Bài, ảnh: DUY KHÔI

Ngày mai, 30-6, tỉnh Bến Tre sẽ long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 200 năm Ngày sinh Danh nhân Nguyễn Ðình Chiểu (1/7/1822-1/7/2022). Dịp này, nhiều ấn phẩm quý về cụ Ðồ Chiểu được xuất bản, giúp độc giả thêm hiểu rõ về cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân văn hóa Xứ Dừa.

Một số quyển sách về Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu.

Ðiểm nhấn đầu tiên là quyển "Hướng tới 200 năm nghiên cứu Nguyễn Ðình Chiểu", do NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh ấn hành. Quyển sách là kết quả đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh, do Trường Ðại học Văn hóa TP Hồ Chí Minh thực hiện. Sách do các nhà khoa học, nhà nghiên cứu giàu kinh nghiệm dày công nghiên cứu, tập hợp, tuyển chọn những công trình viết về cụ Ðồ Chiểu ở trong nước và nước ngoài trong gần 160 năm qua. 150 bài viết về cụ Ðồ được đưa vào sách đã khái quát được cuộc đời của cụ ở 3 mảng nội dung lớn: thầy đồ, thầy thuốc và nhà thơ.

Bên cạnh đó còn có "Nguyễn Ðình Chiểu, Danh nhân văn hóa thế giới", do NXB Chính trị Quốc gia Sự thật ấn hành. Sách gồm 2 phần, trong đó phần 1 tập trung giới thiệu các chuyên luận của các nhà khoa học về cuộc đời và văn nghiệp của cụ Nguyễn Ðình Chiểu. Trong phần 2, sách giới thiệu các tác phẩm để đời của cụ như 3 truyện thơ "Lục Vân Tiên", "Dương Từ - Hà Mậu", "Ngư Tiều y thuật vấn đáp", một số bài văn tế, điếu...

Ở một hướng nghiên cứu khác, cuốn "Sáng tạo văn hóa nghệ thuật về Nguyễn Ðình Chiểu" do Hội Văn học Nghệ thuật Nguyễn Ðình Chiểu (tỉnh Bến Tre) chủ trì, giao cho Ban Tuyển chọn tập hợp tư liệu, tuyển chọn. Sức sống thơ văn Nguyễn Ðình Chiểu và cuộc đời cụ Ðồ Chiểu trong đời sống xã hội suốt hơn 150 năm qua được tái hiện trong quyển sách. Ðó là điệu nói thơ Vân Tiên, các nhân vật trong thơ Nguyễn Ðình Chiểu đi vào ca dao, tục ngữ, hò, vè, cải lương, đờn ca tài tử, tranh, tượng, kịch... và những tác phẩm văn học nghệ thuật tái hiện cuộc đời nhà thơ "đâm mấy thằng gian bút chẳng tà". Thú vị nữa là quyển "Truyện thơ nôm Lục Vân Tiên", in song ngữ Việt - Hàn do NXB Ðại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh xuất bản. Cuốn sách được Ðại sứ đặc mệnh toàn quyền Hàn Quốc tại Việt Nam viết lời giới thiệu.

Những cuốn sách này nối tiếp dòng sách về Danh nhân Nguyễn Ðình Chiểu trong suốt hơn trăm năm qua. Dịp này, lần giở những quyển sách hay về cụ càng thêm kính phục và nể trọng nhân cách, tài năng của cụ Ðồ. Cách đây khá lâu có các cuốn: "Ðồ Chiểu chiến sĩ" (Võ Văn Dung, tác giả xuất bản, 1971), "Nỗi lòng Ðồ Chiểu" (Phan Văn Hùm, Tân Việt ấn tống, 1937)... Gần hơn có "Nguyễn Ðình Chiểu ngôi sao sáng của người trí thức Việt Nam" (Vũ Khiêu - Nguyễn Ðức Sự, NXB Khoa học xã hội, 1982), "Nguyễn Ðình Chiểu trong cuộc đời" (Ty Văn hóa Bến Tre, 1982), "Nguyễn Ðình Chiểu với văn hóa Việt Nam" (Cao Tự Thanh - Huỳnh Ngọc Trảng, Sở Văn hóa và Thông tin Long An, 1983)... Tổng hợp những quyển sách này, cho thấy một chuỗi nhận định liên tục, xuyên suốt và thống nhất về Danh nhân Nguyễn Ðình Chiểu, một nhà thơ yêu nước, kiên trung, một thầy thuốc, một thầy đồ mẫu mực, trọng lễ giáo, văn hóa.

Lễ kỷ niệm 200 năm Ngày sinh Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu và 30 năm Ngày hội truyền thống văn hóa tỉnh Bến Tre sẽ diễn ra ngày 30-6 tại Di tích quốc gia đặc biệt Mộ và Khu lưu niệm Nguyễn Đình Chiểu (xã An Đức, huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre). Trong chương trình kỷ niệm có nghi thức đón nhận Nghị quyết của UNESCO tôn vinh Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu.
Trước đó, vào lúc 10 giờ 35 phút (giờ địa phương, 16 giờ 35 phút giờ Việt Nam) ngày 23-11-2021, tại Kỳ họp Đại hội đồng UNESCO lần thứ 41 (diễn ra từ ngày 9 đến 24-11) ở Paris (Pháp), UNESCO đã thông qua Nghị quyết 41C/15 về danh sách các Danh nhân văn hóa và sự kiện lịch sử niên khóa 2022-2023 để UNESCO cùng vinh danh và tham gia kỷ niệm năm sinh/năm mất. Việt Nam có 2 hồ sơ là Hồ sơ kỷ niệm 200 năm ngày sinh của Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu và Hồ sơ kỷ niệm 250 năm ngày sinh, 200 năm ngày mất của Nữ sĩ Hồ Xuân Hương; cùng 58 hồ sơ khác của các quốc gia trên thế giới được thông qua.