TP Cần Thơ là địa phương đi đầu ở ÐBSCL trong đầu tư các dự án nhà ở xã hội (NƠXH). Nhiều dự án NƠXH đã phát huy hiệu quả, tạo thêm quỹ nhà ở cho thành phố. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực đó, trên mạng xã hội lại có tình trạng rao bán NƠXH, trong khi người cần thì không mua được... Xung quanh chủ trương đầu tư NƠXH, phóng viên Báo Cần Thơ đã phỏng vấn ông Mai Như Toàn, Giám đốc Sở Xây dựng TP Cần Thơ, ông cho biết:

- Ngày 3-4-2023, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 338/QÐ-TTg phê duyệt Ðề án "Ðầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030". Ðối với TP Cần Thơ, chỉ tiêu do Thủ tưởng Chính phủ giao là đến năm 2025 sẽ hoàn thành 4.100 căn, đến năm 2030 sẽ hoàn thành tiếp 5.000 căn.

Trong giai đoạn 2020-2025, TP Cần Thơ có 7 dự án, trong đó có 2 dự án đã hoàn thành, 4 dự án đang triển khai và 1 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư. Tổng hợp kết quả đạt được, đối với 6 dự án đã hoàn thành và đang triển khai sẽ có 3.591/4.100 căn, đạt 87,6% chỉ tiêu. Trong quý IV-2024, tiến hành đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư 1 dự án với 315 căn hộ NƠXH. Như vậy, với 7 dự án hiện có Sở Xây dựng đã có kế hoạch cụ thể để hoàn thành là 3.846/4.100 căn NƠXH, đạt 93,8% chỉ tiêu đến năm 2025 do Thủ tướng Chính phủ giao.

Hiện nay, Sở Xây dựng đã hoàn thiện "Ðề án phát triển NƠXH TP Cần Thơ đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030". Theo đó, trong giai đoạn đến năm 2025, với 7 dự án hiện có, thành phố sẽ tạo động lực để phát triển thêm 3 dự án NƠXH thuộc quỹ đất 20% dự án thương mại, dự kiến khoảng 1.237 căn, phấn đấu sẽ có 5.443 căn NƠXH được phát triển đến năm 2025. Cùng với đó, theo "Ðề án phát triển NƠXH TP Cần Thơ đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030", giai đoạn 2026-2030 tiếp tục thực hiện 12 dự án, tổng số căn hộ 5.944 căn. Như vậy, đến hết năm 2030, thành phố phấn đấu và có lộ trình để thực hiện phát triển tổng số 11.437 căn NƠXH (vượt kế hoạch 9.100 căn).

Tuy nhiên, lộ trình phát triển NƠXH nêu trên phụ thuộc vào tiến độ mời gọi đầu tư các dự án, phần lớn các quỹ đất phát triển NƠXH thuộc quỹ đất 20% quỹ đất nhà ở thương mại. Sở Xây dựng sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Ban, ngành thành phố có liên quan để thực hiện tiến độ mời gọi đầu tư dự án được đề ra.

Khu nhà ở xã hội 5C do Công ty CP Xây dựng Thương mại Ðịa ốc Hồng Loan làm chủ đầu tư.

► Các dự án NƠXH hiện đang triển khai trên địa bàn thành phố có gặp khó khăn, thuận lợi gì, thưa ông?

- Quỹ đất phát triển NƠXH tại TP Cần Thơ hiện nay tập trung phát triển trong quỹ đất 20% thuộc dự án nhà ở thương mại. Ngoài ra, UBND thành phố đã phê duyệt Quyết định số 2116/QÐ-UBND ngày 24-9-2024, phê duyệt 5 vị trí để phát triển NƠXH độc lập. Theo lộ trình và định hướng phát triển NƠXH tại Ðề án phát triển NƠXH TP Cần Thơ đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, thành phố dự kiến triển khai phát triển NƠXH  trên 22 vị trí đất.

Mặt khác, nhóm 28 dự án phát triển đô thị được phê duyệt tại Quyết định số 1519/QÐ-TTg ngày 2-12-2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Quy hoạch TP Cần Thơ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, cũng phải dành diện tích 20% quỹ đất để phát triển NƠXH. Tuy nhiên, nhóm 28 dự án này chưa được thống kê trong lộ trình phát triển NƠXH, do có phụ thuộc rất lớn vào tiến độ mời gọi nhà đầu tư. Như vậy, về quỹ đất dành cho phát triển NƠXH tại TP Cần Thơ đảm bảo đúng định hướng phát triển đô thị.

