Bác sĩ TRẦN HIẾU NHÂN
(Trường Đại học Y Dược Cần Thơ)

Viêm ruột thừa đã được chẩn đoán xác định sẽ xử trí bằng phẫu thuật nội soi hoặc mổ hở. Mổ nội soi có thể được thực hiện qua 3 lỗ trocar (vết mổ nhỏ để đưa dụng cụ phẫu thuật vào hay còn gọi là cổng vào), 2 lỗ trocar hoặc 1 lỗ trocar rốn. Ngày nay, bác sĩ thường ưu tiên chọn phương pháp phẫu thuật với trocar tối thiểu nhằm giúp bệnh nhân sớm hồi phục, đảm bảo thẩm mỹ, giảm biến chứng...

Viêm ruột thừa (VRT) thường là cấp tính, biểu hiện lâm sàng rất đa dạng và dễ lầm với các hội chứng lâm sàng khác. Bệnh được chẩn đoán sớm và mổ sớm thì tỷ lệ tử vong rất thấp, chỉ từ 0,1-0,2%. Nếu mổ muộn khi bệnh nhân đã có biến chứng như viêm phúc mạc thì tỷ lệ tử vong tăng lên và tương lai bệnh nhân luôn bị đe dọa bởi tắc ruột sau mổ.

Một ca mổ nội soi của y, bác sĩ Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ. Ảnh: B.NG

Do ruột thừa có nhiều vị trí và sự đáp ứng khác nhau ở mỗi bệnh nhân cho nên biểu hiện lâm sàng của VRT cấp rất đa dạng, nhưng thường thì đa số bệnh nhân đều có đau bụng. Đau bụng trong VRT là triệu chứng có sớm nhất, đau thường bắt đầu ở vùng quanh rốn hay vùng thượng vị (nơi tương ứng với bao tử) và vài giờ sau mới lan xuống hố chậu phải, vì vậy có thể lầm với đau bao tử (dạ dày).

VRT thường là do sự tắc nghẽn lòng ruột thừa, thường do:

- Sưng nề các nang bạch huyết dưới niêm mạc của ruột thừa do nhiễm trùng đường ruột hoặc nhiễm trùng toàn thân. Các nang bạch huyết sưng to làm lòng của ruột thừa bị bít lại, chiếm khoảng 60% các trường hợp.

- Kẹt sạn phân trong lòng ruột thừa, chiếm 35% các trường hợp.

- Vật lạ gồm các hạt nhỏ của trái cây như chanh, ớt hoặc các ký sinh trùng đường ruột như giun kim... làm bít lòng ruột thừa, chiếm khoảng 4%.

- Hiếm hơn là do bướu thành ruột thừa hay thành manh tràng đè vào, chiếm 1%.

Khi có chẩn đoán xác định VRT thì phương pháp điều trị duy nhất là phẫu thuật cắt bỏ ruột thừa viêm càng sớm càng tốt nhằm tránh biến chứng vỡ ruột thừa gây nên tình trạng viêm phúc mạc (là tình trạng ruột thừa viêm vỡ ra làm tràn mủ, phân vào ổ bụng). Ngày nay, VRT thường được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật nội soi. Ở cơ sở chưa có điều kiện hoặc tình trạng bệnh của bệnh nhân không thể tiến hành mổ nội soi sẽ mổ mở qua đường rạch da ở hố chậu phải.

Phẫu thuật cắt ruột thừa qua nội soi được thực hiện rộng rãi từ nhiều năm qua và có thể thực hiện qua 3 lỗ trocar, 2 lỗ trocar hoặc 1 lỗ trocar rốn. Phẫu thuật nội soi cắt ruột thừa đã được nhiều công trình nghiên cứu chứng minh an toàn, hiệu quả đối với bệnh nhân VRT cấp. Trong đó, phẫu thuật cắt ruột thừa qua 1 lỗ trocar đang được các bác sĩ quan tâm. Phương pháp cắt ruột thừa qua 1 lỗ trocar rốn không quá phức tạp nhưng đòi hỏi bác sĩ phải có kinh nghiệm trong phẫu thuật nội soi. Phương pháp này có 2 cách xử lý: cắt ruột thừa ngoài ổ bụng hoặc cắt ruột thừa hoàn toàn trong ổ bụng. Phương pháp cắt ruột thừa trong ổ bụng, bác sĩ cần sử dụng: trocar 10mm, kính soi phẫu thuật 10mm, các dụng cụ (kéo, grasper, dissector...) có chiều dài 450mm. Cổng vào được đặt ngay dưới rốn. Qua cổng (trocar) này, bác sĩ thao tác khâu treo ruột thừa lên thành bụng hoặc dùng kim chuyên dụng giữ và cắt ruột thừa, cho vào túi chứa bệnh phẩm, sau đó, ruột thừa được lấy ra ngoài qua trocar rốn.

Phương pháp cắt ruột thừa với 1 trocar giúp bệnh nhân ít đau do chỉ có 1 vết rạch da 10mm, đảm bảo thẩm mỹ (nhất là đối với bệnh nhân nữ), ít xảy ra biến chứng, nhiễm trùng do đặt trocar gây ra. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ thực hiện ở những trường hợp ruột thừa chưa vỡ, ruột thừa ít dính, thời gian mổ thường dài hơn và đòi hỏi bệnh viện phải có dụng cụ chuyên dụng.