Cách viết của “Thế hệ phố phường” khá mới. Thay vì viết theo cấu trúc thông thường của thể loại sổ tay, bình luận, tác giả lại cho những người trong gia đình hoặc bạn bè hỏi han, cãi cọ hay trao đổi thân tình. Mọi người tự do bày tỏ suy nghĩ, quan điểm của mình một cách hài hước để câu chuyện và vấn đề bật lên.

Chẳng hạn, trong bài “Dạy con tốt… là sai?!”, các bà mẹ mỗi người một ý kiến về cách dạy con: người thì cho rằng nên dạy con thành người tốt, trung thực, giỏi giang, nhưng người thì cho rằng như vậy chưa đủ mà phải dạy con biết mưu mẹo và biết chiến đấu với những kẻ xấu; hoặc có ý kiến cho rằng phải dạy con mạnh mẽ để trở thành anh hùng nơi chiến trận nhưng lại có ý kiến phản bác rằng nên dạy con thành những thiên tài như Đặng Thái Sơn, Ngô Bảo Châu. Những lý lẽ và ví dụ minh chứng sinh động các bà mẹ mở ra cho người đọc những cách nhìn mới về dạy con giữa xã hội đương thời.

Từ chuyện gia đình ra chuyện xã hội, các bài như: “Xu hướng hai giường ngủ”, “Hội chứng Chicago”, “Định nghĩa trọc phú”, “Cái gì đã tăng trưởng bền vững”, “Sính công nghệ cao”… được đề cập dưới nhiều góc độ khác nhau. Qua trường hợp của hai cặp vợ chồng trong câu chuyện “Hôn nhân thất bại”, người đọc dễ dàng nhận thấy sự khác biệt về lối sống và cách ứng xử sẽ dẫn đến kết quả khác nhau về hạnh phúc. Một cặp vợ chồng luôn quan tâm, yêu thương nhau thì dù có đi xa vẫn thấy gần nhau, trái lại, cặp kia sống hời hợt, vô trách nhiệm thì dù luôn ở bên nhau nhưng vẫn thấy xa cách. Nhân vật “tôi” trong câu chuyện phải thốt lên: “Đời buồn là do nghèo đói, bệnh tật, gian khổ. Nhưng thật ra, nỗi buồn lớn nhất vẫn là tình cảm thương yêu trong nhà đã không còn hiện diện” (trang 118).

Một thực trạng khá phổ biến hiện nay là một bộ phận trong giới trẻ chỉ biết ăn học, thể hiện cá tính, tiêu xài hoang phí mà không biết phụ tiếp cha mẹ việc nhà, chăm sóc gia đình, quan tâm giúp đỡ người khác… Nguyên nhân là do sự ích kỷ của bản thân, sự nuông chiều của gia đình và cả sự tác động của xã hội. Những vấn đề ấy được đề cập khá rõ trong các bài viết: “Thế hệ vàng biến mất”, “Thế hệ phố phường”, “Cá tính hay cá biệt”, “Kỹ năng sống là cái chi chi”, “Ảo tưởng con gái”, “Ráng làm vừa lòng con cái”…

Tuyển tập “Thế hệ phố phường” đề tài phong phú nhưng chủ đạo vẫn là gia đình và những giá trị đạo đức, cách ứng xử trong xã hội. Người đọc có thể đồng tình hoặc có suy nghĩ trái với những quan điểm, lý lẽ của nhân vật trong bài viết. Nhưng qua đó, người đọc sẽ liên tưởng đến câu chuyện của nhà mình hay của người thân quen để nhận ra đời sống rất phong phú nhưng cũng rất phức tạp, cần phải chọn lựa cách ứng xử cho phù hợp. 

Cát Đằng