Nhà văn Bảo Bình (hội viên Hội Nhà văn TP Cần Thơ) vừa ra mắt tập tiểu luận, phê bình văn học "Ðồng bằng, âm vang và những nốt trầm" (NXB Hội Nhà văn). Ðó là những bài lý luận văn học sắc sảo, những bài phê bình, cảm nhận sâu sắc tác phẩm của các gương mặt văn chương đồng bằng, từ Trang Thế Hy, Lê Chí, Phù Sa Lộc, Trúc Linh Lan… đến các gương mặt trẻ hơn như Phan Duy, Huỳnh Ngọc Huy Tùng…

Phóng viên Báo Cần Thơ đã có cuộc trò chuyện với nhà văn Bảo Bình xung quanh quyển sách này.

 Trong "Ðồng bằng, âm vang và những nốt trầm", người đọc bắt gặp nhiều bài viết của chị về tác phẩm của các cây bút nổi bật ở ÐBSCL. Chị có đặt ra tiêu chí nào cho sự lựa chọn này?

- Sinh ra và lớn lên tại đồng bằng, tôi yêu vùng đất và con người nơi đây. Tôi muốn dành tặng đồng bằng tình yêu sâu nặng của mình thông qua tập sách. Ðồng thời, mong muốn bạn đọc gần xa hiểu thêm về văn chương, thi ca nơi miền châu thổ cũng như về các tác giả miền Tây sông nước. Ðặc biệt với các bạn học sinh, sinh viên, hy vọng tập sách là nguồn tư liệu cần thiết.

Tiêu chí cơ bản thôi, như bạn vừa nói rồi đấy, là những cây bút nổi bật ở ÐBSCL, và cả những tác phẩm tiêu biểu dành cho phương Nam, dù tác giả có là người ở đâu trên đất nước này. Tôi chọn những áng văn, những vần thơ mang hơi thở thời đại, lịch sử, xã hội và đời sống đậm chất
đồng bằng.

 Chị đến với văn chương qua các sáng tác văn xuôi và thơ, cơ duyên nào đã thôi thúc chị rẽ hướng lý luận, phê bình văn học - lĩnh vực luôn được coi là "khó nhằn"?

- Ðầu tiên, phải nói đến duyên. Nhân buổi dự ra mắt tập thơ "Thì thầm với dòng sông" của nhà thơ Hoài Vũ được tổ chức tại TP Hồ Chí Minh vào tháng 7-2023, lần đầu tôi được gặp nhà thơ ngoài đời và được ông ký tặng sách. Từ những ngày còn thơ bé, tôi đã mê thơ Hoài Vũ và những bài hát "Vàm Cỏ Ðông", "Anh ở đầu sông em cuối sông", "Ði trong hương tràm"… được chuyển thể từ thơ của ông đã trở nên thân thuộc như máu thịt trong tôi. Khi gặp gỡ, những dung dị, mực thước và trí tuệ nơi ông càng khiến tôi cảm mến. Về nhà, tôi mở sách, đọc và đọc... Cảm xúc kéo đến, và tôi viết, viết không dừng được.

Thật ra, trước đây tôi đã từng viết tiểu luận - phê bình trong quá trình học tập và nghiên cứu, chỉ là ít công bố. Lần này, sau khi viết bài về nhà thơ Hoài Vũ và được đăng trên tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam, Vanvn.vn - cơ quan ngôn luận của Hội Nhà văn Việt Nam, Văn chương Phương Nam, các đồng nghiệp ủng hộ nhiệt tình, đặc biệt là sự động viên từ chính nhà thơ Hoài Vũ, nhà thơ Phan Hoàng, nhà thơ Trúc Linh Lan… Từ đó, tôi có thêm động lực và quyết thử sức mình.

Sách "Đồng bằng, âm vang và những nốt trầm" tại Nhà sách Phương Nam Cần Thơ. 

 Với lý luận, phê bình văn học, việc "khen làm sao cho thỏa, chê làm sao cho đáng" là không dễ, nhất là với những tác giả là bè bạn, thân thiết. Chị viết những bài tiểu luận - phê bình văn học này trong tâm thế nào?

- Tôi vẫn hiểu, chọn viết lý luận - phê bình là chọn con đường khó, nên việc "khen làm sao cho thỏa, chê làm sao cho đáng" như bạn nói, quả là không dễ dàng chút nào. Tuy nhiên với tôi, đó lại là điều tôi không đặt nặng, càng không phải viết vì tác giả là bạn bè thân thiết. Tôi viết vì sự thôi thúc của chính tác phẩm. Tâm thế của tôi khi viết là tâm thế của người đọc, tâm thế của người đi tìm cái đẹp. Nếu đó là tác phẩm phản ánh chân thật đến sống động đời sống hiện thực, hoặc mang một thông điệp ý nghĩa sâu sắc nào đó; nếu đó là tác phẩm chạm vào tôi, ấn tượng mạnh và để lại dư âm, xúc cảm - tôi nhất định viết! Tôi viết như cách để cảm thụ văn chương và lan tỏa cái đẹp.

 Chị sẽ tiếp tục lĩnh vực này chứ? Ðâu là dự định của chị?

- Chắc chắn rồi, dù khó khăn hay thách thức vẫn còn ở phía trước. "Ðồng bằng, âm vang và những nốt trầm" sẽ ra mắt bạn đọc quyển 2. Tôi sẽ lại tiếp tục hành trình đọc, cảm nhận và viết về tác giả, tác phẩm nổi bật của đồng bằng, viết về đồng bằng - vùng đất nghĩa tình và không thiếu những anh tài.

 Xin cảm ơn chị!

ĐĂNG HUỲNH (thực hiện)