MAI QUYÊN (Theo NYT, CBS News)

Lượng người di cư trái phép bị Mỹ bắt giữ ở biên giới phía Nam trong tháng 9 đã tăng vọt lên gần mức kỷ lục, đặt ra thử thách lớn cho chính quyền Tổng thống Joe Biden khi đàm phán chính sách với phe Cộng hòa.

Một nhóm người di cư vượt biên sang Mỹ từ Mexico. Ảnh: Getty Images

Cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) trong nửa đầu tháng 9 bắt giữ 142.000 người vượt biên từ ngõ Mexico, trung bình khoảng 6.900 người/ngày. Chỉ riêng ngày 20-9, các đội tuần tra xử lý 9.000 người di cư trái phép, gần mốc kỷ lục 10.000 người/ngày hồi tháng 5. Cứ đà trên, số vụ bắt giữ CBP ghi nhận tháng này dự kiến hơn 210.000 vụ, mức hàng tháng cao nhất kể từ năm 2022 khi lực lượng biên giới Mỹ báo cáo mức hàng tháng cao nhất mọi thời đại lên tới hơn 220.000 vụ.

Các quan chức chính quyền cho biết mức độ di cư tăng chủ yếu vì điều kiện khắc nghiệt ở các nước Mỹ Latinh và châu Phi, nơi có hàng triệu người chạy trốn khỏi thảm họa kinh tế và biến động chính trị những năm gần đây. Trong cuộc họp giữa tuần này, một quan chức cấp cao của Bộ An ninh Nội địa Mỹ cũng đổ lỗi cho những kẻ buôn lậu “lan truyền tin đồn” về chính sách được bảo vệ tạm thời của Mỹ khiến mọi người tranh nhau vượt biên.

Gánh nặng địa phương gây áp lực lên chính quyền liên bang

Sự gia tăng đột biến lượng người vượt biên là trở ngại đáng kể đối với mạng lưới chính sách mà chính quyền Tổng thống Biden khởi xướng nhằm làm chậm tiến trình di cư bất hợp pháp. Hiện các bang giáp biên giới như Arizona hay California đã yêu cầu chính phủ có hành động khi người vượt biên được thả khỏi nơi giam giữ gây căng thẳng cho nguồn lực địa phương. Tuần này, thành phố biên giới Eagle Pass bang Texas đã ban bố tình trạng khẩn cấp do hàng ngàn người di cư đổ về mỗi ngày.

Trong khi đó, nhiều thành phố lớn ở miền Bắc như New York đề nghị chính phủ tăng quỹ và hỗ trợ nhiều hơn khi dòng người di cư gây quá tải cho các cơ sở vốn đông đúc. Ðược biết, chính quyền Tổng thống Biden đã phân bổ gần 770 triệu USD ngân sách tài trợ cho các địa phương để tăng cường dịch vụ liên quan người di cư. Chính quyền cũng yêu cầu Quốc hội cấp 600 triệu USD tài trợ bổ sung trong năm nay và 800 triệu USD cho năm tới. Nhưng quan chức các bang và thành phố kêu gọi Tổng thống Biden làm nhiều hơn nữa sau nhiều tháng họ vật lộn trang bị nơi ở cho hàng chục ngàn người di cư.

Thách thức với ông Biden

Trước cuộc khủng hoảng đang gia tăng, Lầu Năm Góc phê duyệt kế hoạch gửi thêm 800 binh sĩ đến biên giới phía Nam. Chính quyền cũng cam kết tăng cường trục xuất người di cư trái phép. Ngoài ra, trong động thái nhượng bộ lớn nhất từng thực hiện, chính quyền Tổng thống Biden cho phép gần nửa triệu người nhập cư Venezuela làm việc và sinh sống hợp pháp tại Mỹ theo chương trình “Tình trạng được bảo vệ tạm thời”. Bằng cách tạo cơ hội kiếm thu nhập hợp pháp, thay đổi này được kỳ vọng giảm gánh nặng chi phí về người tị nạn ở những thành phố lớn của Mỹ.

Nhưng về chính trị, động thái trên có thể đẩy Tổng thống Biden vào cuộc tranh luận vốn gay gắt về cách đối phó nạn di cư trái phép. Kể từ khi nhậm chức vào năm 2021, ông Biden phải vật lộn với số lượng kỷ lục người tìm cách vượt biên. Tình hình khó kiểm soát gần đây khiến chính trị gia 81 tuổi thêm đau đầu khi một số thị trưởng đảng Dân chủ bắt đầu chỉ trích và kêu gọi thay đổi chính sách nhập cư. Giải quyết biên giới cũng chắc chắn là trọng tâm tranh luận giữa ông Biden và đối thủ đảng Cộng hòa trong chiến dịch tranh cử năm 2024. Nhưng trước mắt, trong động thái gây sức ép liên quan các dự luật chi tiêu, một số nghị sĩ bảo thủ đe dọa đóng cửa chính phủ trừ khi Quốc hội đồng ý các biện pháp chống nhập cư mới nghiêm khắc hơn.