TRÍ VĂN (Tổng hợp) 

Bất chấp lệnh cấm của Taliban đối với giáo dục trung học chính quy dành cho nữ sinh Afghanistan, một nữ giáo viên có tên viết tắt là R ở thủ đô Kabul đã mở một ngôi trường bí mật dành cho học sinh nữ “đội lốt” trung tâm giảng dạy giáo điều.

Khi vừa mới mở, ngôi trường trên chỉ có 10 học sinh theo học nhưng đến hôm nay R dạy hơn 60 cô gái ở mọi lứa tuổi, giúp họ theo đuổi việc học tập mà Taliban cấm đoán kể từ khi phong trào Hồi giáo cực đoan này kiểm soát Afghanistan hồi tháng 8-2021. Tại ngôi trường này, R cùng 2 giáo viên khác mở các lớp vẽ và may vá, đồng thời dạy các em các môn như toán, lịch sử, khoa học, nghiên cứu xã hội.

Trong một cuộc phỏng vấn trực tuyến, Z, nhà sáng lập một ngôi trường bí mật khác, cho thấy các học sinh ngồi trên sàn mặc trang phục abaya màu đen - loại trang phục dành cho phụ nữ Afghanistan dưới thời Taliban. Nếu Z không thừa nhận ngôi trường này hoạt động bí mật thì người xem dễ dàng bị nhầm lẫn với bất kỳ lớp học nào khác, bởi lớp học lúc nào cũng huyên náo. Khi cô giới thiệu học sinh, một số em còn tự hào khoe tác phẩm của mình. 

“Lúc đầu, tôi sợ bị bắt dữ lắm. Tôi không dám ra khỏi nhà vì sợ bị Taliban tấn công. Nhưng sau đó, ngày càng có nhiều bé gái tìm đến theo học khi thông tin về ngôi trường lan rộng khắp khu phố tôi ở. Một số em thậm chí còn trèo qua các bức tường nhà tôi, vượt qua các đội tuần tra của Taliban. Chính điều đó đã khiến tôi cam đảm theo đuổi công việc này” - Z cho biết.

Các bé gái Afghanistan trong một giờ học tại một ngôi trường bí mật. Ảnh: AFP

Theo Z, một sự cố đã xảy ra khi giới chức Taliban đến gõ cửa nhà cô vào một buổi chiều. “Lúc họ đến, tôi không có ở nhà. Một học sinh đã ra mở cửa. Em ấy đã gọi cho tôi với vẻ rất sợ hãi. Vài giờ sau khi về nhà, tôi quyết định đóng cửa trường một tháng và rời Kabul trong một tuần” - Z nói với Nikkei Asia. Hiện giáo viên này hy vọng có thể mở thêm trường học để có thể thu hút nhiều nữ sinh và giáo viên hơn. Và khi được hỏi sẽ làm gì nếu giới chức Taliban đến khi cô đang đứng lớp, Z mỉm cười trả lời: “Chúng tôi sẽ nói với họ rằng chúng tôi chỉ học Kinh Qur’an”.

Nỗi sợ của Z là có cơ sở. Một giáo viên dạy may gần 2 thập niên cho biết đã mất việc khi Taliban cấm tất cả các cơ sở đào tạo và giáo dục dành cho trẻ em gái. “Tôi lúc nào cũng lo sợ. Tôi không biết mình sẽ nói gì nếu họ đến đây nhưng vì cần tiền nên tôi phải mạo hiểm” - giáo viên này nói.

Trước đó, Taliban hồi tháng 3 năm nay đã bắt giữ Matiullah Wesa, nhà hoạt động giáo dục nổi tiếng người Afghanistan và là người đồng sáng lập tổ chức phi lợi nhuận PenPath. Theo Nikkei Asia, Wesa từng là người lên tiếng ủng hộ giáo dục cho trẻ em gái ở vùng nông thôn Afghanistan. Sau khi Taliban áp đặt lệnh cấm đến trường đối với nữ sinh trung học, PenPath nỗ lực vận động mở lại các trường học dành cho học sinh lứa tuổi này. Trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Quint hồi tháng 8 năm ngoái, Wesa tiết lộ rằng PenPath điều hành gần 40 trường học bí mật dạy hơn 5.000 nữ sinh từ lớp 1-9.

Một báo cáo gần đây của Liên Hiệp Quốc cho thấy có tới 2,5 triệu bé gái Afghanistan không được tới trường. Kể từ tháng 8-2021, sự cai trị của Taliban đã khiến 1,2 triệu bé gái không thể tiếp cận các trường trung học cũng như trường đại học, tạo nên làn sóng lên án rộng rãi từ các chính phủ phương Tây và các tổ chức nhân quyền trên toàn thế giới. Hiện Taliban chỉ cho phép các bé gái học hết lớp 6, buộc nhiều em phải tìm đến các trường học bí mật.