Nhân có người bạn Việt kiều về nước tìm đến thăm, anh muốn ăn một bữa cơm quê cho bõ những ngày xa xứ, tôi bàn thay vì vào quán ăn, thôi về quê luôn vậy.

Thế là cả bọn thẳng tiến nhà người bạn ở một xã cù lao thuộc Vĩnh Long. "Tour" du lịch tự phát của bọn tôi chỉ vỏn vẹn một ngày một đêm và không để phí thời gian, bọn tôi vừa thăm hỏi vừa "lao động" cật lực. Mỗi người một việc, kẻ bắt cá, người hái rau. Mọi thứ đều là cây nhà lá vườn. Bữa cơm đoàn viên được dọn ở sân phơi lúa của gia chủ, giữa tiết trời chiều tháng chín hanh hao ngọn chướng non. Một cái lẩu mắm nấu trong nồi đất trên cái cà ràng cháy đỏ than gáo dừa, có đầy đủ cá, tôm, lươn, ếch… Hai rổ rau đồng tươi ngon với màu xanh rau ngổ, rau muống, rau nhút, màu vàng bông bí, bông điên điển đầu mùa. Rồi cù nèo, tai tượng, đọt ráng, đọt bằng lăng cũng góp mặt. Bông lục bình, bông súng, bông so đũa vừa góp phần làm đẹp cho rổ rau mà "cái sự" ngon thì cũng đâu thua chị kém em. Bình rượu Xuân Thạnh nổi tiếng của cái làng nghề Xuân Thạnh ở Trà Vinh tuy không rình rang cả nước như rượu làng Vân, nhưng cũng xứng đáng liệt vào hàng "danh tửu". Anh bạn Việt kiều vừa ăn vừa xuýt xoa khen. Nghĩ cho cùng, thì cái chỗ dư tiền dư bạc, dư tiện nghi vật chất, rồi cũng phải thiếu. Cái thiếu này có lẽ chỉ quê hương mới bù đắp được. Mãi ăn, mãi uống, mãi chuyện trò mà trăng mười sáu đã lên cao như cái đĩa vàng trên nền trời thăm thẳm. Không ai bảo ai, cả bọn tôi đều ngẩn ngơ nhìn. Trời ạ! Sống ở thị thành bon chen tất bật, dễ gì cũng mấy năm trời tôi không thấy mặt trăng, còn anh bạn Việt kiều thì như kẻ mất hồn, cứ tròn mắt ngắm. Gió mát, trăng thanh cùng đối ẩm với tri âm tri kỷ và một bữa ăn thắm đượm tình quê khiến anh bạn Việt kiều chạnh lòng ứng khẩu:

Về quê ăn lẩu mắm đồng
Xa quê nhớ món rau đồng quắt quay

Hai câu thơ tuy chưa hay lắm, nhưng cái tình quê thì đáng cảm thông. Bà chủ nhà hiếu khách lại đem thêm dĩa cá nướng thơm lừng với chén nước mắm tỏi ớt tuyệt chiêu. Tôi sống ở thị thành, cái ăn bây giờ không thiếu. Nhưng mấy khi được ngồi trong một khung cảnh thắm tình quê, tình người như vầy.

Sáng hôm sau, chủ khách bùi ngùi tiễn biệt. Con đò ngang đưa chúng tôi về lại đất liền. Sóng sông Tiền lớp lớp xô nhau. Anh bạn tôi bồi hồi tâm sự "Tôi sẽ dành dụm một số vốn dưỡng già, để mai đây về lại Việt Nam. "Quê hương là bóng mẹ già chở che"… mà!

NGÔ NGUYÊN