Tổng thống Uzbekistan Karimov (phải) đón Tổng thống Nga Medvedev tại sân bay ở Thủ đô Tashkent ngày 22-1. Ảnh: AP

Tổng thống Nga Dmitry Medvedev vừa có chuyến công du đầu tiên tới Uzbekistan trong hai ngày 22 và 23-1 nhằm thúc đẩy quan hệ song phương, nhất là trên lĩnh vực kinh tế. Theo các nhà phân tích, quan hệ giữa hai nước đang được cải thiện sau khi Nga đồng ý mua khí đốt của Uzbekistan với giá cao (326 USD/1.000 mét khối) kể từ năm 2009. Do đó, Tổng thống Medvedev cũng nhân chuyến đi này thuyết phục Tashkent quay lại với Cộng đồng kinh tế Á- Âu (EurAsEC, do Mát-xcơ-va lãnh đạo) mà nước này đã rút khỏi hồi tháng 12 năm ngoái.

Tổng thống Uzbekistan Islam Karimov từng một thời có mối quan hệ tốt đẹp với Mỹ và châu Âu, nhưng đã bắt đầu lạnh nhạt kể từ khi nước này bị tác động bởi cuộc “cách mạng sắc màu” do phương Tây hậu thuẫn cách đây 4 năm. Ông Karimov đã quyết định chấm dứt hợp đồng cho quân đội Mỹ thuê căn cứ không quân Karshi-Khanabad để hỗ trợ “cuộc chiến chống khủng bố” tại Afghanistan. Song song đó, Tashkent quay sang tìm kiếm sự ủng hộ của Mát-xcơ-va. Thế nhưng gần đây, Uzbekistan lại có khuynh hướng trở về với phương Tây sau khi Liên minh châu Âu (EU) hồi tháng 10 năm ngoái nới lỏng lệnh cấm vận chống Tashkent, được áp đặt kể từ vụ lực lượng an ninh Uzbekistan xả súng vào người biểu tình hồi năm 2005.

Giới quan sát cho rằng Tổng thống Karimov đang thực thi sách lược ngoại giao cân bằng giữa Nga và phương Tây. Các nhà lãnh đạo nước này tin rằng với trữ lượng khí đốt lớn, Uzbekistan có thể dùng nó để mặc cả chứ không cần lệ thuộc vào nước khác. Tuy nhiên, do nằm giữa khu vực Trung Á nên việc xuất khẩu khí đốt của Uzbekistan phải quá cảnh nước khác, ngoài ra Uzbekistan còn phụ thuộc nguồn cung cấp nước từ các quốc gia láng giềng. Đây là “yếu huyệt” của Uzbekistan mà Nga đủ khôn ngoan để khai thác nó nhằm gây ảnh hưởng lên nước này.

Trở về Mát-xcơ-va sau chuyến thăm Uzbekistan, Tổng thống Medvedev sẽ đón tiếp người đồng cấp Kyrgyzstan Kurmanbek Bakiyev vào đầu tháng 2 tới. Theo một quan chức cao cấp Kyrgyzstan, ngay trước chuyến đi, ông Bakiyev sẽ chính thức tuyên bố đóng cửa căn cứ không quân Manas đang được quân đội Mỹ thuê, đổi lại Nga sẽ hỗ trợ tài chính cho nền kinh tế đang gặp khó khăn của Kyrgyzstan. Nếu điều này trở thành hiện thực thì vị thế của Mỹ tại Trung Á sẽ mờ nhạt đi, trong khi ảnh hưởng của Nga sẽ lớn hơn. Hơn nữa, quyết định đó có thể tác động tới thái độ đang phân vân giữa Nga và phương Tây của Uzbekistan.

PHÚC KIẾN
(Tổng hợp từ RFE/RL, BBC, Reuters)