Cuối xuân, chúng tôi về Kiên Giang thăm lại chiến trường xưa. Núi Mo So thuộc ấp Ba Núi, xã Bình An, huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang đã được công nhận là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia vào tháng 2 năm 1995. Mo So - một trong những căn cứ của lực lượng thanh niên Xung phong (TNXP) Tây Nam bộ thời chiến tranh chống Mỹ cứu nước.

Vào khoảng năm 1967, Đoàn 195 của Quân khu 9 ra đời cùng với lực lượng TNXP Tây Nam bộ đảm đương một nhiệm vụ rất quan trọng là vận chuyển vũ khí từ các kho ở Campuchia và miền Đông về tàng trữ, cất giấu rồi phân phối lại cho các lực lượng vũ trang của khu và các tỉnh miền Tây.

Lực lượng TNXP Tây Nam bộ lúc đó lên đến gần cả ngàn người. TNXP ở tuyến đường này đa số là con gái. Các cô gái TNXP còn rất trẻ, tuổi đời từ 15,16 đến 20, phần đông quê ở Cà Mau, Sóc Trăng, Rạch Giá, Trà Vinh và Cần Thơ. Năm 1968, do yêu cầu phục vụ chiến trường lộ Vòng Cung - Thành phố Cần Thơ, liên đội II TNXP được thành lập gồm đại đội TNXP của Trà Vinh và đại đội TNXP của Cần Thơ sát nhập lại. Liên Đội II đã cùng bộ đội chủ lực của Khu và lực lượng vũ trang Cần Thơ, giằng co, đánh nhau ác liệt với quân địch ở khu vực lộ Vòng Cung đến cuối đợt II tổng tấn công Tết Mậu Thân (5/5/1968 - 16/6/1968).

Năm 1967, từ tổng trạm của đoàn 195 ở biên giới K, TNXP phải vận chuyển hàng qua Hà Tiên - Nam Thái Sơn- Ngọc Sơn-Tân Hội- Tân Kiểm- Lộ Cái Sắn… Số lượng hàng hóa năm ấy khá lớn, được vận chuyển khẩn trương liên tục ngày đêm. Sau này mới biết là để phục vụ cho tổng tấn công Tết Mậu Thân 1968!

Vận chuyển vũ khí ở vùng biên giới Tây Nam vô cùng gian nan, vất vả. Mùa khô phải dùng xe trâu, xe ngựa, xe ba gác. Mùa nước chống xuồng nạng lướt trên cỏ lác, cỏ năng. Máy bay, tàu chiến, xe lội nước của địch đánh phá liên tục và dữ dội. Sau năm Mậu Thân, địch phản kích rất ác liệt, đồn bót giăng giăng, chừng vài trăm mét là có chốt, có cụm. Trên bộ, trên sông, trên trời, giặc điên cuồng bắn phá. Sư 9 Mỹ, sư 21 Sài Gòn, Thủy quân lục chiến, Biệt động quân, quân địa phương ngụy ngày đêm hành quân, càn quét.

Trận địch càn và bao vây, tấn công hang Mo So (Kiên Lương) thật dữ dội, ác liệt!

* * *

…Mo So (Đá Trắng) là một ngọn núi đá vôi. Những hang động ở đây được hình thành do bị xâm thực hàng triệu năm trước khi vùng đất này còn chìm dưới mực nước biển hơn 2m. Dấu vết còn lại của nó là những ngấn nước ăn khuyết vào đá tạo ra những hang, hố có những hình dáng lạ lùng, kỳ bí! Trong lòng núi Mo So những hang động ăn thông, luồn với nhau hình thành những ngóc ngách bí hiểm. Có chổ hang chỉ vừa một người lách qua. Có chổ hang phình ra rộng rãi như căn nhà lớn với nhiều cửa rộng hẹp có hình thù đa dạng.

Núi Mo So hình vành khăn, giữa có một thung lũng nhỏ, rộng chừng hơn 1.500m2, cây cối tốt tươi và có nhiều khỉ. Trong lòng hang động của Mo So có những con suối ngầm chảy lượn theo những hành lang, vách núi. Ta gặp nhiều thạch nhủ hình bát úp, đá tai mèo với những khoảng không gian rộng thoáng do trên vách núi có nhiều lỗ ăn thông ra ngoài.

Hang Mo So.

Với quyết tâm tiêu diệt Mo So, tháng 2-1970, quân giặc tập trung 2 trung đoàn thuộc sư đoàn 21 bộ binh, 2 thiết đoàn xe M.113, 1 tiểu đoàn công binh, 1 đại đội thám báo, 10 cụm pháo mặt đất, 2 chiến hạm ngoài khơi tập trung đánh vào Mo So. Lực lượng của ta gồm bộ đội địa phương huyện Hà Tiên, một bộ phận cơ quan Tỉnh đội, tiểu đoàn 61 quân chủ lực của miền Bắc. Suốt 45 ngày đêm kiên cường chiến đấu, ta đánh bại hoàn toàn cuộc bao vây quy mô của giặc, loại khỏi vòng chiến đấu gần 1.800 tên giặc. Căn cứ Mo So được giữ vững.