Về thuận lợi, TP Cần Thơ có thị trường rất lớn khi phát triển NƠXH tại thành phố do có nhu cầu mua rất lớn, hạ tầng phát triển mới như đường cao tốc trục dọc và trục ngang, đường vành đai, đặc biệt là nhà ở dành cho công nhân, người lao động trong khu công nghiệp, quỹ đất phát triển NƠXH còn rất tiềm năng. Ðặc biệt chương trình này luôn được sự quan tâm lớn của các cấp ủy đảng, chính quyền của thành phố.

Về khó khăn chung của các dự án NƠXH đang triển khai là việc tiếp cận nguồn vốn vay 120.000 tỉ đồng cần nhiều thủ tục, có khó khăn trong quá trình giải ngân và lãi suất chưa thu hút được nhà đầu tư. Thứ nhất, về điều kiện tín dụng, một số chủ đầu tư dự án NƠXH không đủ điều kiện về tín dụng để được vay như không đảm bảo điều kiện dư nợ tín dụng; không có tài sản khác để thực hiện đảm bảo tín dụng, dự án NƠXH được miễn tiền sử dụng đất nên không đủ điều kiện thế chấp. Thứ hai, về lãi suất và thời hạn hưởng lãi suất, lãi suất áp dụng trong nửa đầu năm 2024 là 7%/năm đối với chủ đầu tư và 6,5%/năm đối với người mua nhà vẫn là khá cao (áp dụng từ ngày 1-7-2024 đến hết ngày 31-12-2024, theo Công văn số 5260/NHNN-CSTT ngày 25-6-2023); đồng thời thời hạn được hưởng lãi suất ưu đãi ngắn (3 năm đối với chủ đầu tư, 5 năm đối với khách hàng cá nhân), khiến gói tín dụng này chưa thực sự thu hút người vay.

Riêng đối với gói tín dụng 30.000 tỉ đồng để phát triển NƠXH theo quy định tại Thông tư 11/2013/TT-NHNN, Thông tư 32/2014/TT-NHNN và Thông tư 25/2016/TT-NHNN lãi suất tín dụng là 4,7%/năm (Theo quyết định số 2690/QÐ-NHNN ngày 18-12-2024 và lãi suất thay đổi hằng nằm theo quyết định của Ngân hàng Nhà nước).

► Nhu cần mua, thuê mua NƠXH của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động…  hiện nay như thế nào, cung - cầu có gặp nhau?

- Nhu cầu về nhà ở tại TP Cần Thơ là rất lớn, đặc biệt là thành phố hiện nay đang đầu tư khu công nghiệp VSIP và đang thực hiện các thủ tục đầu tư các khu công nghiệp theo quy hoạch chung của thành phố được duyệt, nhu cầu về nhà ở cho công nhân và người lao động trong khu công nghiệp là rất nhiều. Theo tổng hợp của Sở Xây dựng tại Ðề án phát triển NƠXH TP Cần Thơ đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, nhu cầu về NƠXH cho các nhóm đối tượng được hưởng chính sách NƠXH là 9.540 căn để bán, thuê mua. Riêng nhà ở dành riêng cho công nhân trong khu công nghiệp là khoảng 1.560 căn (chỉ cho thuê trong thời gian làm việc tại khu
công nghiệp).

Nhu cầu rất lớn về NƠXH, tuy nhiên cũng có ghi nhận một số tồn tại bất cập khi thực hiện thủ tục, hồ sơ. Kể từ ngày 1-8-2024, thời điểm Luật Nhà ở năm 2023 và các quy định có hiệu lực thi hành... Mặc dù có điều chỉnh theo hướng mở rộng đối tượng, bỏ quy định về cư trú, dễ tiếp cận hơn, tuy nhiên các cơ quan nhà nước còn lúng túng trong quá trình xác nhận về đối tượng. Việc xác nhận gặp rất nhiều khó khăn, cụ thể  như Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai không đủ thẩm quyền và dữ liệu để xác nhận không có tên trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên phạm vi toàn thành phố; UBND cấp xã không có cơ sở và không có thông tin để xác nhận mức thu nhập hằng tháng dưới 15 triệu đồng/tháng cho người dân là lao động tự do trên địa bàn quản lý; Lãi suất vay vốn tại Ngân hàng chính sách xã hội để mua NƠXH tăng từ 4,8%/năm lên 6,6%/năm, áp dụng cho tất cả người mua cũ và người dự kiến mua mới (Theo Công văn 4524/NHCS-TDSV ngày 1-8-2024 của Ngân hàng chính sách xã hội), làm tăng chi phí của người dân để mua NƠXH. Sở Xây dựng đã ghi nhận, tổng hợp các khó khăn vướng mắc nêu trên để báo cáo Bộ Xây dựng để được hướng dẫn, tháo gỡ.

► Trên một số trang mạng xã hội đang xuất hiện rất nhiều thông tin rao bán lại căn hộ NƠXH để "kiếm lời", Sở Xây dựng sẽ có giải pháp xử lý ra sao đối với những trường hợp gian lận để "trục lợi" chính sách về nhà ở, thưa ông?

