* Mỹ đề nghị Trung Quốc không lập ADIZ ở các khu vực có tranh chấp chủ quyền

Tổng thống Philippines Benigno S. Aquino ngày 4-2 kêu gọi các nước trên thế giới ủng hộ Philippines chống lại các tuyên bố chủ quyền ngang ngược của Trung Quốc đối với vùng biển nước mình.

Trong cuộc phỏng vấn dài 90 phút phát sóng trên truyền hình, Tổng thống Aquino (ảnh) cho biết Philippines đang đối mặt với sự lấn chiếm lãnh thổ từng phần một bởi một ngoại bang mạnh hơn nhiều (Trung Quốc) và cần sự ủng hộ mạnh mẽ hơn của các nước dựa trên luật quốc tế nếu muốn chống lại sự lấn chiếm đó. Bình luận của Tổng thống Aquino là một trong những biểu hiện mạnh mẽ nhất trong số các nhà lãnh đạo châu Á đang cảnh giác với sự tăng cường lực lượng vũ trang và tham vọng bành trướng lãnh thổ của Trung Quốc.

Theo Thời báo New York, mặc dù những tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với các bãi đá, bãi cạn và ngư trường ngoài khơi bờ biển Philippines trên biển Đông không quá ầm ĩ, nhưng Trung Quốc đang chiếm ưu thế. Đơn cử, Philippines dường như mất quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough sau khi quân đội rút lui trong cuộc tranh chấp với Trung Quốc năm 2012. Đây là một phần trong thỏa thuận do Mỹ làm trung gian, theo đó, cả hai bên đều phải rút quân trong khi chờ đàm phán, nhưng rốt cuộc Bắc Kinh đã "lật lọng" và chiếm đóng ở đó.

Trước thách thức của Trung Quốc, Tổng thống Aquino cho biết ông buộc phải tăng cường chi tiêu cho quân sự, chẳng hạn như mua sắm tàu hải quân, máy bay và nhiều trang thiết bị quân sự khác, bên cạnh mục tiêu nâng tổng số binh sĩ lên 140.000 người trong 3 năm tới (từ mức 120.000 quân hiện nay). Ngoài ra, ông cũng kỳ vọng Manila và Washington sẽ sớm đạt được một thỏa thuận cho phép nhiều lính Mỹ đóng tại Philippines để củng cố an ninh ở nước này.

Trong một diễn biến liên quan, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực châu Á-Thái Bình Dương Daniel Russel ngày 4-2 cho biết Mỹ đã kêu gọi Trung Quốc không tiếp tục thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở các khu vực có tranh chấp chủ quyền. Ông Russel đưa ra tuyên bố trên vài ngày sau khi tờ Asahi Shimbun của Nhật tiết lộ Bắc Kinh có ý định thiết lập ADIZ trên biển Đông.

Trả lời báo giới tại Trung tâm Báo chí của Bộ Ngoại giao Mỹ, ông Russel khẳng định Mỹ rất quan ngại về những diễn biến gần đây ở biển Hoa Đông cũng như biển Đông, đặc biệt là các hành động đơn phương, mang tính khiêu khích, các tuyên bố không mang tính ngoại giao và không có tính pháp lý. Ông Russel đồng thời tuyên bố rằng Mỹ coi việc lập ADIZ chỉ làm khu vực trở nên bất ổn, tạo căng thẳng, làm cản trở tiến trình lưu thông trên các vùng không phận quốc tế. Thậm chí, vị trợ lý Ngoại trưởng Mỹ còn cảnh báo "hành động này có thể dẫn tới những tính toán sai lầm, và các đối đầu bất ngờ".

Trước những nghi ngại cho rằng các tuyên bố và hành động của Mỹ đối với Trung Quốc thiếu hiệu quả, liệu Mỹ sẽ phản ứng thế nào nếu như Trung Quốc vẫn tiếp tục mở rộng ADIZ tới các khu vực có tranh chấp khác, ông Russel cho biết chính quyền Tổng thống Barack Obama đã có phản ứng rất mau lẹ khi Trung Quốc lập ADIZ ở vùng biển tranh chấp với Nhật Bản hồi cuối năm ngoái. Tháng 12-2013, sau khi Trung Quốc tuyên bố lập ADIZ ở biển Hoa Đông, Mỹ đã phái hai máy bay B-52 bay qua khu vực này mà không thông báo theo như yêu cầu của Bắc Kinh. Trong chuyến đi thăm tới Trung Quốc ngay sau thời điểm đó, Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có những đối thoại mang tính xây dựng nhưng cũng rất thẳng thắn và rõ ràng.

Ông Russel cũng chỉ trích hành động của Trung Quốc và cho rằng bất cứ tuyên bố chủ quyền nào trong khu vực cũng phải dựa trên luật pháp quốc tế, Luật biển của Liên Hiệp Quốc.

Đánh giá về chiếc lược tái cân bằng ở khu vực của Mỹ, trợ lý Ngoại trưởng Russel khẳng định Mỹ "hiện đang dành nhiều hơn bao giờ hết cả về nhân lực và vật lực" để thực thi chiến lược này. Ông khẳng định kinh tế là lĩnh vực hết sức quan trọng và đó là lý do Washington đang thúc đẩy quá trình đàm phán TPP. Ông Russel cũng cho biết ngoài chuyến thăm Đông Nam Á vào tháng Tư tới của Tổng thống Obama, thì Ngoại trưởng John Kerry, Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel và các nhà lãnh đạo cấp cao khác của Mỹ cũng sẽ thực hiện hàng loạt các chuyến đi tới khu vực trong năm 2014, bởi "châu Á rất quan trọng với Mỹ".

T.TRÚC (Theo NY Times, TTXVN)