Tranh cãi giữa Mỹ và Iran quanh vụ hai tàu chở dầu bị tấn công trên Vịnh Oman khiến nhiều người lo ngại nguy cơ đối đầu quân sự tại một trong những tuyến hàng hải quan trọng, vận chuyển hơn 1/3 lượng dầu mỏ thế giới; đồng thời gióng lên hồi chuông cảnh báo về một cuộc xung đột mới có thể bùng phát ở Trung Đông.

Tàu chở dầu bốc cháy trên Vịnh Oman. Ảnh: Getty Images

Sự việc diễn ra hôm 13-6 khi tàu chở dầu Front Altair thuộc sở hữu của hãng Frontline (Na Uy) bị nghi trúng ngư lôi và bốc cháy khi đang trên đường vận chuyển sản phẩm hóa dầu từ Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) tới Đài Loan (Trung Quốc). Một chiếc tàu khác cũng bị tấn công và hư hỏng nặng ở Vịnh Oman là Kokuka Courageous đăng ký ở Panama, thuộc sở hữu một công ty vận tải Nhật Bản, chở methanol từ Saudi Arabia tới Singapore. Tổng cộng 44 thủy thủ trên hai tàu đã được sơ tán kịp thời đến nơi an toàn. Cả Iran và Hạm đội 5 của Hải quân Mỹ cho biết họ đã trợ giúp hai tàu bị tấn công sau khi nhận được tín hiệu khẩn cấp.

 Hiện nguyên nhân sự cố vẫn đang được điều tra, nhưng phía chủ tàu và đại diện công ty đều khẳng định đây là vụ tấn công “có chủ ý”. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo chiều cùng ngày đã lên tiếng đổ lỗi cho Iran đứng sau vụ việc. Ông Pompeo cho biết tình báo Mỹ đưa ra kết luận trên là dựa vào thông tin vũ khí được sử dụng, trình độ chuyên môn, nguồn lực cần thiết để thực hiện và mô-típ tương tự vụ tấn công 4 tàu chở dầu hồi tháng rồi ở ngoài khơi UAE. Bất chấp việc Iran đến nay vẫn liên tục bác bỏ cáo buộc phá hoại tàu chở dầu hoặc chuẩn bị tấn công quân đội Mỹ trong khu vực, ông Pompeo khẳng định diễn biến mới là “mối đe dọa rõ ràng đối với hòa bình và an ninh quốc tế, một cuộc tấn công trắng trợn về tự do hàng hải và một chiến dịch leo thang căng thẳng không thể chấp nhận được của Iran”.

Củng cố tuyên bố của Ngoại trưởng Pompeo, Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ (CENTCOM) hôm 13-6 cho công bố đoạn clip được cho là bằng chứng, trong đó ghi lại hình ảnh tàu tuần tra của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran tiếp cận tàu bị nạn Kokuka Courageous vài giờ sau vụ nổ ban đầu và gỡ bỏ thủy lôi chưa phát nổ. Quân đội Mỹ tiếp tục đưa ra hai bức ảnh chụp thiệt hại trên thân tàu bị nạn và vật thể được cho là mìn chưa phát nổ còn sót lại. Trước “bằng chứng” của Mỹ, truyền thông Iran đã phát đi hình ảnh đoàn thủy thủ sau khi được giải cứu và đưa tới cảng Jask của nước này. Nhiều quan chức ở Tehran mô tả vụ tấn công tàu chở dầu là kịch bản dàn dựng của các thế lực thù địch nhằm chia rẽ Iran và cộng đồng quốc tế. Trên Twitter, Ngoại trưởng Iran Javad Zarif kêu gọi tiến hành đối thoại khu vực khi cho rằng cuộc tấn công  này “hết sức đáng ngờ”. Mặt khác, ông Zarif trực tiếp lên án việc Mỹ vội vàng đưa ra các cáo buộc “vô căn cứ” là một phần trong chiến dịch “ngoại giao phá hoại” nhằm che giấu “chủ nghĩa khủng bố kinh tế” chống lại Cộng hòa Hồi giáo.

Tại Liên Hiệp Quốc (LHQ), “khẩu chiến”  tiếp tục tái diễn khi quyền đại sứ Mỹ Jonathan Cohen trong cuộc họp của Hội đồng Bảo an lên tiếng quy trách nhiệm cho Tehran sau hai vụ tấn công hôm 13-6. Phái đoàn Iran  đã phủ nhận cáo buộc của Mỹ, đồng thời nói rõ Washington và các nước đồng minh cần chấm dứt “hành động khiêu khích, lên kế hoạch và lén lút thực hiện các chiến dịch chống lại Iran, gia tăng căng thẳng khu vực”.

Tuyên bố của Iran đưa ra tại thời điểm Mỹ cho điều thêm tàu khu trục USS Mason di chuyển cùng chiến hạm USS Bainbridge đến hiện trường vụ tấn công ở Vịnh Oman. Cùng với lệnh triển khai tàu chiến, thông báo của CENTCOM khẳng định Washington không muốn sa lầy vào một cuộc xung đột mới ở Trung Đông, nhưng kiên quyết bảo vệ lợi ích của nước này, bao gồm hoạt động tự do hàng hải. Theo giới quan sát, cả Mỹ và Iran về cơ bản đều không muốn đi tới chiến tranh. Khẳng định điều này, Tổng thống Hassan Rouhani trong tuyên bố cho biết Tehran không bao giờ khơi mào xung đột nhưng sẽ đáp trả bất kỳ sự gây hấn nào.

Trước căng thẳng hiện nay, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cảnh báo thế giới không thể để xảy ra một cuộc đối đầu lớn tại Vùng Vịnh. Đồng minh của Mỹ là Liên minh châu Âu (EU) cũng kêu gọi “kiềm chế tối đa”; trong khi Nga nói rằng không ai nên đưa ra kết luận hoặc lợi dụng vụ việc lần này gây áp lực thêm lên Iran.

MAI QUYÊN (Theo Reuters, CNN)