Truyện ngắn * NGUYỄN KIM

Hơn nửa tháng nay nắng nóng cực kỳ. Người ta cứ tưởng rằng sống vùng ven biển thì trời mát nhờ nhiều gió, thực ra không phải vậy. Ông Ba Đa đang ở tạm nhà vợ chồng cô con gái thứ ba, cách mép nước chẳng bao xa mà hơi nóng không khí gờn gợn, ngột ngạt trên bãi cát đen ô nhiễm chốc chốc lại lùa thốc vào nhà.

Xế chiều trời dịu đôi chút, ông một mình lững thững ra địa điểm chuẩn bị cất nhà mới. Diện tích chỉ 100 mét vuông mà đám thợ đổ đất nền làm cù cưa cả tuần lễ chưa được phân nửa. Đất ven biển chính quyền không cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng, nhưng ông phải bỏ ra hàng chục triệu cho thằng rể thứ ba khỏi phiền lòng. Ngồi tựa gốc cây bàng, ông Ba hồi tưởng lại quãng đời thăng trầm của mình…

* * *

Trước năm 1975, ông Ba Đa có dính chân với chính quyền Sài Gòn. Sau giải phóng, ông học tập cải tạo gần 4 năm. Học tập cải tạo về một số người đồng cảnh ngộ đủ tiêu chuẩn xin đi diện H.O. Vợ chồng ông cùng đứa con trai út đùm gói bay sang đất Mỹ trong chuyến bay cuối cùng của chương trình. Nơi xứ lạ quê người, hai ông bà làm đủ mọi việc kiếm tiền, chắt chiu từng đồng đô-la một. Đứa con trai được học nghề sửa chữa ô tô. Khó khăn dần trôi qua, ông Ba Đa thỉnh thoảng gởi cho những người con còn ở quê nhà chút đỉnh tiền quà. Ba con gái có chồng sống riêng, một trai thứ tư cùng vợ ở ngôi nhà cũ. Trước khi đi Mỹ, ông Ba làm giấy tờ giao chủ quyền toàn bộ nhà, đất, ruộng cho người con trai thứ tư. Con gái có đứa rất nghèo, nhưng ông vẫn phớt lờ không giúp, không chia cục đất chọi chim. Thư từ qua lại, ông chỉ tiếp xúc và nghe báo cáo của con trai và con dâu. Càng lớn tuổi, ông Ba lo việc hồi hương với ý định cất nhà cao cửa rộng rỡ ràng cùng thiên hạ. Ông Ba gởi cho thằng con thứ tư số tiền tương đương 300 triệu đồng cất nhà chờ vợ chồng ông hồi hương. Ngôi nhà cất xong kiểu "tân cổ giao duyên" lỗi nhịp, các nhà thầu chân chính nhìn qua bảo: "giao tôi 200 triệu, căn nhà này không đẹp hơn thì cứ dùng lưng tôi làm… bàn nấu lẩu!".

* * *

… Vợ chồng ông Ba Đa hồi hương. Họ hàng, chòm xóm đến thăm hỏi suốt mấy ngày. Tiếp xúc vài lần, người ta cảm thấy vợ chồng ông gần như hoàn toàn không còn cái "chân quê" thân tình, hồn hậu. Chẳng hạn như ông Ba hỏi cô Bảy công cấy một ngày bao nhiêu tiền, cô nhỏ nhẹ trả lời:

- Dạ… năm chục ngàn, chủ có cho ăn trưa…

- Cả ngày chưa được ba "đô"! Vợ tui rửa chén nhà hàng một giờ đồng hồ lãnh tiền gấp đôi cô… khom lưng chỏng gọng ngoài ruộng.

Cô Bảy đỏ mặt, lúc sau len lén bỏ về nhà không chào ai. Ngó bà Hai mân mê mấy thỏi kẹo để dành cho cháu, ông Ba ra vẻ quan tâm:

- Tết này bà có tính đi đổi gió hay du lịch đâu không? Giá tua máy bay Hồng Công, Thái Lan. Ma Cao… giờ cũng rẻ!

Đưa ống tay áo sờn cũ lên lau miệng trầu, bà Hai ngượng nghịu đáp:

- Chuyện ở… trên trời! Lo lặn lội cắt lác, phơi đập, đánh võng kiếm chút đỉnh phụ con cháu còn chưa xong. Tiền đâu mà du lịch đổi gió, hổng… trúng gió trúng phong là còn phước!

