Âm thầm và thận trọng, Trung Quốc - Ấn Độ đang củng cố quan hệ song phương trước chính sách thuế quan khó lường của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Hướng đến bình thường hóa quan hệ kinh tế

Dự kiến vào cuối tháng 8, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi sẽ tới Trung Quốc để hội đàm cùng Chủ tịch nước chủ nhà Tập Cận Bình trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO).

Trước đó, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị sẽ thăm New Delhi vào tuần tới để thảo luận cùng Cố vấn An ninh Quốc gia Ấn Độ Ajit Doval vấn đề biên giới trên dãy Himalaya. Chuyến đi này tiếp nối chuyến thăm Bắc Kinh của Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar hồi tháng 7. Đây được xem là một phần trong nỗ lực tái thiết quan hệ song phương sau vụ đụng độ biên giới năm 2020, cùng với các thỏa thuận về cấp thị thực du lịch. Chương trình nghị sự của ông Vương dự kiến tập trung vào biện pháp giảm quân số dọc theo biên giới tranh chấp, đánh dấu bước tiến đáng kể trong nỗ lực khôi phục lòng tin Ấn -Trung.

Thủ tướng Ấn Độ Modi (phải) trong cuộc gặp trước đây với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: AFP

Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiến, Bắc Kinh và New Delhi còn đang trao đổi về việc sớm nối lại chuyến bay thẳng giữa 2 nước vốn bị đình chỉ từ năm 2020. Đàm phán tái khởi động thương mại biên giới tại 3 cửa khẩu ở dãy Himalaya sau 5 năm gián đoạn cũng đang được tiến hành. Thương mại biên giới chiếm phần nhỏ trong tổng giá trị thương mại song phương được ghi nhận gần 128 tỉ USD ở năm tài chính vừa qua, nhưng khôi phục hoạt động này được coi là bước đi mang tính biểu tượng hướng tới bình thường hóa quan hệ kinh tế. Ông Lâm Kiến nhấn mạnh với tổng dân số hơn 2,8 tỉ người, việc khôi phục đường bay trực tiếp sẽ tạo thuận lợi cho đi lại, giao lưu và hợp tác xuyên biên giới. 

Tất cả sự kiện trên phản ánh tiến trình tan băng chậm nhưng chắc giữa 2 nước láng giềng châu Á, sau thỏa thuận tuần tra biên giới dọc theo Đường Kiểm soát Thực tế (LAC) ở dãy Himalaya đạt được vào tháng 10-2024. Đặc biệt những tuần gần đây, chính quyền Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tiếp tục thể hiện thái độ sẵn sàng hợp tác với Bắc Kinh nhằm tăng cường tin cậy chính trị và mở rộng trao đổi khi cả 2 đối mặt chính sách thuế quan khó lường từ Mỹ.

Mỹ - Ấn xung đột lợi ích địa chính trị?

Trong tuần này, Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh hoãn áp thuế thêm 90 ngày với Trung Quốc. Trước đó, 2 vòng đàm phán tại Thụy Sĩ và Anh đã hạ đáng kể thuế nhập khẩu mà Washington và Bắc Kinh áp lên nhau. Dù vậy, Nhà Trắng gần đây liên tục gây sức ép buộc Bắc Kinh ngừng mua dầu thô Nga. Cuối tuần trước, ông Trump còn giục Trung Quốc tăng mua gấp 4 lần đậu nành Mỹ để giảm thâm hụt thương mại.

Về phần mình, Ấn Độ đang đối mặt mức thuế lên tới 50% đối với hàng hóa xuất đi Mỹ, trong đó gồm khoản phạt bổ sung 25% khi New Delhi tiếp tục mua dầu và vũ khí của Nga. Đây là một trong những mức thuế cao nhất Washington áp lên các đối tác chiến lược ở khu vực. Trong khi Mỹ coi việc các nước mua dầu của Nga đồng nghĩa tài trợ cuộc chiến của Điện Kremlin ở Ukraine, Ấn Độ lập luận rằng với vai trò là nước nhập khẩu năng lượng lớn, họ phải mua dầu thô giá rẻ nhất hiện có để bảo vệ hàng triệu người dân nghèo khỏi chi phí tăng cao. Trong dấu hiệu không nhượng bộ, chính phủ của Thủ tướng Modi tháng này đã ký thỏa thuận tăng cường hợp tác kinh tế với Mát-xcơ-va. Đáp lại, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cảnh báo Washington có thể tăng thuế quan thứ cấp với Ấn Độ.

Thêm vào đó là chiều hướng mới trong quan hệ Mỹ - Pakistan, giới phân tích cho biết những sự kiện gần đây giữa quan chức an ninh 2 nước đã để lại dư vị khó chịu ở New Delhi và thổi bùng làn sóng dân tộc chủ nghĩa ở Ấn Độ. Ngoài ra, việc Nhà Trắng coi nhóm các cường quốc mới nổi BRICS với Ấn Độ là một trong những thành viên chủ chốt, như thách thức tiềm tàng đối với ảnh hưởng của Mỹ trên toàn cầu cũng góp phần làm sâu sắc thêm rạn nứt trong mối quan hệ từng được ca ngợi là đối tác chiến lược của thời đại.

Trong nhận định chung, các nhà phân tích cho biết trục trặc quan hệ Mỹ - Ấn là hệ quả của xung đột giữa lợi ích địa chính trị và lợi ích trong nước vốn khó có thể hòa giải, có thể gây nguy hiểm cho nhiều thập kỷ nỗ lực ngoại giao. Dự đoán tình hình sắp tới, giới chuyên môn nói rằng có lẽ phải đợi đến hội nghị thượng đỉnh thường niên của nhóm Bộ Tứ mà New Delhi đăng cai vào cuối năm nay, mới có thể đánh giá liệu Ấn Độ và Mỹ có thể trở lại vùng an toàn như từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump và xuyên suốt chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden hay không.

MAI QUYÊN (Theo CNA News, Bloomberg)