Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đang có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ khi nhậm chức. Song, không giống như những người tiền nhiệm, điểm dừng chân đầu tiên của ông Lee là Nhật Bản chứ không phải Mỹ - đồng minh chung của 2 cường quốc châu Á kể từ khi Tokyo và Seoul bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào năm 1965.

Theo Đài CNN, sau hội nghị thượng đỉnh song phương giữa Tổng thống Lee và Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba hôm 23-8, một tuyên bố chung đầu tiên giữa lãnh đạo cấp cao 2 nước được đưa ra sau 17 năm, trong đó cam kết hợp tác sâu rộng hơn về trí tuệ nhân tạo, thương mại. Hai bên cũng công bố kế hoạch thành lập lực lượng đặc nhiệm chung để giải quyết những thách thức chung, gồm tình trạng già hóa dân số, tỷ lệ sinh giảm, suy thoái kinh tế khu vực và thiên tai. Đáng chú ý, lãnh đạo 2 nước nhất trí rằng Nhật Bản và Hàn Quốc phải hợp tác “như những đối tác” để giải quyết “những thách thức mà cộng đồng quốc tế đang phải đối mặt” nhằm thúc đẩy “lợi ích chung hướng tới tương lai và cùng có lợi”.

Tuy nhiên, điểm nổi bật nhất từ hội nghị thượng đỉnh lần này lại không phải là những gì được ký kết mà là những lời nói ấm áp giữa lãnh đạo 2 nước. “Đây là cuộc gặp thứ hai của chúng tôi. Tôi cảm thấy như thể chúng tôi là những người bạn thân thiết.” - Tổng thống Lee nói về Thủ tướng Ishiba. Ông Lee cũng lưu ý những thách thức mà 2 nước đang phải đối mặt, qua đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường quan hệ song phương, đặc biệt là trong bối cảnh địa chính trị đầy biến động như hiện nay.

Tại hội nghị, cả ông Lee và Ishiba đều ra tín hiệu rằng ngoại giao con thoi - các chuyến thăm lẫn nhau của lãnh đạo 2 nước - sẽ tiếp tục được phát huy. “Hòa bình và ổn định không phải là điều hiểu nhiên. Chúng sẽ không thể đạt được nếu không chủ động nỗ lực. Mối quan hệ tích cực giữa 2 nước không chỉ có lợi cho cả 2 quốc gia mà còn cho toàn bộ khu vực” - ông Ishiba nhấn mạnh. Phát biểu với báo giới sau đó, Thủ tướng Ishiba cho biết: “Dựa trên nền tảng đã được xây dựng kể từ khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào năm 1965, tôi nhất trí với Tổng thống Lee về việc phát triển bền vững quan hệ Nhật - Hàn trong bối cảnh tích cực hiện nay”.

Thủ tướng Nhật Bản Ishiba (phải) và Tổng thống Hàn Quốc Lee trong cuộc gặp hôm 23-8. Ảnh: Getty Images

Ngoài quan hệ song phương, 2 nhà lãnh đạo cũng thảo luận về kho vũ khí hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên, qua đó tái khẳng định cam kết mạnh mẽ đối với việc phi hạt nhân hóa hoàn toàn Bán đảo Triều Tiên. Cả ông Lee và Ishiba đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết vấn đề hạt nhân “thông qua đối thoại và ngoại giao”.

Việc Nhật Bản từng chiếm đóng Hàn Quốc hơn 3 thập niên từ lâu đã phủ bóng lên quan hệ song phương. Năm 2023, ông Lee còn chỉ trích người tiền nhiệm Yoon Suk-yeol vì đã tham dự một hội nghị thượng đỉnh mang tính bước ngoặt với Nhật Bản. Nhưng kể từ khi nhậm chức cách đây 2 tháng, ông trở nên “nhẹ nhàng” hơn. Mới đây, vào ngày 15-8, Ngày Giải phóng của Hàn Quốc, ông Lee đã gọi Nhật Bản là “đối tác không thể thiếu” cho tăng trưởng kinh tế của xứ sở kim chi.

Sự “tan băng” trong quan hệ Hàn Quốc - Nhật Bản không chỉ về mặt ngoại giao mà phần lớn phản ánh những gì diễn ra ở Tây Thái Bình Dương. Cả 2 nước hiện đang điều hướng mối quan hệ đầy biến động với Mỹ, nơi chính sách đối ngoại khó lường của Tổng thống Donald Trump khiến Seoul và Tokyo đều quan ngại. Ông chủ Nhà Trắng không những áp đặt thuế quan, yêu cầu 2 nước này tăng chi tiêu quốc phòng mà còn phải chi nhiều hơn cho việc duy trì quân đội Mỹ. 

Do đó, Ramon Pacheco Pardo, chuyên gia về Hàn Quốc và là giáo sư tại Ðại học Hoàng đế Luân Ðôn (Anh), cho rằng quyết định đến thăm Nhật Bản trước của Tổng thống Lee “rất có ý nghĩa”. “Theo quan điểm của tôi, điều này cho thấy Seoul và Tokyo hiểu rằng việc hợp tác cùng nhau sẽ giúp cả 2 bên đối phó với chính quyền Trump” - ông Pardo nói.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)