Những giọng cười vô tư vang lên trong đám đông người quanh bàn. Ông Ba nhịp lon bia giữ trật tự rồi nghiêm giọng:

- Bên Mỹ, cỡ tuổi bà Hai người ta đưa vô trại dưỡng lão nuôi thoải mái, con cháu cũng yên tâm, khỏi lo lắng tới lui chi cho mất thời giờ…

Bà Hai xốn xang, dằn mấy thỏi kẹo lên bàn, đứng lên chậm rãi nói:

- Sao vợ chồng chú không ở bên ấy, về già có thiên hạ nuôi dưỡng? Con cháu tui có nghèo đến mấy chắc cũng hổng bao giờ đưa tui vô trại, vô chuồng như chú nói đâu. Cháo rau dưa muối mà có cái tình, còn hơn… Tui xin về trước!

Từ chiều đó, những người quanh xóm có việc đi ngang nhà ông Ba Đa cứ thẳng đường mà bước, từ chối không vào cho dù ông mời khản giọng. Bà con chòm xóm đã tỏ thái độ với người có tư tưởng vọng ngoại, khoe mẽ dù chỉ mới ở xứ người không bao lâu so với thời gian lớn lên trên mảnh đất quê nhà…

Sau khi về, ông Ba sắm sửa đầy đủ những tiện nghi đầy đủ cho gian nhà trên. Ba con gái tới lui thường xuyên với cha mẹ. Vợ chồng Tư Mẹo từ chỗ nhột nhạt, đố kỵ tới gay gắt mỗi lần thấy các chị em mình đến ăn uống, vui vẻ chuyện trò cùng cha mẹ. Mặc cảm mình bị "thất sủng", vợ Tư Mẹo nói xiên xỏ, cạnh khóe cha mẹ chồng, dần dần hổn hào ra mặt. Bực bội, ông Ba gọi hai vợ chồng lên rầy thẳng:

- Hồi ở Mỹ ba má rất tin tưởng hai đứa, nói sao cũng được. Nhưng về đây rồi, ba nhận xét chị em bây đâu đến nổi tệ như bây báo cáo. Vốn liếng ba má cho cũng khá, hai vợ chồng cứ người số đề, người cờ bạc, đá gà…, giờ có bằng ai? Nhà cửa, đất đai sau này ba má giao cho bây chớ tụi con gái có xơ múi được gì? Bày đặt ganh tị, so đo vô lý quá!

Tư Mẹo lầu bầu:

- Tui hổng ưa ai tới đây ở nhà trên cười giỡn, còn vợ chồng con cái tui ở nhà dưới, ba thấy được sao?

Cô con dâu căng thẳng hơn:

- Nhà cửa, đất đai này vợ chồng con nắm chủ quyền rồi, ba má thượng nhà trên là con… nhân nhượng lắm!… Tiếng là nhà Việt kiều mà có sắm sửa gì cho tụi con?…

Tâm lý bị chia sớt ảnh hưởng, không còn thế độc quyền trong việc phân chia tiền bạc, quà cáp từ Mỹ gởi về như trước, khiến vợ chồng Tư Mẹo lồng lộn. Vã lại, Việt kiều hồi hương thì tiền bạc cũng "đóng băng", không còn hào phóng nữa.

* * *

… Sang năm thứ ba, cậu Út đột ngột về thăm cha mẹ mà không báo trước. Cậu dành nhiều thời gian viếng nhà bà con, hàng xóm, biếu quà người già, thu thập thông tin khách quan về vợ chồng Tư Mẹo. Được một tuần lễ, cậu bày vài bàn tiệc từ giã. Cho ba chị mỗi người 300 "đô", phần anh Tư cây thuốc lá Con mèo và… 500 ngàn đồng. Uống khá nhiều bia, Tư Mẹo loạng choạng ra nhà sau báo vợ biết sự "bất công" này. Đang nặng mặt sượng sùng không thèm dự tiệc, vợ Tư Mẹo sau khi nhét tiền vô túi, cầm cây thuốc lá chạy lên nhà trên ném thẳng lên bàn cha mẹ chồng, cơm nước văng tung tóe. Chưa hả giận, chị ta còn xỉa xói, gào khóc, vu vạ mọi người hiếp đáp mình rồi nằm lăn ra sân thút thít, hồ hộc. Bênh vợ, Tư Mẹo khí thế bừng bừng lớn tiếng hăm he... Bà vợ ông Ba Đa mặt mày tái xanh gọi con gái đưa mình ra khỏi hiện trường hỗn độn này. Cậu Út bình thản điện gọi tắc xi đến rước, chào hết mọi người lên TP Hồ Chí Minh bay sang Mỹ không hẹn ngày trở lại…

Sau những sự việc trên, giữa vợ chồng ông Ba Đa và con dâu, con trai như nước với lửa. Ông giờ giống một triết gia ẩn dật, gác ngoài tai sự đời, mặc con dâu đơm đặt, thêu dệt đủ chuyện xấu về ông. Nghe ai đó nói rằng ông sẽ nhờ người viết bài báo rồi đưa đơn lên tòa án đòi lại nhà đất đã cho với lý do "con cái ngược đãi, bất hiếu với cha mẹ", vợ Tư Mẹo nhảy đong đỏng lên rủa xả, thề thốt bảo vệ chủ quyền. Tư Mẹo thì lầm lì ngồi mài cây mác vót bén ngót, không nói một lời. Sống kiểu nhất cử nhất động đều bị con dâu và thằng con trai theo dõi, ám quẻ mãi, ông Ba Đa cùng bà vợ tội nghiệp đành phải "bỏ của chạy lấy người"!

