hay kiểm soát Greenland, thay vào đó là đảm bảo Bắc Cực an toàn” - Tổng Thư ký Rutte nói thêm.

Lựa chọn trận tuyến

Theo giới quan sát, câu trả lời hời hợt thậm chí có phần thách thức của người đứng đầu NATO khó làm hài lòng những ai đang phẫn nộ trước việc một thành viên đe dọa sáp nhập lãnh thổ đồng minh. Trong bình luận, nghị sĩ trung tả người Thụy Điển Evin Incir chỉ trích những tuyên bố “không thể chấp nhận được” như vậy đang “làm lợi cho Nga cùng Trung Quốc”. Người này kêu gọi ông Rutte kiên định ủng hộ Đan Mạch và Greenland, nhất là ở thời điểm căng thẳng địa chính trị gia tăng hiện nay.

Trong khi đó, giới phân tích coi đây là “phép thử” của ông Rutte về một số biện pháp ngoại giao được tính toán cẩn thận. Theo chuyên gia về quan hệ xuyên Đại Tây Dương Bruno Lete, người đứng đầu liên minh quân sự lớn nhất thế giới đang phải cân bằng giữa một bên là quan điểm chỉ trích NATO của ông Trump với những bình luận mang tính đe dọa nhắm vào chủ quyền quốc gia thành viên. Để xoa dịu, chính trị gia này đang cẩn trọng cân nhắc mặt trận nào nên tham gia. Với “thành tích” của ông Trump từng khiến châu Âu liên tục căng thẳng, ông Rutte có thể sẽ chọn để vấn đề Greenland lại cho Đan Mạch thay vì đặt ở cấp độ liên minh; đồng thời thẳng thắn hơn trong vấn đề chi tiêu quốc phòng ở châu Âu.

Khoảng 2/3 trong số 32 nước thành viên NATO đang chi 2% GDP hoặc hơn cho quốc phòng theo mục tiêu đặt ra cách đây một thập kỷ. Nhưng trong cảnh báo nghiêm khắc, ông Rutte cho biết con số này không đủ để đảm bảo an ninh trong 5 năm nữa. “Chúng ta phải bắt đầu ngay hôm nay với các mục tiêu hỗ trợ Ukraine, chi nhiều hơn cho phòng thủ và đạt khả năng phục hồi hoặc đối mặt tình trạng mất an ninh vào năm 2030” - người đứng đầu NATO nêu rõ.

Con đường khó khăn cho châu Âu

Chủ tịch Ủy ban An ninh của EP Marie-Agnes Strack Zimmerman đã ủng hộ động thái của Tổng Thư ký NATO. Theo nhà lập pháp trung dung người Đức, ngay cả khi không hài lòng với NATO, các thành viên cần thừa nhận đây là liên minh dựa trên sự có đi có lại. Trong khi Mỹ hiện chiếm gần 60% tổng chi tiêu quốc phòng trên toàn liên minh, bà Zimmerman cho rằng châu Âu cũng phải củng cố và tăng cường sự đóng góp trong NATO.

Tuy nhiên, tìm đâu ra ngân sách để mua thêm vũ khí là câu đố mà các nước EU chưa giải quyết được. Hiện có ý tưởng huy động vốn thông qua vay chung, nhưng sáng kiến này từng bị ông Rutte phản đối khi còn là Thủ tướng Hà Lan và gây khó chịu cho một số nước bảo thủ về tài chính. Thay vào đó, ông Rutte đề xuất các nước trích “một phần nhỏ” trong những lĩnh vực hưởng ngân sách dồi dào để bù đắp thiếu hụt, chẳng hạn lương hưu, hệ thống y tế và an sinh xã hội. Nhưng tính toán này được dự báo không dễ về mặt chính trị, bởi ngay chính bên ngoài trụ sở EP, hàng ngàn công nhân Bỉ vẫn đang đình công để phản đối kế hoạch cải cách lương hưu.

MAI QUYÊN (Theo DW)