Địch dùng bom hạng nặng dội xuống nơi đây nhưng chẳng hề hấn gì! Hang động này dù bị vây chặt hàng tháng, lực lượng tấn công bên ngoài rất đông nhưng không thể xâm nhập được vào hang. Hơi cay, súng phun lửa bắn xịt vào…Nhưng có điều rất đặc biệt là chỉ chừng một phút, lửa và hơi cay bị thổi ngược ra nhờ gió hút từ những lỗ, khe thông khí trên vách núi. Trong hang có nước ngọt chảy ra từ các khe đá quanh năm nên lực lượng phòng thủ có thể chiến đấu lâu dài! Hồi ấy, có nhiều đơn vị quân Giải phóng đóng trong hang Mo So như quân y, hậu cần, tuyên huấn, thông tin…

Địch cho máy bay B.57, B.52 dội bom suốt ngày. Hạm đội 7 Mỹ ngoài biển bắn pháo lớn đủ cỡ, hết đợt này đến đợt kia. Trực thăng rải chất độc hóa học xuống Mo So. Cuối cùng chúng thả những phuy xăng, dầu rồi bắn đạn lửa cho cháy để đốt hang. Mo So hiểm trở và kỳ diệu cùng với ý chí kiên cường bất khuất của quân ta đã đánh bại hoàn toàn bọn giặc khi chúng định dùng sức mạnh hòng thiêu hủy Mo So.

Theo lời kể của Bác sĩ Trần Minh Hữu (Chín Tần) trưởng bệnh viện dã chiến 195, đóng trong hang Mo So, trong một lần bom tấn rơi xuống Mo So, đã có hai chiến sĩ bị vùi lấp trong một ngách hang bởi tảng đá to nặng hàng ngàn cân bị bom đánh rớt xuống. Dù rất cố gắng nhưng ta không thể cứu được các đồng chí trong ấy, họ trao súng lại qua khe đá hẹp và chỉ giữ lại bình ton nước…Sau đó, tất cả hy sinh oanh liệt.

Là những đơn vị thuộc về hậu cần, ở tuyến sau, nhưng TNXP đường 1–C chiến đấu, đánh giặc không thua kém bất kỳ lực lượng vũ trang nào. Chỉ với 18 chiến sĩ giữ một kho hàng của đoàn 195 ở Đồng Tràm (Hà Tiên) vào tháng 12 năm 1968, đã anh dũng, kiên cường chống lại hàng ngàn quân địch trang bị đến tận răng, có B.52 dọn đường và pháo binh, trực thăng vũ trang yểm trợ. Các chàng trai, cô gái trẻ TNXP đã đẩy lùi trên 10 đợt tấn công vô cùng ác liệt của giặc. Cuối cùng bọn địch phải khiêng hơn 100 xác chết rút chạy. Bên TNXP không bị sứt mẻ một người! Thật là một trong những chiến công thần kỳ, vẻ vang của quân dân ta thời ấy!

Nhà thơ kháng chiến Lê Chí và Nguyễn Bá có nhiều kỷ niệm và có những câu thơ đẹp, xúc động, hào hùng về Mo So và những chiến sĩ, đoàn viên TNXP anh hùng, những cô gái, chàng trai bất khuất của ĐBSCL:

Chúng tôi đi khi trời chưa gọi sáng

Trăng mùng mười còn giỡn nước giữa

đầm sen

Vẫn cơm gói mo cau vẫn xuồng ba lá

Vẫn chiếc bồng và khẩu súng yêu quen

(Trên một chặn đường dây- Lê Chí)

Bạn từng biết Mo So là tôi đấy

Thuở chiến chinh- tôi cùng bạn thắng thù

Ngàn tấn napal đốt tôi không cháy

Hùng cứ dưới trời, tôi là Mo So

(Mo So- Nguyễn Bá)

* * *

Ngày nay, đường đến Mo So rất dễ đi nên có nhiều khách du lịch tìm đến tham quan ngoạn cảnh và tìm hiểu lịch sử. Đặc biệt hiện nay, trong hang còn có các hàng quán bán đồ ẩm thực và nước giải khát phục vụ cho khách tham quan, hành hương. Khách có thể yêu cầu hướng dẫn viên là người địa phương dẫn dắt vào hang động để khám phá. Trong ánh sáng của đèn pin với đèn bóng trong hang được thấp sáng bởi một máy phát điện đặt ở bên ngoài chỉ hoạt động những khi có khách thuê. Khách sẽ có cảm giác như mình đi trong lòng đất với không khí ẩm ướt, mát lạnh. Thỉnh thoảng có vài con dơi đập cánh bay sàn sạt ngang mặt khiến ta phải giật mình! Cuối cùng sau khi đi ngoằn ngoèo trong bóng tối thâm u, bỗng ánh sáng bừng ra nơi cửa hang, ấy là bạn đã ra thung lũng Khỉ.

Thung lũng Mo So về đêm điện sáng trưng, đông vui, ấm cúng. Du khách có thể ngồi lai rai trong hang động hoặc ngoài thung lũng tùy thích. Bạn sẽ cảm thấy mình như trở lại thời xa xưa giữa đất trời, núi non, hang động kỳ vĩ mang dáng vẻ thâm nghiêm, kỳ bí. Ở Mo So, buổi chiều rất đẹp và thanh tịnh. Những đàn chim chập chờn vỗ cánh bay về dãy núi Bình An phía biển, phía Hòn Chông, Hòn Trẹm, An Hải Sơn.

…Người viết bài này nhờ có mối quan hệ khá thân thiết với Bác sĩ Trần Minh Hữu trước đây (đã mất) và nhà thơ Lê Chí, Nguyễn Bá - các anh này đã từng sống, chiến đấu ở Mo So- nên cố gắng ghi chép vài dòng, khơi lại dấu ấn Mo So, kỳ tích của lực lượng đoàn viên, thanh niên Xung phong Tây Nam bộ hào hùng, đã chiến đấu dũng cảm, hy sinh oanh liệt trên con đường 1C huyền thoại! Mo So mãi mãi là biểu tượng anh hùng của tuổi trẻ miền Tây.

HOÀNG THÁM