Các địa phương ở ĐBSCL đang quyết liệt triển khai các biện pháp nhằm bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản của người dân, giảm thiểu tối đa thiệt hại khi mùa mưa lũ đang gần kề. Đặc biệt, việc đưa dân vào cụm tuyến dân cư vượt lũ được tiến hành rất khẩn trương, giúp cho người dân vùng nguy hiểm không còn thấp thỏm, lo âu khi lũ tràn về. Song song đó, những năm qua, ĐBSCL đã tập trung đầu tư khai thác tốt lợi thế mùa nước nổi để phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm cho hàng trăm ngàn lao động nhàn rỗi...

Đảm bảo an toàn cho dân vùng lũ

Chuẩn bị ứng phó với mùa mưa lũ 2011, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang đã thành lập 67 chốt cứu hộ, cứu nạn với hơn gần 700 thanh niên xung kích tham gia. Trong đó có 18 chốt túc trực 24/24 giờ tại các nơi xung yếu, thường xảy ra tai nạn khi lũ về. Hai địa phương đầu nguồn lũ là An Giang và Đồng Tháp thành lập hơn 500 đội cứu hộ cứu nạn với hơn 4.000 người tham gia. Trong đó có 280 đội cứu hộ tại các nơi xung yếu, sẵn sàng ứng cứu khi tình huống xấu xảy ra. Đặc biệt, tỉnh Đồng Tháp, An Giang dành hàng tỉ đồng mở lớp tập bơi; tổ chức xuồng, đò đưa rước học sinh an toàn khi nước lũ lên cao; duy trì hàng trăm điểm giữ trẻ tập trung mùa lũ... Trong khi đó, tại TP Cần Thơ, việc đảm bảo an toàn cho các cồn trên sông Hậu trong mùa lũ được đặc biệt quan tâm. Bà Vương Thị Lập, Ủy viên Thường trực Ban chỉ huy Phòng chống lụt bão TP Cần Thơ, cho biết: “Đến nay, việc gia cố, nâng cấp hệ thống đê bao xung yếu bảo vệ toàn bộ các cồn trên sông Hậu như: cù lao Tân Lộc, Cồn Sơn, Cồn Khương, Cồn Ấu...; lắp biển cảnh báo nguy hiểm tại các khu vực có nguy cơ sạt lở đã hoàn tất. Chính quyền địa phương cũng đã củng cố, thành lập mới các đội thanh niên xung kích ứng trực khi thủy triều dâng cao, mưa to gió lớn”...

Gia cố đường sạt lở ở xã cù lao Long Thuận, huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp.

Đến nay, chương trình xây dựng cụm tuyến dân cư vượt lũ giai đoạn 1, các tỉnh thành vùng ngập lũ ĐBSCL gồm: Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, An Giang, Kiên Giang, Hậu Giang và TP Cần Thơ đã đưa được hơn 130.000 hộ dân vào sinh sống. Đặc biệt, 2 địa phương đầu nguồn là An Giang và Đồng Tháp đã hoàn tất đưa 100% số hộ nằm trong “vùng nguy hiểm” di dời vào các cụm tuyến dân cư. Hiện các địa phương đang gấp rút xây dựng giai đoạn 2 chương trình cụm tuyến dân cư vượt lũ và đã bố trí hơn 7.600 hộ dân trong tổng số 52.300 hộ trong vùng ngập lũ, sạt lở vào sinh sống. Ông Lê Minh Châu, Giám đốc Sở Xây dựng Đồng Tháp, cho biết: “Trong giai đoạn 1, tỉnh Đồng Tháp đã bố trí toàn bộ hơn 37.000 hộ dân vào sống ổn định trong 204 cụm tuyến dân cư vượt lũ trên địa bàn tỉnh. Hiện chúng tôi đang đẩy nhanh việc san lấp mặt bằng, hoàn thiện cơ sở hạ tầng 43 cụm tuyến dân cư giai đoạn 2, đảm bảo chỗ ở an toàn cho 12.675 hộ dân nghèo vùng lũ, vùng sạt lở. Trước mắt có hàng ngàn hộ đăng ký. Việc xét duyệt, bố trí dân vào ở đang được ngành chức năng Đồng Tháp khẩn trương triển khai theo tiến độ hoàn thiện hạ tầng, đặc biệt ưu tiên những hộ dân sống trong vùng nguy hiểm”...

Vào đầu mùa mưa, tại TP Cần Thơ liên tục xảy ra nhiều vụ sạt lở nghiêm trọng ở các quận Bình Thủy, Phong Điền... Để tránh thiệt hại về người và tài sản khi vào mùa mưa lũ, đồng chí Trần Thanh Mẫn, Bí thư Thành ủy TP Cần Thơ, chỉ đạo: “Các ngành chức năng phối hợp với chính quyền địa phương rà soát toàn bộ nhà dân ven sông rạch và khẩn cấp di dời các trường hợp sống tại các khu vực nguy hiểm vào nơi an toàn”. Hiện tại, TP Cần Thơ đang nhanh chóng hoàn thiện 8 cụm tuyến dân cư vượt lũ giai đoạn 2 để bố trí hàng ngàn hộ dân vào nơi an toàn. Trong đó có hơn 2.500 hộ dân sinh sống trong vùng bị sạt lở đe dọa thuộc quận Bình Thủy và 2 huyện Phong Điền, Vĩnh Thạnh.

