Tổng cộng 120 quốc gia và Liên minh châu Âu (EU) đã công bố các mục tiêu mới nhằm giảm phát thải khí nhà kính tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu ở New York, Mỹ ngày 24-9. Đáng chú ý nhất trong số này là cam kết của Trung Quốc, khi quốc gia phát thải nhiều nhất thế giới đặt ra mục tiêu khá thận trọng.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát biểu qua video tại hội nghị khí hậu ngày 24-9. Ảnh: AFP

Phát biểu dưới hình thức trực tuyến tại hội nghị do Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc (LHQ) Antonio Guterres chủ trì, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố nước này sẽ giảm 7-10% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ nay đến năm 2035 so với mức đỉnh. Phát biểu này đánh dấu lần đầu tiên Bắc Kinh cam kết cắt giảm khí thải, thay vì chỉ hạn chế tốc độ tăng trưởng.

Hội nghị thượng đỉnh trên diễn ra một ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi biến đổi khí hậu là “cú lừa lớn nhất thế giới”. Ông chỉ trích việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo trên toàn cầu là một “trò đùa” và nó đang có lợi cho Trung Quốc bằng cách giúp nước này xuất khẩu công nghệ.

Tuy nhiên, Chủ tịch Tập ​​Cận Bình đã phát đi một thông điệp trái ngược khi ông mô tả quá trình chuyển đổi sang năng lượng xanh và carbon thấp là “xu hướng của thời đại”. Việc đích thân nhà lãnh đạo Trung Quốc công bố kế hoạch được coi là rất quan trọng.

Bên cạnh mục tiêu giảm phát thải, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố trong vòng 10 năm tới, Trung Quốc có kế hoạch tăng công suất lắp đặt điện gió và Mặt trời lên 3.600 gigawatt (gấp 6 lần so với mức năm 2020), đồng thời nâng tỷ trọng nhiên liệu phi hóa thạch trong tiêu thụ năng lượng nội địa lên hơn 30%.

Ông Tập ​​cũng kêu gọi tăng cường hợp tác quốc tế về công nghệ xanh, lĩnh vực mà Trung Quốc thống trị nhưng đang bị ảnh hưởng bởi các đe dọa thuế quan từ Mỹ. Nhà lãnh đạo này hứa sẽ đưa các phương tiện không gây ô nhiễm trở nên phổ biến và “về cơ bản sẽ thiết lập một xã hội thích ứng với khí hậu”.

Mục tiêu mới của Trung Quốc được hỗ trợ bởi các cam kết tăng sản lượng điện gió và Mặt trời, mở rộng tỷ lệ che phủ rừng lên tới hơn 24 tỉ m3 và đẩy mạnh sản xuất ô tô điện.

Tuy vậy, phần lớn giới quan sát đều nhận xét mục tiêu giảm 7-10% lượng khí thải là quá khiêm tốn. Lộ trình vừa công bố của Bắc Kinh vẫn chưa đủ mạnh để kiềm chế mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu vào cuối thế kỷ này ở ngưỡng dưới 1,5oC so với thời kỳ tiền công nghiệp, mục tiêu đã được 195 nước nhất trí trong Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu năm 2015. Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) ước tính Trung Quốc cần phải giảm khoảng 30% khí thải để phù hợp với thỏa thuận này.

Hầu hết các nước giàu đã đạt đỉnh phát thải carbon dioxide từ nhiều thập kỷ trước nhưng vẫn thiếu các kế hoạch cụ thể để đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050. “Cam kết của Bắc Kinh là một bước đi thận trọng và ưu tiên sự ổn định hơn là tham vọng”, Li Shuo, chuyên gia tại tổ chức tư vấn Hiệp hội châu Á, nhận định.

Trung Quốc, quốc gia tạo ra 30% lượng khí thải toàn cầu, đã cam kết đạt đỉnh phát thải trước năm 2030 và đạt mức trung hòa carbon vào năm 2060. Tuy nhiên, mục tiêu đầu tiên có thể hoàn thành sớm hơn 5 năm. Dựa trên gần 3/4 dữ liệu phát thải, lượng carbon năm 2025 của Trung Quốc có thể sẽ giữ nguyên hoặc thấp hơn so với năm ngoái, một phần do tốc độ tăng trưởng sản xuất chậm lại. “Mục tiêu năm 2035 không đảm bảo nhiều cho việc giữ cho hành tinh an toàn, nhưng điều đáng hy vọng là quá trình phi carbon hóa thực tế của nền kinh tế Trung Quốc nhiều khả năng vượt mục tiêu đề ra”, Yao Zhe, cố vấn chính sách toàn cầu của Greenpeace Đông Á tại Bắc Kinh, chia sẻ.

Theo tổ chức nghiên cứu Ember của Anh, Trung Quốc hiện là nước đầu tư lớn nhất vào năng lượng sạch trên thế giới, với mức chi 625 tỉ USD năm ngoái. Con số này chiếm gần 1/3 tổng chi tiêu toàn cầu và đang thúc đẩy việc giảm mạnh chi phí trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, xe điện và pin.

HẠNH NGUYÊN (Theo AFP, Financial Times)