Thủ tướng Angela Merkel gặp khó nhưng vị thế chưa lung lay. Ảnh: AP

8 tháng sau khi giành thắng lợi trong cuộc tổng tuyển cử, Liên minh trung hữu cầm quyền của Thủ tướng Đức Angela Merkel đã mất quyền kiểm soát bang đông dân nhất nước Đức, Bắc Rhine-Westphalia, sau cuộc bầu cử khu vực hôm 9-5. Theo kết quả cuối cùng, Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) của Thủ tướng Merkel giành được 34,6% phiếu bầu, giảm 10% so với cuộc bầu cử hồi năm 2005; đảng Dân chủ Tự do (FDP), đối tác của CDU trong liên minh cầm quyền, chỉ được khoảng 6,7%. Trong khi đó, đúng như dự đoán ban đầu, các đảng đối lập chiếm phần lớn số phiếu còn lại. Cụ thể, đảng Dân chủ Xã hội (SPD) trung tả đạt 34,5%; đảng Xanh vươn lên mạnh nhất với tỷ lệ tăng gấp đôi đạt 12,1%; và đảng Cánh tả lần đầu tiên có chân trong nghị viện bang Bắc Rhine-Westphalia khi được 5,6%.

Như vậy, với việc SPD và đồng minh đảng Xanh chiếm đa số ở nghị viện bang, bà Hannelore Kraft, lãnh đạo SPD ở Bắc Rhine-Westphalia, sẽ trở thành tân Thủ hiến bang có 18 triệu người (chiếm 1/5 dân số Đức), thay thế ông Jurgen Rutgers, một đồng minh bảo thủ của bà Merkel. Kết quả trên cũng có nghĩa là chính phủ của bà Merkel mất thế đa số ở Thượng viện liên bang (Bundesrat), vốn cơ cấu gồm đại diện của 16 bang ở Đức. Bắc Rhine-Westphalia có 6 ghế trong 69 đại diện ở Bundesrat và liên minh CDU-FDP sau cuộc bầu cử ngày 9-5 chỉ còn 31 ghế.

Thất bại ở Bắc Rhine-Westphalia gây thêm khó khăn cho chính quyền Merkel, vốn đang vấp phải sự phản đối của cử tri về gói giải cứu cho Hy Lạp, trong khi cuộc khủng hoảng nợ ở quốc gia Nam Âu này có nguy cơ lan rộng tới các nước trong khối sử dụng đồng tiền chung euro. Trước bầu cử ở Bắc Rhine-Westphalia, CDU được dự báo sẽ mất phiếu, nhưng ít ai ngờ phe cánh tả lại có chiến thắng đậm đà như thế. Kết quả này phản ánh sự tức giận của cử tri về quyết định cấp viện trợ cho Hy Lạp của Thủ tướng Merkel. Cuối tuần rồi, bà Merkel đã dựa vào thế đa số của liên minh trung hữu ở Bundesrat để thông qua khoản đóng góp 22,4 tỉ euro của Đức trong gói giải cứu quốc tế trị giá 110 tỉ euro cho Hy Lạp. Tuy nhiên, mất thế đa số ở Thượng viện có nghĩa là bà Merkel sẽ phải thương lượng với các đảng đối lập để thông qua các giải pháp thực thi tiếp theo. Bên cạnh đó, các chính sách lớn mà CDU-FDP từng cam kết, trong đó có cải tổ hệ thống y tế, cắt giảm thuế và mở rộng hoạt động các nhà máy điện hạt nhân, có thể sẽ bị ách tắc tại Thượng viện.

Thủ tướng Merkel còn đối mặt với sự chỉ trích từ trong nội bộ CDU. Tổng thư ký CDU Hermann Grohe gọi kết quả bầu cử này là “cực kỳ đau đớn”. Một số nhà phân tích ví thất bại của bà Merkel giống như cuộc bầu cử giữa kỳ ở Mỹ. Người tiền nhiệm của bà Merkel là Gerhard Schroeder cũng từng mất chức vào năm 2005 sau thất bại ở Bắc Rhine-Westphalia. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng vị trí của Thủ tướng Merkel không bị ảnh hưởng nhiều, vì bà không có đối thủ mạnh trong liên minh cầm quyền, cũng như từ phe đối lập. Không kiểm soát được Bundesrat có thể gặp khó khăn trong việc cắt giảm thuế, nhưng Thủ tướng Đức có thể chuyển trọng tâm vào việc cắt giảm thâm hụt ngân sách. Mặt khác, bà Merkel từng cho thấy rằng bà có thể dung hòa với SPD, như từng liên kết thành “Đại liên minh” cầm quyền trong nhiệm kỳ đầu tiên giai đoạn 2005-2009.

N. MINH
(Theo WSJ, AFP, Reuters)