Thừa cân là tình trạng rất phổ biến ở trẻ em Mỹ, nhưng đối với nhiều phụ huynh muốn giúp con chống béo phì, các giải pháp giúp giảm cân an toàn và hiệu quả nhất dành cho trẻ lại nằm ngoài tầm với của gia đình.

Học viên đang thực hành chế biến món ăn hỗ trợ giảm cân khỏe mạnh tại Trung tâm Y tế Holyoke (Mỹ).

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ, tỷ lệ béo phì trong trẻ em nước này đã tăng mạnh từ 5% vào năm 1980 lên gần 20% ở hiện tại. Còn theo dữ liệu mới nhất từ Khảo sát Quốc gia về Sức khỏe Trẻ em, cứ 6 thanh thiếu niên ở Mỹ thì có 1 người bị béo phì. Về độ tuổi, tỷ lệ béo phì trong nhóm từ 2-5 tuổi là 12,7%, nhóm 6-11 tuổi là 20,7% và 22,2% trong nhóm từ 12-19 tuổi. Trong khi đó, béo phì được xác định là yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh tim mạch, tiểu đường và thậm chí ung thư.

Nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng thừa cân ở trẻ em, các nhóm y tế hàng đầu nước Mỹ đã khuyến nghị thực hiện tư vấn hành vi chuyên sâu (được xác định là có ít nhất 26 giờ tư vấn với chuyên gia trong vòng 1 năm), nhằm hướng dẫn cho cả trẻ và gia đình những biện pháp thực tế để ăn uống lành mạnh hơn và vận động nhiều hơn. Chẳng hạn, trong chương trình tư vấn lối sống của Ðại học Stanford, các giảng viên cung cấp cho phụ huynh và con họ những bài học hướng dẫn ăn uống có lợi cho sức khỏe. Ví dụ, thực phẩm chứa hàm lượng calo cao (như kem, bánh ngọt) thuộc nhóm thực phẩm “đèn đỏ” ​​nên ăn ít lại, còn rau củ là nhóm thực phẩm “đèn xanh”, có thể tiêu thụ với số lượng không giới hạn.

Tuy nhiên, một cuộc điều tra riêng của hãng tin Reuters với nhiều bác sĩ và phụ huynh Mỹ cho thấy những chương trình tư vấn như trên không được phổ biến rộng rãi cho tất cả gia đình và những người nằm trong danh sách chờ cũng có thể phải đợt đến vài tháng mới được tư vấn. Hơn nữa, nhiều chương trình cũng không được bảo hiểm y tế chi trả và thường yêu cầu cam kết về thời gian thực hiện, điều mà nhiều gia đình khó tuân thủ. Hệ quả là có chưa đến 1% trong số gần 15 triệu trẻ em Mỹ mắc bệnh béo phì nhận được loại hình chăm sóc có hệ thống này.

Theo Reuters, nhu cầu sử dụng thuốc trị béo phì trong thanh thiếu niên Mỹ đã tăng vọt, mà nổi bật là thuốc giảm cân Wegovy của hãng Novo Nordisk. Sản phẩm này đã được phê duyệt dùng cho người lớn vào năm 2021 và cho thanh thiếu niên vào cuối năm 2022. Với ít nhất 25.000 đơn thuốc kê đơn lần đầu mỗi tuần, Novo Nordisk hiện không đủ đáp ứng nhu cầu thuốc của người lớn, trong khi ngày càng có nhiều gia đình tìm mua Wegovy cho con họ trong độ tuổi thanh thiếu niên. Ðáng lo là nhiều bác sĩ và phụ huynh Mỹ đang sử dụng thuốc giảm cân mà không có đủ dữ liệu về việc liệu nó có ảnh hưởng tới sự phát triển của trẻ, hoặc gây ra những rủi ro sức khỏe khác về lâu dài hay không.

Thay đổi lối sống là giải pháp tốt nhất

Trong một bản khuyến nghị được công bố hồi tháng 12-2023, Lực lượng Ðặc nhiệm các Dịch vụ Phòng ngừa bệnh tật Mỹ (USPSTF, một nhóm chuyên gia có ảnh hưởng được chính phủ hậu thuẫn) nhấn mạnh rằng biện pháp can thiệp tốt nhất cho trẻ em và thanh thiếu niên mắc bệnh béo phì vẫn là thực hiện thay đổi lối sống. Trước đó, USPSTF đã kiểm tra nhiều thử nghiệm lâm sàng và phát hiện ra rằng các chương trình tư vấn hành vi chuyên sâu giúp trẻ giảm trung bình khoảng 2,5kg cân nặng.

Tương tự, Học viện Nhi khoa Mỹ khuyến nghị rằng mặc dù thanh thiếu niên từ 12 tuổi trở lên nên được cung cấp thuốc điều trị béo phì, nhưng chỉ nên xem đó là một biện pháp hỗ trợ cho chương trình tư vấn can thiệp hành vi khỏe mạnh và cải thiện lối sống. Ðược biết, mặc dù Wegovy và các loại thuốc giảm cân tương tự đã giúp người dùng giảm đáng kể cân nặng, nhưng một số bác sĩ cho rằng vẫn cần phải giúp trẻ em xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh về lâu dài. Bởi họ lo ngại việc chỉ dựa vào thuốc giảm cân có thể góp phần gây ra tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng hoặc rối loạn ăn uống ở trẻ.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính hơn 1 tỉ người trên toàn cầu bị béo phì và ít nhất 4 triệu người chết mỗi năm vì bệnh này.

NGUYỆT CÁT (Theo Reuters, Forbes Health)