* * *

Cô con gái thứ ba khéo léo thuyết phục vợ chồng ông cùng về sống gần để "ba má tuổi già có vợ chồng con chăm sóc…". Chừng ông đồng ý chuyển đồ đạc về thành chuyện đã rồi không thể quay lui thì thằng rể thứ ba gọi ông thầu vườn, chỗ quen biết, tín nhiệm tới. Lời ngọt bùi tai, ông thỏa thuận giao khoán hoàn thành nhà với giá 300 triệu. Gọi điện cho Út bên Mỹ, nó hứa giúp 5 ngàn "đô". Ông cũng còn khá tiền, vậy cũng xong một bề. Nghe ngóng chuyện ở quê, ông Ba biết vợ chồng Tư Mẹo đã dọn lên nhà trên và kêu bán ruộng, nợ nần chồng chất. Dư luận xóm giềng đàm tiếu, ai đi ngang nhà cũng liếc vào, thì thầm cười cợt. Bà vợ rầu rĩ than thở suốt đêm, ông bực gắt: "Tôi đã sai lầm, còn nó ăn ở bạc ác rồi cũng trắng tay, kệ xác tụi nó!". Mới đây, hai đứa con gái thứ hai, thứ năm tới thăm, bóng gió trách ông thương con không đồng đều gây ra hậu quả. Ông giận bỏ ra mé rừng phòng hộ ngồi gậm nhấm nỗi buồn, linh cảm "cuộc chiến gia đình" sẽ chuyển qua hình thái mới, kiểu phim nhiều tập. Y như rằng, cô Hai nửa đùa nửa thật nói với cô Ba:

- Dì khỏe rồi! Đất bãi cho không ai dám ở chớ đừng nói mua, ba má rước ngon ơ! Rủi có đợt sóng thần ập vào thì…

Cô Năm cười cười, độc địa tiếp lời:

- Chị Ba cứ xúi ba má đổ tiền cất nhà cho thiệt hoành tráng, ít năm sau hai ông bà… chết thì con trai chị ở, cúng kiếng luôn. Thằng Út có về đây, chị nắm quyền tha hồ bày vẽ…

Không nói một tiếng, cô Ba sầm mặt ra sân cầm chổi quét lia lịa, bụi bay mù trời. Con chó đang nằm cạnh cây nhãn vẫy đuôi mừng chủ, tự dưng lãnh một cán chổi đau điếng, cụp đuôi rên ư ử. Bà mẹ nằm võng, tay gát lên trán nhìn qua cục diện với ánh mắt thờ ơ, lạnh nhạt. Hai cô con gái vừa châm ngòi mối bất hòa đứng lên, ra về …

* * *

…Vò nát chiếc lá bàng khô trên tay, ông Ba Đa chợt nghe tiếng người nói chuyện phía sau ụ đất. Tiếng thằng rể thứ ba đầy phấn khởi:

- Chỉ riêng tui với chú biết thôi nghen, đừng nói cho con vợ tui… Ừ, ông già còn nhiều tiền mà, tui giới thiệu chú là thầu lớn, từng thiết kế xây dựng hàng loạt nhà hàng khách sạn ba sao. Giá cả, số lượng các loại vật liệu chú báo tui rồi mình thống nhất…

Năm Bụng - chủ thầu rề rà:

- Chơi đẹp mới bền, cứ vậy làm tới tới. Tôi sẽ biểu đám cu-ly thi công rề rề kéo ra giêng, Tết này vợ chồng chú thím dễ bề quản lý…

Cặp vai ông thầu bước ra lộ lớn, chồng con Ba cười sùng sục trong họng, giọng cười đáng ghét:

- Giờ tui mời chú tới quán hương đồng gió nội ở Kinh Cụt làm vài chai mát mát chơi, có em mới rửa mắt khỏi chê. Hà… hà!

Vỗ ngực hồi lâu cho cơn nghẹn tức hạ xuống, ông Ba Đa gượng đứng dậy đi về nơi tạm trú - nhà vợ chồng con Ba. Nắng chiều sắp tắt soi mờ tỏ khuôn mặt phờ phạc, đầy nếp ưu tư của ông.