Những năm gần đây, quan hệ giữa Nga và Trung Quốc ngày càng được cải thiện trong bối cảnh cả hai nước đều hục hặc với Mỹ và phương Tây trên nhiều lĩnh vực. 

Tập trận chung dày đặc

Binh sĩ Nga trong một cuộc tập trận chung với Trung Quốc. Ảnh: RIA Novosti

Một sự kiện gây sự chú ý là hồi mùa hè năm ngoái, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cùng giám sát một cuộc tập trận chung ở phía Tây Bắc Trung Quốc.

Khoảng 13.000 binh sĩ và hàng trăm chiến đấu cơ, máy bay không người lái, đại bác, khẩu đội phòng không và xe bọc thép đã được triển khai tới Khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ để tham gia cuộc diễn tập. Đây là cuộc tập trận đầu tiên sử dụng hệ thống chỉ huy và kiểm soát chung giữa Nga và Trung Quốc, qua đó báo hiệu khả năng phối hợp ngày càng gia tăng trong bất kỳ hành động chống lại Mỹ nào.

Đến tháng 10 năm ngoái, hai nước tiến hành cuộc tập trận hải quân chung ngoài khơi bờ biển Viễn Đông của Nga. Cũng trong thời gian đó, Nga và Trung Quốc còn tổ chức tập trận hải quân chung ở Biển Nhật Bản. Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa cho rằng các cuộc tập trận cho thấy “sự phát triển vượt bậc của mối quan hệ quân sự giữa hai nước”.

Thật ra, các cuộc tập trận chung giữa Nga và Trung Quốc đã bắt đầu từ giữa những năm 2000. Những cuộc diễn tập này ngày càng trở nên thường xuyên và phức tạp hơn. 

Giới chuyên gia quân sự cho rằng rất khó để xác định được mức độ hợp tác giữa Nga và Trung Quốc, bởi cả hai nước đều kiểm soát tin tức rất chặt chẽ. Tuy nhiên, giới chức phương Tây và các chuyên gia quốc phòng tin rằng quan hệ giữa hai nước đang ngày càng thắt chặt hơn dựa vào những thỏa thuận kinh tế, những cuộc tập trận quân sự chung và một số tuyên bố công khai từ giới lãnh đạo gần đây. Đặc biệt, Văn phòng Giám đốc Tình báo quốc gia Mỹ cho rằng Nga và Trung Quốc đang liên kết với nhau chặt chẽ hơn bất kỳ thời điểm nào trong 60 năm qua. “Họ từng là mối đe dọa của nhau nhưng giờ đây họ có mối liên kết vì đã hợp tác với nhau” - Michael Kofman, chuyên gia quân sự về Nga tại tổ chức nghiên cứu và phân tích phi lợi nhuận CNA (Mỹ), nhận xét.

Xích lại gần nhau nhờ…Mỹ?

Tuy Trung Quốc và Nga có chung đường biên giới dài 2.500 dặm nhưng các lợi ích cạnh tranh ở Trung Á, Ấn Độ và Bắc Cực đã cản trở sự hợp tác giữa hai nước. Và không giống như các quốc gia thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO), hệ thống phòng thủ của Trung Quốc và Nga không có nhiều tương thích, từ đó làm hạn chế hiệu quả trong hoạt động chỉ huy chung. Tuy nhiên, các bước đi của Washington nhằm kiềm chế Bắc Kinh và Mát-xcơ-va đã khiến hai nước xích lại gần nhau, bắt tay kiểm soát nguồn lực và thông tin tình báo nhằm chống lại kẻ thù chung. Theo giới phân tích, Trung Quốc và Nga đang muốn kiềm chế ảnh hưởng cũng như khả năng quân sự, tài chính của Mỹ, điều mà hai nước cho là sẽ hiệu quả hơn nếu họ phối hợp với nhau. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hồi tháng 6 năm ngoái nói rằng quan hệ giữa Trung Quốc và Nga đã đạt đến “quy mô lớn, rộng và sâu hơn”, trong khi Tổng thống Putin khẳng định quan hệ với Trung Quốc đang ở mức tốt nhất trong lịch sử.

Đáng chú ý, Tổng thống Putin hồi năm 2019 cho hay Nga và Trung Quốc đã bắt tay phát triển hệ thống cảnh báo sớm chống tên lửa. Đến năm 2020, nhà lãnh đạo xứ bạch dương nói rằng Mát-xcơ-va đang hỗ trợ Bắc Kinh về công nghệ quân sự. Truyền thông Nga sau đó đưa tin, Nga và Trung Quốc đang phát triển một loại tàu ngầm tối mật. Trong khi đó, sự phát triển về chip máy tính tiên tiến của Trung Quốc đã giúp Nga giải quyết các vấn đề công nghệ quân sự do các lệnh trừng phạt của phương Tây mang lại.

TRÍ VĂN (Theo WSJ)