Nghiên cứu mới đây có tên “Listening to Leaders 2018” về các nhà tài trợ nước ngoài có ảnh hưởng toàn cầu của AidData, tổ chức chuyên theo dõi viện trợ phát triển quốc tế, cho thấy chương trình viện trợ nước ngoài “khủng” của Trung Quốc đang giúp nước này vượt qua Nhật Bản và Ấn Độ về sức ảnh hưởng toàn cầu, rút ngắn khoảng cách với Mỹ - nhà tài trợ lớn nhất thế giới.

Công nhân làm việc tại một công trình xây dựng do Trung Quốc tài trợ ở châu Phi. Ảnh: SCMP

Theo đó, Trung Quốc đã tăng từ vị trí thứ 29 (trong tổng số 33 nhà viện trợ) năm 2014 lên vị trí thứ 21/35 năm 2018. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã vượt qua Nhật Bản (xếp thứ 25) và Ấn Độ (xếp thứ 24) về sức ảnh hưởng toàn cầu thông qua viện trợ nước ngoài. AidData nhận định, ảnh hưởng toàn cầu của Trung Quốc gia tăng nhanh chóng là do nước này đẩy mạnh đầu tư vào sáng kiến “Vành đai, Con đường” trị giá 126 tỉ USD - một kế hoạch đầy tham vọng của Bắc Kinh để xây dựng đường xá, bến cảng và cơ sở hạ tầng trên toàn thế giới.

Dù chưa thể đuổi kịp Mỹ, quốc gia cùng với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) là những nhà tài trợ có ảnh hưởng nhất thế giới, nhưng Trung Quốc hiện đang dần thu hẹp khoảng cách với Mỹ trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump quyết định cắt giảm viện trợ nước ngoài. Tháng 10-2017, nhà lãnh đạo xứ cờ hoa đã cắt giảm tới 28% mức viện trợ nước ngoài. Theo nghiên cứu, trong giai đoạn từ năm 2000-2014, Trung Quốc đã viện trợ gần 354,4 tỉ USD và cung cấp các hình thức hỗ trợ khác cho 140 quốc gia, xấp xỉ mức viện trợ nước ngoài 394,6 tỉ USD của Mỹ.

Nghiên cứu trên được đưa ra sau khi chính quyền Trung Quốc hồi tháng 3 tuyên bố sẽ thành lập Cơ quan Hợp tác Phát triển Quốc tế để giám sát chương trình viện trợ nước ngoài của mình. Samantha Custer, giám đốc phân tích chính sách của AidData, trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết cơ quan này có kế hoạch mở rộng và chuyên nghiệp hóa chính sách viện trợ nước ngoài nhằm tiếp tục nâng cao ảnh hưởng của Trung Quốc.

Tuy nhiên,  dù tầm ảnh hưởng của Trung Quốc ngày càng gia tăng nhờ vào chiến lược viện trợ “khủng” của mình, nhưng Bắc Kinh lại được biết đến là nước kém hiệu quả trong việc cung cấp những tham vấn về chính sách và cách sử dụng tiền viện trợ một cách hợp lý cho các nước đang phát triển.

Và dù Trung Quốc tuyên bố duy trì chính sách không can thiệp vào vấn đề nội bộ của các nước nhận tài trợ, các khoản viện trợ tăng dần theo cấp số nhân của Bắc Kinh trong thập kỷ qua làm dấy lên mối lo ngại rằng họ sử dụng tiền viện trợ như là công cụ để đạt được cả quyền lực cứng và mềm ở nước ngoài, trong bối cảnh giới chuyên gia cảnh báo, sức ảnh hưởng của Trung Quốc hiện đang tăng dần ở khu vực Đông Nam Á, Thái Bình Dương, Trung Đông và Bắc Phi.

TRÍ VĂN (Theo SCMP)