Hôm nay (1-10), Trung Quốc sẽ chính thức triển khai chương trình thị thực mới mang tên “K-visa” nhằm thu hút nhân tài toàn cầu, đặc biệt là trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM).

Du khách chụp ảnh trên lối đi dạo dọc sông Hoàng Phố ở Thượng Hải. Ảnh: AFP

Chương trình hướng tới các chuyên gia trẻ, cho phép các ứng viên nhập cảnh vào Trung Quốc mà không cần sự bảo lãnh từ doanh nghiệp; cung cấp quyền cư trú dài hạn, ưu đãi về thuế, hỗ trợ nhà ở, đơn giản hóa thủ tục hành chính; mang đến quyền tiếp cận giáo dục tiêu chuẩn quốc tế cho những người phụ thuộc.

Động thái trên của Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh chương trình thị thực H-1B của Mỹ có nhiều thay đổi, qua đó có khả năng định hình lại cuộc đua thu hút nhân tài toàn cầu.

Hôm 19-9, Tổng thống Mỹ Donald Trump áp mức phí khổng lồ 100.000USD đối với thị thực H-1B, vốn được các tập đoàn công nghệ Mỹ như Google, Microsoft, Amazon sử dụng để tuyển kỹ sư nước ngoài. Nhiều chuyên gia cho rằng quyết định này khiến Mỹ hạn chế khả năng thu hút nhân tài nước ngoài và gây ra mối quan ngại toàn cầu, đặc biệt là Ấn Độ, quốc gia được hưởng lợi lớn nhất từ thị thực này. Năm 2024, 283.397 công dân Ấn Độ đã nhận thị thực H-1B, chiếm tỷ lệ khoảng 71%, Trung Quốc có 46.680 người, tương đương 11,7%. Các quốc gia khác gồm Philippines, Canada và Hàn Quốc, chiếm từ 1-1,3% số thị thực được cấp.

Cựu Thủ tướng Kyrgyzstan Djoomart Otorbaev gọi động thái của Mỹ là “một trong những sai lầm chính sách” và mô tả thị thực “K-visa” của Trung Quốc là “nước cờ cao tay” trong cuộc chiến giành nhân tài toàn cầu.

“Không giống như hệ thống ngột ngạt của Mỹ, thị thực này không yêu cầu bảo lãnh của nhà tuyển dụng. Đây là sự đảo ngược hoàn toàn so với cách tiếp cận truyền thống của Trung Quốc đối với người nước ngoài” - ông Otorbaev nhấn mạnh. Ông này cho rằng việc “K-visa” nhắm tới các chuyên gia trẻ, như sinh viên mới tốt nghiệp, nhà nghiên cứu và những nhà đổi mới sẽ giúp tăng cường lực lượng cho hệ sinh thái đổi mới của Trung Quốc.

Swarran Singh, Giáo sư Quan hệ Quốc tế tại Đại học Jawaharlal Nehru (Ấn Độ), cho rằng “K-visa” là một trong số nhiều công cụ mà Bắc Kinh đưa ra để củng cố vị thế của nước này như một cường quốc của thế kỷ 21.

Nhằm thu hút các chuyên gia lành nghề bị ảnh hưởng bởi các hạn chế về thị thực của Mỹ, các quốc gia như Đức, Anh, Canada và Hàn Quốc gần đây đã công bố các sáng kiến nhắm vào nhân tài Ấn Độ và những nước khác. Nhưng “K-visa” của Trung Quốc đặc biệt gây chú ý vì là một phần của chiến lược dài hạn nhằm định vị quốc gia Đông Á này là trung tâm đổi mới sáng tạo toàn cầu.

Gao Jian, Giáo sư tại Đại học Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải, mô tả chương trình “K-visa” là một chiến lược thu hút nhân tài quốc tế chủ động, cởi mở và toàn diện, giúp nước này giành thế chủ động trong cạnh tranh khoa học toàn cầu. “Thông qua thiết kế chiến lược cấp cao, đổi mới thể chế liên tục và tối ưu hóa dịch vụ, chính sách thu hút nhân tài quốc tế của Trung Quốc đang thể hiện sức hút mạnh mẽ, hỗ trợ cho sự phát triển đổi mới của quốc gia” - ông Gao nhận định.

Theo dữ liệu mới nhất từ ​​Bộ Giáo dục Trung Quốc, có 253.177 sinh viên quốc tế theo học tại các cơ sở giáo dục đại học của nước này, gồm khoảng 20.000-25.000 sinh viên Ấn Độ.

Theo thống kê của Đài CNN, từ đầu năm 2024 đến nay, ít nhất 85 nhà khoa học mới nổi và thành danh đang làm việc tại Mỹ đã “đầu quân” tại các viện nghiên cứu Trung Quốc. Giới chuyên gia cho rằng xu hướng này sẽ tiếp tục mở rộng khi Washington cắt giảm ngân sách nghiên cứu và tăng cường giám sát nhân tài nước ngoài, trong khi Bắc Kinh tăng cường đầu tư vào đổi mới sáng tạo trong nước.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)