- Theo quy định của pháp luật về nhà ở, Sở Xây dựng là cơ quan đầu mối tổng hợp, để kiểm tra nhằm xác định đúng đối tượng theo luật và hướng dẫn của Bộ Xây dựng. Sở Xây dựng chỉ xem xét và công bố về đủ điều kiện mua NƠXH, thông tin trên cơ sở đủ thông tin xác nhận của Cơ quan chủ quản đối tượng mua nhà hoặc UBND cấp xã theo quy định.

Trong thời gian triển khai, Sở Xây dựng phối hợp với các cơ quan như Cục Thuế TP Cần Thơ để xác minh về thu nhập; phối hợp với UBND các quận/ huyện và Sở Tài nguyên và Môi trường để xác minh về điều kiện cư trú và điều kiện nhà ở. UBND thành phố đã ban hành bộ thủ tục hành chính nhà nước, thời gian kiểm tra xác minh đối tượng là trong vòng 15 ngày, quá trình xác minh, kiểm tra luôn tuân thủ nghiêm về quy định của pháp luật, điều kiện về nhà ở, cư trú và thu nhập, không ảnh hưởng bởi các tác động bên ngoài. Tuy nhiên, thời gian phối hợp thông tin, một số đơn vị phối hợp chưa kịp thời do chưa đủ cơ sở dữ liệu để xác nhận.

Thời gian qua, nắm bắt thông tin phản ánh, tại một số dự án NƠXH đã triển khai, có hiện tượng rao bán NƠXH. Ðể kịp thời chấn chỉnh các hoạt động mua - bán NƠXH không đúng quy định, Sở Xây dựng thành phố đã có công văn chấn chỉnh về các hoạt động quảng cáo, môi giới bất động sản tại Công văn 830/SXD-QLN ngày 26-3-2020; tham mưu UBND thành phố có nội dung gửi các Chủ đầu tư về chấn chỉnh hoạt động quản lý sử dụng NƠXH tại Công văn 4409/UBND-XDÐT ngày 2-11-2022; gần đây là Công văn số 3437/SXD-QLN ngày 4-11-2024 gửi các Chủ đầu tư, các sở, ban ngành, Công an thành phố, Bộ Chỉ huy Quân sự thành phố về chấn chỉnh các hoạt động mua bán, giao dịch NƠXH.

Hiện nay, Sở Xây dựng đang xây dựng kế hoạch thanh tra năm 2025, theo đó sẽ tiến hành hành thanh tra các đối tượng mua NƠXH của các Dự án NƠXH trên địa bàn TP Cần Thơ. Trong trường hợp phát hiện việc mua - bán NƠXH không đúng quy định, Sở Xây dựng cương quyết xem xét thu hồi ngay văn bản đủ điều kiện mua NƠXH, đồng thời xử lý vi phạm hành chính về lĩnh vực xây dựng đối với cá nhân, tổ chức (kể cả chủ đầu tư do buông lỏng quản lý) theo đúng quy định tại Nghị định 16/2022/NÐ-CP ngày 28-1-2022.

► Trường hợp Sở Xây dựng thanh tra phát hiện có tình trạng là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động… được mua NƠXH mà không sử dụng bán lại để "kiếm lời" sẽ xử lý ra sao, thưa ông?

- Theo quy định của pháp luật về nhà ở và các quy định hiện hành, Sở Xây dựng chỉ xem xét và công bố về đủ điều kiện mua NƠXH thông tin theo đơn đề nghị và mẫu biểu mẫu chứng minh về đối tượng, cư trú và thu nhập đã được xác nhận.

Còn trong quá trình thanh tra, kiểm tra trường hợp có phát hiện cán bộ, công chức, viên chức, người lao động có hành vi vi phạm quy định về quản lý, sử dụng NƠXH, lách luật, xác nhận thiếu đúng đắn về thực trạng nhà ở, cư trú và thu nhập... Thì ngoài việc thu hồi ngay văn bản đủ điều kiện mua NƠXH, xử lý vi phạm hành chính về lĩnh vực xây dựng, Sở Xây dựng sẽ phối hợp cùng Sở Nội vụ để tham mưu UBND thành phố có phương án xử lý vi phạm (đối với cả cá nhân, cơ quan, tổ chức có hành vi không đúng chuẩn mực công vụ, làm sai lệch hồ sơ), theo hướng không bao che, giấu giếm vi phạm, xử lý nghiêm theo quy định pháp luật nhằm hạn chế hành vi lợi dụng vị trí công vụ để trục lợi chính sách về nhà ở đối với nhóm đối tượng là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động có đất, có nhà nhưng vẫn đăng ký mua NƠXH.

► Xin cảm ơn ông.

THIỆN KHIÊM (thực hiện)