“Biến” khó khăn thành lợi thế

Từ năm 2000 đến 2002, mỗi năm nước lũ gây thiệt hại cho An Giang từ 300-400 tỉ đồng. Nhưng từ năm 2002-2005, nhờ khai thác lợi thế mùa nước nổi, mỗi năm, người dân An Giang làm ra giá trị kinh tế 1.300-1.600 tỉ đồng. Đặc biệt, 5 năm qua, việc khai thác lũ không ngừng được đầu tư, nhân rộng, mang lại hiệu quả rất lớn. Ngân hàng Chính sách xã hội và Ngân hàng Phát triển nông nghiệp và nông thôn An Giang đã giải ngân 5.000 tỉ đồng cho gần 107.000 hộ dân vay vốn để sản xuất trong mùa lũ. Hoạt động sản xuất trong mùa nước nổi trên địa bàn tỉnh hàng năm đã tạo ra giá trị hơn 4.700 tỉ đồng, giải quyết việc làm cho hơn 500.000 lao động. Trong khi đó, với Đề án “Khai thác lợi thế mùa nước để phát triển nông nghiệp”, từ năm 2000 đến nay, mỗi mùa lũ, nông dân tỉnh Đồng Tháp thu về 500-1.000 tỉ đồng mỗi năm...

Những năm qua, nhiều địa phương ở ĐBSCL chủ động khai thác lợi thế mùa nước nổi, tập trung phát triển kinh tế đạt hiệu quả rất tốt. Người dân sống trong các vùng đê bao khép kín, khu dân cư vượt lũ không còn “nơm nớp” lo sợ mà mong lũ đến để “nở nồi” làm ăn. Mùa lũ 2011, tỉnh An Giang tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Đề án 31 khai thác tài nguyên nước nổi với hơn 30 mô hình sản xuất theo 3 nhóm như: trồng trọt, chăn nuôi thủy sản và các ngành nghề dịch vụ. Ngoài việc khai thác nguồn lợi tự nhiên như bắt ốc bươu vàng, cua đồng, đánh bắt cá,..., hàng chục ngàn hộ nông dân được hướng dẫn kỹ thuật, tận dụng lợi thế lũ để trồng các loại rau màu như: bông điên điển, sen, ấu, rau nhút... Đây là những mô hình sản xuất có vốn đầu tư thấp, phù hợp với hộ nghèo, ít đất sản xuất, nhanh thu hồi vốn. Bình quân các năm trước đây thu lợi nhuận từ 30 -60 triệu đồng/ha. Đặc biệt, hàng ngàn hộ trồng nấm rơm thu lợi nhuận 70-80 triệu đồng/ha, trồng ớt hơn 100 triệu đồng/ha. Riêng về nuôi trồng thủy sản, mùa nước nổi năm nay, tỉnh An Giang phát triển hơn 3.000 ha với 11 mô hình được duy trì và phát huy hiệu quả kinh tế cao như: nuôi tôm càng xanh trong đăng quần, chân ruộng; nuôi lươn, ếch, cá, cua đồng...

2 địa phương đầu nguồn lũ là An Giang và Đồng Tháp có hệ thống đê bao tương đối hoàn chỉnh đã phát huy lợi thế trong việc thực thực hiện chủ trương của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đẩy mạnh sản xuất lúa vụ 3, góp phần tăng lượng gạo xuất khẩu, đảm bảo an ninh lương thực...Ông Đoàn Minh Triết, Phó Chủ tịch UBND huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang, cho biết: “Đến nay toàn huyện đã hoàn chỉnh hệ thống đê bao kiểm soát lũ (chủ động ngăn lũ, xả lũ đón phù sa), bảo đảm an toàn cho 32.000 ha lúa vụ 3, lớn nhất tỉnh An Giang”. Ngoài ra, các địa phương trong tỉnh đang quyết liệt hoàn chỉnh hệ thống đê bao, nâng cấp cống đập, trạm bơm, nạo vét kênh mương, bố trí phương tiện và nhiên liệu để bơm tiêu, chống úng, bảo vệ cho 125.000 ha lúa vụ 3 “ăn chắc” trong mùa lũ 2011, tăng hơn 50.000 ha so với năm 2010. Ông Vương Nghĩa Quốc, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Đồng Tháp, cho biết: Các địa phương trong tỉnh đã hoàn tất việc triển khai phương án bảo vệ cho 99.300 ha lúa vụ 3 cùng hàng chục ngàn héc ta cây ăn trái đặc sản và nuôi trồng thủy sản trong vùng đê bao khép kín. Với việc chủ động chuẩn bị này, chắc chắn sẽ hứa hẹn nâng cao thu nhập cho nông dân vùng lũ tỉnh Đồng Tháp...

Bài, ảnh: THANH HUY