Ấn Độ đang tranh cãi về việc kiềm chế gia tăng dân số sau khi bang Uttar Pradesh công bố dự luật loại bỏ một số quyền lợi xã hội, chính trị của công dân nếu họ có nhiều hơn hai con.

Ấn Độ hiện là quốc gia đông dân thứ 2 thế giới với 1,38 tỉ người. Ảnh: Times of India

Là bang đông dân nhất Ấn Độ với hơn 220 triệu dân, Uttar Pradesh (UP) đồng thời nằm trong danh sách các bang lạc hậu với chỉ số phát triển thấp. Lo ngại dân số ngày càng đông dẫn tới khủng hoảng nhà ở, y tế, thực phẩm và việc làm, chính quyền nơi đây vừa công bố dự luật quy định mỗi gia đình chỉ nên có hai con. Cụ thể, bất kỳ ai có nhiều hơn hai con bị cấm làm trong cơ quan nhà nước hoặc không được xét thăng chức. Họ cũng không được nhận trợ cấp từ chính phủ và bị tước quyền tranh cử trong các cuộc bầu cử địa phương.

Người phản đối, bên ủng hộ

Đề xuất trên lập tức dấy lên tranh cãi khi nhiều chuyên gia cho rằng chính sách hai con xâm phạm quyền tự quyết của phụ nữ, gia tăng tình trạng phá thai không an toàn hoặc lựa chọn giới tính do nặng nề tư tưởng phải sinh con trai. Bên cạnh đó, bất kỳ chính sách nào tìm cách loại trừ gia đình có nhiều hơn hai con khỏi các chương trình phúc lợi cuối cùng chỉ làm tổn thương người nghèo vốn là đối tượng cần được hỗ trợ nhất trong xã hội.

Poonam Muttreja, Giám đốc điều hành Tổ chức Dân số Ấn Độ, cho biết “quy tắc hai con” mà bang UP đề xuất nhìn chung không cần thiết bởi tốc độ tăng dân số trung bình của bang này nói riêng và cả nước nói chung đang chậm lại. Tuy được dự báo sẽ vượt Trung Quốc trở thành quốc gia đông dân nhất vào năm 2025 hoặc sớm hơn, nhưng không có nghĩa đất nước Nam Á đang trải qua cuộc bùng nổ dân số. Ngược lại, các nhà nhân khẩu học cho biết mức tăng dân số của Ấn Độ đã đạt đỉnh cách đây nhiều thập kỷ và hiện trên đà đi xuống. Theo dữ liệu Khảo sát Sức khỏe Gia đình Quốc gia mới nhất, tỷ lệ sinh ở 19 trong số 22 bang của Ấn Độ đã giảm xuống dưới mức thay thế (2,1 con/phụ nữ). Riêng UP, tỷ lệ sinh của bang này giảm gần một nửa từ 4,82 hồi năm 1993 xuống 2,7 vào năm 2016 và dự kiến chạm mốc 2,1 vào năm 2025, theo dự báo của chính phủ.

Tuy nhiên, phe ủng hộ cho rằng thực hiện quy tắc hai con là cần thiết dựa trên tỷ lệ sinh khác nhau ở các bang. Một số bình luận dẫn chứng nhiều thành phố trên khắp Ấn Độ đang chứng kiến dòng người di cư từ làng mạc và các vùng nông thôn đến để tìm kiếm cơ hội việc làm, giáo dục tốt hơn. Nhưng thiếu quy hoạch cơ sở hạ tầng và các dịch vụ thiết yếu đã dẫn đến hình thành các khu ổ chuột và định cư bất hợp pháp. Vì vậy, có ý kiến đề nghị Ấn Độ cần khẩn trương thông qua luật kiểm soát dân số dựa trên mô hình của Trung Quốc trước đây để tạo ra một xã hội văn minh, khỏe mạnh, cân bằng kinh tế và chính trị.

Tình hình thực tế

Đề xuất của bang UP không phải mới. Thực tế, có 12 bang đã đưa ra quy định riêng về chính sách hai con từ đầu những năm 1990. Bốn bang sau đó thu hồi luật, còn 5 trong số những bang còn lại ghi nhận gia tăng tình trạng phá thai không an toàn, lựa chọn giới tính... Ngoài lỗ hổng như trên, so sánh việc có hay không thực thi chính sách cũng cho kết quả trái ngược. Chẳng hạn như Bihar triển khai quy định sinh hai con từ năm 2007 nhưng bang nay vẫn có tỷ lệ sinh cao nhất cả nước (3,4 con/phụ nữ) trong khi các bang Kerala, Karnataka và Tamil Nadu không đề ra định mức nào lại chứng kiến tỷ lệ sinh sụt giảm đáng kể.

 MAI QUYÊN (Theo PTI)