Một báo cáo do tờ The Intercept đăng tải hôm 1-8 tiết lộ, Saudi Arabia và UAE hồi năm ngoái đã lên kế hoạch tấn công Qatar giữa lúc nổ ra cuộc khủng hoảng ngoại giao khiến Qatar bị phong tỏa. Tuy nhiên, cuộc tấn công đã bị chặn đứng nhờ sự can thiệp của Ngoại trưởng Mỹ khi đó là Rex Tillerson.

Ông Tillerson (phải) trong một lần gặp Ngoại trưởng Saudi Arabia al-Jubeir. Ảnh: AFP

Theo kế hoạch, lực lượng bộ binh của Saudi Arabia được sự hỗ trợ của quân đội UAE sẽ tiến sâu vào nội địa Qatar khoảng 100km, tấn công căn cứ không quân Al Udeid nằm cách Thủ đô Doha khoảng 32km về phía Tây Nam, trụ sở chính của Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ và là nơi đồn trú của khoảng 10.000 lính Mỹ, sau đó đánh chiếm Doha. Theo một quan chức tình báo Mỹ, các nhân viên tình báo Qatar tại Saudi Arabia đã phát hiện âm mưu này vào mùa hè năm ngoái. Vài tháng sau, các cơ quan tình báo Mỹ và Anh xác nhận vụ việc. Robert Malley, cựu cố vấn hàng đầu của cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama về Trung Đông, hiện là Chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế, cho biết kể từ mùa hè năm 2017, giới chức Qatar không ít lần nói với ông rằng đất nước họ đang đối mặt với mối đe dọa bị xâm lược. “Nhiều quan chức cấp cao Qatar nói với tôi rằng Saudi Arabia và UAE đã lên kế hoạch tấn công quân sự vào đất nước họ nhưng âm mưu này đã bị chặn đứng nhờ vào sự can thiệp của Mỹ” - ông Malley nói.

Theo 2 cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ, kế hoạch tấn công Qatar của Saudi Arabia và UAE “chỉ cách ngày triển khai vài tuần” khi Ngoại trưởng Tillerson vào cuộc. Hai người này cho biết, vài tuần sau khi Saudi Arabia, UAE, Ai Cập và Bahrain cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar và đóng cửa biên giới đất liền, đường biển và không phận với nước này, ông Tillerson đã thực hiện một loạt cuộc gọi điện nhằm kêu gọi giới chức Saudi Arabia không triển khai hành động quân sự nhằm chống lại Qatar. Trong các cuộc gọi này, ông Tillerson yêu cầu Quốc vương Saudi Arabia Salman bin Abdul Aziz Al, Phó Thái tử Mohammed bin Salman (hiện nay là thái tử) và Ngoại trưởng Adel al-Jubeir không tấn công Qatar hoặc gây leo thang thù địch. Ông Tillerson cũng giục Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis gọi cho người đồng cấp Saudi Arabia để giải thích sự nguy hiểm của một cuộc tân công như vậy.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Heather Nauert hôm 20-6 tiết lộ với báo giới rằng ông Tillerson đã “thực hiện hơn 20 cuộc gọi điện và có hàng loạt cuộc họp với đại diện các quốc gia vùng Vịnh cũng như các quốc gia trung gian khác trong khu vực. Đặc biệt, ông đã gọi điện cho ông Jubeir 3 lần và gặp ông này 2 lần.

Báo cáo nói rằng áp lực từ phía ông Tillerson đã khiến Thái tử Salman tạm dừng kế hoạch tấn công Qatar do lo ngại cuộc tấn công này sẽ làm tổn hại đến mối quan hệ lâu dài giữa Riyadh và Washington.

Saudi Arabia, UAE, Ai Cập và Bahrain cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar hồi năm ngoái sau khi tố Qatar “tài trợ khủng bố”. Các nước như Yemen, Libya, Maldives, Djibouti, Senegal và Comoros sau đó cũng tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar, trong khi Jordan cũng có động thái tương tự.  

TRÍ VĂN