Tạp chí Phố Wall của Mỹ cho biết động vật đang trở thành trợ thủ đắc lực cho những bệnh nhân bị rối loạn tâm thần, khi ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy chúng có thể giúp đỡ những người bị tự kỷ, rối loạn căng thẳng sau chấn thương tâm lý (PTSD) hoặc những bệnh tâm lý khác duy trì cuộc sống bình thường.

"Trợ lý" của bệnh nhân rối loạn tâm thần thường là chó nhưng đôi khi có thể là những con ngựa tí hon, sóc chuột Nam Mỹ hay một số con vật khác. Ví dụ, chúng có thể được huấn luyện chuyên nghiệp nhằm giúp bệnh nhân tự kỷ cải thiện kỹ năng giao tiếp xã hội. Hiện tại, những thú cưng trong nhà được xem là loài động vật hỗ trợ cảm xúc (ESA) có số lượng phát triển nhanh nhất, một phần là vì chúng không cần chế độ huấn luyện đặc biệt.

Chú chó Bamboo là “trợ thủ đắc lực” giúp cô Roeder không bị mất khả năng nhận thức đột ngột. Ảnh: WSJ

Một số người cho biết thú cưng của họ đã giúp ích đáng kể trong việc giảm uống thuốc. Điển hình là cô Annie Roeder (29 tuổi) ngụ tại bang Florida (Mỹ), người mắc chứng rối loạn phân ly – căn bệnh khiến cô thỉnh thoảng mất trí nhớ, có cảm giác không thể điều khiển cơ thể (ngất xỉu đột ngột) và mơ hồ về sự tồn tại của người và vật xung quanh. Roeder cho biết chú chó hỗ trợ tâm thần Bamboo đã giúp ích rất nhiều mỗi khi cô cảm thấy lo lắng hay mất cảm giác với thực tại. Theo đó, Bamboo cảnh báo Roeder khi triệu chứng bệnh xuất hiện và nằm vào lòng chủ nhân để giúp cô ổn định tinh thần. Roeder cho hay cô từng rất ngại xuất hiện ở những nơi công cộng nhưng từ khi nhận nuôi Bamboo cách đây 2,5 năm, cô luôn cảm thấy an tâm khi tham gia các hoạt động bên ngoài.

Theo Tiến sĩ James Serpell, Giám đốc Trung tâm Tương tác Động vật và Xã hội, Đại học Pennsylvania (Mỹ), hàng loạt nghiên cứu gần đây cho thấy các liệu pháp hỗ trợ bằng động vật mang lại nhiều lợi ích. Trong đó, một số nghiên cứu chỉ ra rằng dùng động vật trong quá trình điều trị đã khích lệ sự tương tác xã hội cũng như cắt giảm các cơn bộc phát hành vi ở một số trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ. Cách này hiệu quả không thua gì các phương pháp truyền thống, chẳng hạn như liệu pháp nhận thức-hành vi. Tiến sĩ Serpell cho biết dù chưa rõ tại sao động vật cải thiện hành vi xã hội ở bệnh nhân, nhưng nhiều khả năng là sự hiện diện của chúng đã tác động đến sự thay đổi hàm lượng hóa chất trong não, chẳng hạn như gia tăng hoóc-môn oxytocin, vốn có tác dụng giúp cải thiện tính tương tác xã hội.

Nhiều bằng chứng cho thấy động vật có thể hỗ trợ những người bị tâm thần phân liệt – tình trạng khiến bệnh nhân bị ảo giác, ảo thính, hoang tưởng hoặc nhìn thấy những thứ không tồn tại. Ví dụ, bằng cách nhìn vào phản ứng của con chó với các sự kiện bên ngoài, bệnh nhân có thể phân biệt điều họ đang nghe thấy là thật hay chỉ là ảo giác. Trong khi đó, những con chó được huấn luyện hỗ trợ bệnh nhân PTSD thì có khả năng phát hiện chủ nhân có đang nhớ lại ký ức đau buồn hay không. Chúng làm được như vậy thông qua việc nhận biết sự thay đổi về cảm xúc, thói quen và ngôn ngữ cơ thể của người bệnh và giúp họ thoát khỏi tình trạng đó bằng cách tác động vào người họ. Ngoài ra, sở hữu thú cưng cũng được chứng minh mang lại nhiều lợi ích sức khỏe cho chủ nhân dù họ có bệnh hay không. Nghiên cứu cho thấy sống cùng thú cưng có liên quan đến sự ổn định của huyết áp và nhịp tim, cũng như ít mắc phải các triệu chứng lo âu và trầm cảm.

Tuy nhiên, việc sử dụng động vật hỗ trợ người bị rối loạn tâm thần cũng gặp một số trở ngại. Với người không có thú cưng, họ phải bỏ ra khoản chi phí khá cao, có thể lên tới hàng nghìn USD, để sở hữu một con vật đã được huấn luyện kỹ năng hỗ trợ cảm xúc. Còn với người đã có thú cưng, mối lo ngại lớn nhất chính là vấn đề vệ sinh và hành vi bộc phát của con vật. Do chúng không bị buộc phải trải qua bất kỳ khóa huấn luyện nào, nên một con chó, ví dụ, có thể phản ứng hung hăng khi thấy một con chó khác, tạo nên cảnh hỗn loạn.

Việc những con vật có thể kè kè với bệnh nhân ở khắp nơi cũng gây nhiều tranh cãi. Các chuyên gia lo ngại nhiều người không có bệnh sẽ lạm dụng yếu tố "động vật hỗ trợ tâm thần" để đưa thú cưng vào nhà hàng hoặc máy bay – những nơi cấm mang theo động vật – còn cấm tiệt thì gây bất lợi cho bệnh nhân thật sự. Vì lẽ đó, nhiều bác sĩ phải viết thư chỉ rõ con vật chính là ESA của bệnh nhân để họ không gặp trở ngại khi đến những nơi công cộng.

TRÍ VĂN (Theo WSJ)