Trong bối cảnh căng thẳng chính trị và thương mại với Úc leo thang, Trung Quốc đang muốn khai thác mỏ kim loại chất lượng cao tại Guinea, thay thế nguồn cung từ Úc. Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo bất cứ lệnh cấm nào của Bắc Kinh đối với việc nhập khẩu quặng sắt từ Canberra cũng sẽ tạo ra “những cú sốc trên thị trường”.

Mỏ sắt Fortescue Solomon ở vùng Pilbara, Tây Úc. Ảnh: Guardian

Căng thẳng Trung - Úc ngày càng gia tăng, xuất phát từ việc Canberra tìm cách ngăn cản Bắc Kinh tăng cường sức ảnh hưởng ở xứ chuột túi và trong khu vực, cùng việc Úc yêu cầu mở cuộc điều tra độc lập về nguồn gốc đại dịch COVID-19. Bắc Kinh gần đây áp đặt một loạt biện pháp trừng phạt kinh tế đối với hàng hóa Úc và truyền thông nhà nước Trung Quốc liên tục đả kích Úc về nhiều vấn đề khác nhau.

Ngày 3-12, Bộ Thương mại Trung Quốc thông báo nước này sẽ áp thuế chống bán phá giá đối với rượu vang nhập khẩu từ Úc trong tối đa 4 tháng, tuy nhiên có thể gia hạn đến 9 tháng trong trường hợp đặc biệt. Tuần rồi, Bộ này tuyên bố đánh thuế chống phá giá lên tới 212% đối với rượu vang Úc, so với mức bình thường là 107%. Theo số liệu của Chính phủ Úc, xuất khẩu rượu vang từ nước này sang Trung Quốc trong năm 2019 đã đạt mức kỷ lục 958 triệu USD và Trung Quốc là thị trường lớn nhất.

Trước đó, Bắc Kinh đã đánh thuế cao nhiều mặt hàng của Úc như lúa mạch (bị áp thuế 80,5%) và ngừng nhập khẩu gỗ từ bang Queensland cũng như thịt bò từ 5 công ty lớn của nước này.

Giờ đây, xuất hiện đồn đoán cho rằng Trung Quốc có thể sẽ hạn chế hoặc ngừng sử dụng hàng hóa nhập khẩu lớn nhất từ Úc là quặng sắt. Quặng sắt chiếm khoảng 40% lượng hàng hóa và dịch vụ trị giá tới 153 tỉ USD mà Úc xuất khẩu sang Trung Quốc năm ngoái. Và để thay thế quặng sắt của Úc, Trung Quốc có thể tìm nguồn cung từ mỏ quặng sắt khổng lồ Simandou của Guinea thuộc Tây Phi. Bắc Kinh nóng lòng khai thác mỏ Simandou sớm nhất có thể. Tuy nhiên, Tập đoàn Thép Bảo Vũ của Trung Quốc ước tính mỏ quặng sắt chưa khai thác lớn nhất thế giới này cần nguồn vốn đầu tư hàng chục tỉ USD để xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết, bao gồm hệ thống đường sắt dài 700km phục vụ việc vận chuyển quặng đến cảng biển nước sâu. Một số chuyên gia trong ngành này ước tính mỏ Simandou có thể cung cấp 150 triệu tấn quặng sắt/năm, tương đương 7% sản lượng toàn cầu.

Khai thác quặng sắt ở Simandou có thể giúp Trung Quốc, nhà sản xuất thép lớn nhất thế giới, tiết kiệm hàng tỉ USD mỗi năm. Theo giới phân tích, nếu dự án khai thác mỏ Simandou đi vào hoạt động, nó có thể khiến giá mỗi tấn quặng sắt trên thế giới giảm 40-50USD.

Ðược biết, Trung Quốc mỗi năm tiêu thụ khoảng 1 tỉ tấn quặng sắt, trong đó hơn 60% nhập từ Úc. Quặng sắt cũng đã giúp Úc trở thành thị trường nhập khẩu lớn thứ 6 của Trung Quốc. Ở quốc gia xuất khẩu quặng sắt lớn nhất thế giới như Úc, mỏ Simandou được gọi là “sát thủ của Pilbara” do có chất lượng tốt hơn quặng sắt của vùng mỏ tại miền Tây nước này. Pilbara đóng góp hơn 90% lượng quặng xuất khẩu của Úc.

Nền kinh tế Úc có mức độ phụ thuộc thị trường Trung Quốc lớn nhất thế giới khi hơn 33% tổng kim ngạch xuất khẩu và 7% GDP của nước này là dựa vào quan hệ kinh tế - thương mại với quốc gia đông dân nhất hành tinh. Trong khi đó, Trung Quốc cũng phụ thuộc nhiều vào nguồn cung và vẫn rất cần nguồn nguyên liệu có chất lượng cao với giá cả hợp lý từ Úc.

HẠNH NGUYÊN