Truyện ngắn: HOÀNG KHÁNH DUY

Cánh đồng nằm bên bờ đê. Mùi khói đốt rơm thơm nồng, từng cụm trắng êm ả tan vào không gian. Lam dắt tay con bước đi, bé Nụ đội cái nón vải rộng vành lúp xúp như cây nấm giữa đồng.

Lam không ngờ lại có thể về lại cánh đồng. Cô bước đi trên mảnh đất thân thuộc. Ký ức không ai đánh thức vẫn đủ sức trôi ngược về những tháng ngày đã cũ.

***

Lam thức dậy từ lúc trời còn chưa sáng. Bé Nụ vẫn ngủ say. Lam hôn con rồi khẽ bước xuống giường. Ngoài trời gió lạnh từng đợt thốc mạnh vào vách nhà phần phật. Thời tiết giữa năm thất thường. Ban ngày trời nóng, mặt nước đọng lại từng mảng váng phèn khô rôm rốp dưới cái nắng. Ban đêm những cơn gió lạ ngoài triền sông băng qua cánh đồng mang theo hơi lạnh thổi vào xóm. Lắng tai nghe sương rơi lộp bộp trên mái lá và tiếng đồng vọng của lũ chim ăn đêm, Lam ngó sang buồng bên thấy Chuân vẫn còn thiêm thiếp, nên kéo chăn đắp lên người chồng rồi đi ra. Một đốm sáng lờ mờ ẩn hiện ngoài cánh đồng, Lam nhóm bếp nấu cơm, hâm khứa cá kho để trong lồng bàn. Xong xuôi, Lam trùm khăn, đội thêm nón lá rồi xuống xuồng chèo ra chợ. Trước khi xuồng rời bến Lam còn í ới dặn chồng: "Mình thức thì lấy cơm trong lồng bàn ra ăn, phần của con em để trên bếp. Trưa trưa em về". Mái chèo khỏa nước, con trăng mười sáu dập dờn trôi trên mặt sông.

Chuân cưới Lam khi cô còn để tóc dài chấm lưng. Lấy chồng rồi Lam cắt tóc lên cho ngắn. Suốt ngày vợ chồng Lam quần quật ngoài đồng. Chuân thương Lam từ mái tóc dài thoảng hương cau hương bưởi, từ nét cười duyên dáng và giọng nói chân chất ngọt ngào. Chuân chí thú làm ăn, lại sống nhân hậu nghĩa tình, xóm ai cũng thương. Cưới nhau được một năm, mặt Chuân bỗng hồng hào, bóng lưỡng lạ thường, trên người nhiều chấm đỏ. Người trong xóm bảo Chuân bị cùi. Lam bàng hoàng đớn đau, còn Chuân mặc cảm nên suốt ngày lủi thủi trong buồng.

Lam chỉ còn biết khóc. Chuân nói: "Mình à, anh không còn làm được gì thì mình hãy mạnh mẽ lên để lo lắng cho con. Mình cứ vậy hoài, anh biết sống sao". Những ngày Chuân bệnh, một mình Lam lo chuyện trong nhà ngoài đồng. Thấy vợ cực, nhiều đêm Chuân nằm vắt tay lên trán, nước mắt chảy dài trên làn da ửng đỏ. Bất lực đến cùng cực. Mấy lần Chuân định tìm đến cái chết để vợ con đỡ khổ, Lam nào chịu: "Mình ráng mà sống với em, với con. Rồi mình sẽ hết bệnh thôi, em tin chắc như thế". Má Chuân biết tin con bệnh nên lặn lội đường xa xuống cánh đồng tìm con, khóc kêu Chuân về ở hủ hỉ với má để tiện việc chăm sóc. Lam không chịu, Lam nói: "Chuân là chồng con, ảnh có ra sao con thương ảnh còn không hết chứ bỏ sao đành hả má?".

Nhiều đêm, Lam nhớ chồng, nhớ cái ôm nồng nàn lúc trước sưởi ấm Lam qua canh dài gió lạnh. Lam giở mùng rón rén bước tới giường Chuân, chui vào ngồi bó gối nhìn Chuân, nước mắt Lam lại lăn dài. Từ lúc mắc bệnh, Chuân ngăn không cho Lam chăm sóc hay đụng vào người mình. Chuân sợ Lam sẽ bị lây bệnh rồi truyền sang bé Nụ. Chuân tự dọn giường ngủ riêng, ăn cơm cũng bới riêng ra hiên nhà. Lam bưng cơm ra ngồi ăn với chồng, vậy mà Chuân cũng e dè, ngượng ngập như kẻ tội đồ.

