Các nguồn thạo tin hôm 2-8 tiết lộ Taliban đã chiếm được một đài truyền hình ở tỉnh chiến lược Helmand của Afghanistan, đánh dấu bước tiến mới của phong trào Hồi giáo này.

Binh sĩ Afghanistan đang nỗ lực bảo vệ tỉnh Herat. Ảnh: EPA

Phát ngôn viên của Taliban Zabiullah Mujahid xác nhận họ đã giành quyền kiểm soát Ðài truyền hình Helmand, tọa lạc tại thành phố Lashkar Gah, thủ phủ tỉnh Helmand. Vụ việc trên xảy ra trong bối cảnh Mỹ tăng cường các cuộc không kích nhằm vào Taliban, ngăn chặn đà tiến công của chúng tại nhiều thủ phủ quan trọng. Ðược biết, Mỹ tiến hành trung bình 1-5 cuộc không kích/ngày tại Afghanistan và đây là sự hỗ trợ quân sự duy nhất mà Washington đang thực hiện. Trong mấy ngày qua, quân đội Mỹ đã bắn phá các vị trí của Taliban xung quanh Herat, Kandahar và Lashkar Gah - ba thành phố có nguy cơ rơi vào tay lực lượng nổi dậy.

Tính đến ngày 2-8, Taliban đã kiểm soát một số vùng ngoại ô phía Nam của Kandahar, thành phố mà chúng có ý định biến thành thủ đô tạm thời. Ban đầu Taliban tràn về thành phố Herat, gần biên giới Iran, nhưng đã bị đẩy lùi. Taliban cũng đã chiếm đóng 13/16 quận của tỉnh Herat. Giờ đây, giới chức Afghanistan lo ngại Lashkar Gah “có thể gặp nguy hiểm nhất”, bởi ít nhất 2 quận đã lọt vào tay của Taliban. Lashkar Gah nằm trên các tuyến đường chiến lược, bao gồm đường cao tốc nối Kandahar và Herat với các khu vực nông nghiệp quan trọng ở phía Nam thành phố. Nếu rơi vào tay Taliban, Lashkar Gah sẽ là nơi đầu tiên trong số 34 thủ phủ của Afghanistan thất thủ. Hiện có 17 thủ phủ đang bị đe dọa trực tiếp bởi Taliban. Tính trên toàn quốc, nhóm phiến quân này đã chiếm được 223 quận, đang tranh giành 116 quận, trong khi chính quyền Kabul chỉ nắm giữ 68 quận.

Phần lớn thắng lợi trên thực địa của Taliban diễn ra kể từ khi Mỹ bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan hồi tháng 5-2021. Ðến nay, tiến trình này đã hoàn tất khoảng 95%. Tất cả binh sĩ nước ngoài dự kiến rời khỏi Afghanistan trước ngày 31-8 tới. Sau khi binh sĩ nước ngoài rục rịch rút quân, tình hình an ninh trên khắp Afghanistan đã xấu đi. Ðại sứ quán Mỹ tại Kabul vừa cáo buộc Taliban phạm tội ác chiến tranh, sau khi một báo cáo từ cơ quan giám sát Afghanistan kết luận rằng lực lượng nổi dậy này vi phạm luật nhân đạo quốc tế bằng cách “giết hại dân thường và cướp tài sản của người dân” tại quận Spin Boldak. Bảy tháng đầu năm nay đã ghi nhận 294.000 người Afghanistan di tản trong nước, nâng tổng số người rời bỏ nhà cửa lên hơn 3,5 triệu.

Tổng thống Afghanistan trách Mỹ

Phát biểu trước quốc hội hôm 2-8, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani cho rằng chính quyết định rút quân đột ngột của Mỹ khiến tình hình an ninh nước này ngày càng xấu đi. Ông cho biết đã cảnh báo Washington rằng việc rút quân sẽ để lại nhiều “hậu quả”. Tổng thống Ghani nói rằng giới chức đã vạch ra kế hoạch 6 tháng để ngăn chặn Taliban, nhưng thừa nhận quân nổi dậy không còn là “phong trào rời rạc và thiếu kinh nghiệm”. Afghanistan được cho là đang phải đối mặt với một nhóm có khả năng chỉ huy và tổ chức, được hậu thuẫn bởi một liên minh khủng bố quốc tế và các thế lực hỗ trợ. Theo Liên Hiệp Quốc, Taliban kiếm được gần 1,5 tỉ USD mỗi năm, nhờ hợp tác với các băng đảng địa phương để buôn bán ma túy trong khu vực.

Nhà lãnh đạo Afghanistan đưa ra phát biểu trên cùng ngày Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo sẽ tiếp nhận thêm hàng ngàn người tị nạn Afghanistan theo chương trình mới mang tên “Ưu tiên hai”. Theo đó, các điều kiện để công dân Afghanistan nộp đơn xin tị nạn tại Mỹ sẽ được mở rộng, gồm cả những người từng làm việc cho các tổ chức truyền thông có trụ sở ở Mỹ, các tổ chức phi chính phủ hoặc làm việc trong các dự án được nước này hỗ trợ tài chính. Bộ trên cũng sẽ tiếp nhận thêm những người Afghanistan từng làm phiên dịch hay đóng vai trò hỗ trợ khác cho các lực lượng thuộc liên quân do Mỹ đứng đầu tại Afghanistan, song không đáp ứng được những yêu cầu trước đây về thời gian phục vụ.

Hiện khoảng 20.000 người Afghanistan làm phiên dịch trong thời gian lính Mỹ tham chiến tại quốc gia Tây Nam Á này đã đệ đơn xin tị nạn tại Mỹ để tránh sự trả thù của Taliban. Washington cũng đã bắt đầu sơ tán hàng ngàn người Afghanistan từng hợp tác với phương Tây đang lo sợ bị Taliban trả thù. Khoảng 400 cộng tác viên người Afghanistan đã được đưa đến xứ cờ hoa trong những ngày gần đây.

HẠNH NGUYÊN (Theo CNN, Reuters)