***

Lam chèo xuồng về nhà thì đã trưa. Từ xa, Lam đã thấy ngọn khói trắng cuộn lên nền trời, quyện chặt vào ngọn sầu đâu trước nhà. Xuồng chưa tấp vào bờ Lam đã nhảy vọt lên mặt đất, chiếc xuồng bạt ra trôi lềnh bềnh giữa sông. Trước mặt Lam là ngôi nhà thân yêu dần rệu rã trong ngọn lửa. Lửa như cái lưỡi dài vàng vọt đang liếm dần lên nuột lạt mái nhà, cháy nham nhở. Người trong xóm kéo đến. Thanh niên hì hục xách nước dưới sông lên dội vào căn nhà đang bừng bừng trong lửa. Lam ngã quỵ ngất đi. Một người đàn ông cởi trần, bờ lưng hừng hực lửa bế đứa nhỏ từ trong đám cháy lao ra rồi rơi xuống bờ kinh.

Khi Lam tỉnh dậy thì trời đã tối, ngọn gió ven sông tấp vào mái lá sột soạt. Bên cạnh Lam, bé Nụ đang ngủ. Lam ngó thấy mình đang nằm trong một căn nhà lạ. Nghe giọng chủ nhà, Lam biết đó là dì Hồng. Nhà dì nép mình bên bờ sông, nằm im lìm dưới tán còng già cổ thụ. Cây còng ấy, đã mấy bận dì Hồng nhờ Chuân leo lên lấy cái cưa cưa đi những nhánh già cội kẻo mưa về gãy đổ. Chuân cưa mấy bận, mùa mưa, nhánh cây lại tỏa ra xanh um. Chưa kịp cắt thêm lần nữa thì Chuân đổ bệnh. Mùi hoa ngan ngát theo gió thoảng vào trong nhà.

"Chuân đâu rồi dì?", Lam hốt hoảng. Dì Hồng im lặng. Lam lao nhanh ra bờ sông. Bên kia sông, từng có ngôi nhà ấp ủ giấc mơ đơn sơ của đôi vợ chồng trẻ, đầy ắp tiếng cười trẻ thơ, có bữa cơm nhà nồng nàn khói bếp và cả những đớn đau. Bây giờ vĩnh viễn nằm sâu trong lớp tro tàn. Nhớ hồi hôm qua, Chuân còn nói nói cười cười, bé Nụ nằm võng khúc khích. Hôm nay, không thấy Chuân đâu, cả một chút dấu vết của Chuân còn sót lại cũng không…

***

Ngót mười năm Lam mới ngược dòng trở về cánh đồng. Chiều quê thanh vắng, tiếng sáo diều của trẻ mục đồng vi vút trong không gian yên tĩnh gợi nỗi buồn xa xưa. Đi qua con đường vắt ngang cánh đồng, Lam ngửi thấy mùi ngọt ngào của đất quê và mùi thơm ngan ngát của dãy rơm khô vàng ửng. Đôi chân cát bụi đã từng đi dọc hơn một nửa cuộc đời cuối cùng cũng quay về chốn cũ.

Chỗ nhà cũ năm xưa, bây giờ cỏ lau mọc hoang xanh um. Mơn mởn màu xanh. Những ngọn cỏ đua nhau vươn lên thấp thoáng đỉnh đầu, vật vờ nghiêng ngả trong nắng chiều, vừa như ngất ngây, vừa như ngạo nghễ. Lam đứng lặng, nước mắt tràn mi. Nụ nhìn mẹ, có lẽ một chút ký ức còn sót lại về ngọn lửa hung bạo năm nào, cả hình ảnh người cha tật nguyền khiến mắt Nụ đỏ hoe, rồi nấc lên từng tiếng thổn thức.

Bên kia sông, cây còng già vẫn sừng sững gọi thời gian trở về. Căn nhà lá cũ kỹ của dì Hồng được thay bằng ngôi nhà tường cao, cổng gỗ sơn vàng, trước nhà có dây tường vi giăng ngang nở hoa tím trắng, chiều ong vàng kéo nhau đến hút mật thưởng hoa. Chỗ bến xuồng ngày xưa bây giờ được thay bằng cái móng cầu bê tông vững chãi, cây cầu bắc qua sông nối liền bờ. Lam dẫn Nụ qua cầu, líu ríu gọi dì Hồng. Không ai khơi lại câu chuyện buồn bã năm nào. Vậy mà từng chiều nhớ Chuân, Lam lại ra bến sông ngồi bó gối, rồi âm thầm ôm mặt khóc…

***

Người ở cánh đồng không nhớ rõ mặt mũi người đàn ông vẫn thường đi đò dọc đến quãng sông này, đứng lặng lẽ một chút rồi đi. Chuân bị bỏ quên trong cơn hỏa hoạn, đã gắng sức trườn người xuống sông rồi hụp lên chìm xuống giữa làn nước. Sóng gió và số phận bềnh bồng, Chuân trôi tấp vào một bãi bờ xa lạ. Đến lúc Chuân tìm được đường về, Lam đã ôm Nụ đi trốn nỗi đau.

Để rồi chục năm sau, người đàn ông đi đò dọc chợt thấy người thương bó gối ngồi khóc bên bến sông xưa…